İsrail Hamas'ın saldırısına karşılık başlattığı insanlık dışı saldırılarla Gazze'de hayatı felç edecek şekilde gıda, su, ilaç, elektrik sefkiyatını durdurup, günlerdir şehri vuruyor. Binlerce bina ve onbinlerce daire, ev yıkılmış durumda. Dün geceye kadar 3000'in üzerinde can kaybı, binlerce yaralı savaşın o ana kadarki tespit edilmiş acı faturasını oluşturuyor.

Dün gece de bir hastane vuruldu. İlk anda 500 kişinin hayatını kaybettiği söyleniyor. Her türlü savaşta, siviller, hastanelere saldırmak suç ve yasak iken, dün gece yaşanan tablo insanlık adına utanç verici. Maalesef konu Libya, Suriye, Afganistan, Irak, Rusya olunca hemen toplanıp karar çıkaran BM, günlerdir süren İsrail vahşeti karşısında sessiz kalmayı sürdürüyor. Rusya'nın çağrısı ile toplanan BMGK(Birleşmiş Milletler Güvenlik Konyesi), İnsani kınama kararı bile alamadı. ABD, İngiltere, Fransa, Japonya gibi ana ülkeler ret oyu verdiler. Yani zaten BM'yi bir tarafa bırakalım, zaten bir karar çıksa bile, 5 kurucu üyenin bu kararı bloke etme imkanı nedeniyle uygulanma ihtimali yok. Ki, öncesinde de israil adına alınan sayısız karardan hiç birisini uygulamadılar. 

Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısı ve işgali nedeniyle en başından beri Rusya'ya maddi ve siyasi her türlü yaptırımı yapan BM ve Batı, İsrail söz konusu olunca dilsiz ve kör olmuş durumda üç maymunu oynuyor. Şu an için hastane saldırısını İsrail biz yapmadık diye inkar ediyor ama, bu denli güçlü silahların Hamas elinde olmadığını biliniyor. 

Saldırının doğal olarak İslam ülkelerinde ve Türkiye'de yarattığı tepkiler birçok riski de beraberinde getirebilir! Yıllardır eleştirdiğimiz kontrolsüz sığınmacı politikası yüzünden ülkemize girmiş olan milyonlarca sığınmacı var. Bunların özel amaçlı ülkemize girmiş unsurlarının yapabileceği eylem ve tepkiler bizim için de birçok risk yaratabilir. O nedenle güvenlik güçlerimiz ve insanlarımız her zamankinden çok daha duyarlı davranmalı.

Savaş Oratamında Hisselerin Fiyatları Sorgulanmaz!
              BIST'in savaşa verdiği tepkiler hisselere endeksten çok daha yüksek oranlarda yansır. Sonuçta endekste bir başka sektör ya da şirketleri alarak düşüşün hızı düşürülebiyor. Ama hisse özelinde bu yapılmadığı takdirde, %10-%30 üzerinde düşüşler görülüyor. Eğer İran'ı da savaşa çekecek bir gelişme yaşanırsa bunun daha da güçlü satış etkilerini görme riskimiz var. Neden ABD ve AB'de bu oranda tepki yaşanmıyor? Hatta o ülkelerin borsalarında yükselişler dahi yaşanıyor! Çünkü biz bölgenin yıllardır üzerinde binbir proje yapılmaya çalışılan, topraklarında ve sınırlarında yeni devlet kurulmak istenen ülkesiyiz. İran'ın olası bir şekilde savaş çekilmesi halinde, bizim bundan etkilenme riskimiz ile batı ülkelerininki aynı değil. 

Ayrıca bizim ekonomik sorunlarımız da belli. Gelişmiş ülkelerde faiz artışlarına son vereceğiz noktasına getirdikleri faizler %5'lerde iken, bizde mevduatta %50'lere gelmiş bir faiz var. Cari denge sorunu çok yüksek. Bir yıl içinde ödenmesi gereken dış borç 211 Milyar Dolar. 

İşte hal böyle olunca, BIST de çok daha fazla etkileniyor. Endekse bakıp, hisse bazındaki düşüşleri bağımsız sorgulamak çok doğru bakış açısı olmaz. Ana hisselerde sıkışan kişi ya da fonlar, alıcıyı gördüğü yerde satıcı olur. Satarken de hissenin olası ederine bakılmaz. Ayrıca böyle zamanlarda derinliği zaten az olan hisselerde alıcılar daha da düşünce, kademeler çok düşük satış adetleri ile bile bir anda devre kesicilere neden olacak şekilde yok olur ve sert düşüşler görülür.

BIST zaten son günlerde Bank Of ABD'nin robotlarının oyuncağı olmuş durumda. Dün tek başına 3.8 Milyar TL'lik alımla piyasayı yukarı döndürmüşken, ikinci sıradaki alıcının alım tutarı ise sadece 265 Milyon TL idi. Birinci ve ikinci sıradaki alım farkları BIST'in çok kolay kontrol edildiğini ve yönlendirilebildiğini gösteriyor. Bugün güne sert satışlarla başlanmasını bekliyorum. Ama bank off ABD aynı şekilde alımlara devam edecek olursa, ilk andaki satışlar sonrası piyasayı yeniden artıya çevirebilir. Ama normal olarak, Bank off ABD'nin de satışlarla başlaması halinde sert düşüşlerle açılan bir BIST görme riskimiz çok yüksek diye düşünüyorum.

İşte bu nedenle savaşın sonuçlandığını, ateşkesin ilan edildiğini duyana kadar temkinli durmakta yarar görmeye devam ediyorum. Savaşın derinliği artarsa, başka ülkeler dahil olacak olursa, kayıpların buyutu çok daha fazla artar. Ama eğer savaş başka ülkeler dahil olmadan bir süre sonra şiddetini kaybeder ve sonra da ateşkes ilan edilirse, yaşanan panikler esnasında görülen düşük fiyatlardan yapılan alımlar ciddi karlara imkan yaratır.

Kısacası bugün sert düşüşlerle başlayacak bir piyasada alıcı olunabilir. Ama savaşın sonrasındaki gelişimini tahmin edemeyeceğimiz için yeni alımlar ya da teknik paylaşımlar yapmayı çok da sağlıklı görmüyorum. Bir süre daha izlemede kalmayı doğru buluyorum. Eğer sert düşüşler halinde teknik bazı yeni öngörüler verecek olursam, onlarda da maliyetli beklemek zorunda kalabileceğinizi bilmenizi isterim! Bir süre borsada yüksek maliyetlere rağmen taşıyıcı olacağız gibi duruyor. Peki bu riskler varken  satıp çıkalım mı? Bunu şimdi söyleyemem artık. Çünkü zaten 8500 seviyelerinde bu uyarıları yapmıştım. Üstüne savaş riski patlayınca da, en az %50 nakit kalmak doğru demiştim. Ama dün de gördünüz, istenildiğinde piyasa bir anda çevrilebiliyor. BIST'in ve hisselerin gidebileceği çok daha yüksek seviyelerin olduğunu düşündüğüm için, bu ve altındaki seviyelerde satıp full nakit olun demek doğru olmaz.

İsrail sadece on gündür değil, yıllardır bölgede savaş suçu işliyor ve soy kırım yapıyor. Zamanında Nazi Almanya'sının kendilerine yaptığı zulümün çok daha şiddetlisini Filistinlilere yapıyor. Ama arkasında ABD, Fransa ve İngiltere'nin tam desteği olmadan bunu yapması mümkün değil. Yani dünya artık huzur ve savaşsız günler istiyorsa, dünyayı savaşlara sürükleyen arka plandaki ülkeleri görmeli. Arap ülkeleri birlik olamadığı takdirde, bölgede bu savaşlar daha çok olur.

Hepinize sağlık ve bol kazanç dilerim.    

    Saygılarımla
    Aydın Eroğlu
     Stratejist
   Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @aydineroglu_