Bugün faiz konusunda nihayet dananın kuyruğu kopacak! TCMB PPK(Para Piyasası Kurulu) saat 14:00'te toplanıp faiz kararını açıklayacak. Peki faiz kararı tüm sorunlara tek başına çözüm olur mu?

Bunun cevabının hayır olduğunu sanırım söylememe, tekrarlamama gerek yoktur. Tabi ki, faiz her sorunun tek sorunu değildir. Bu nedenle de tek başına tüm sorunların çözülmesine yeterli olmaz. Ama en azından tek başına bozduğu sorunların çözümüne yardımcı olur. Yanlış faiz ve para politikası ile ek sorun açmaz.

Mevcut para politikası uygulaması 2019 sonunda başlatıldığında TCMB 120 Milyar Dolar üzerinde rezerve sahipti. Enflasyon %17.75, faiz %19 seviyesindeydi. Kıymayı 40 TL'den yiyor, domatesi 5 TL'ye alıyor, 450-500 TL'ye depoyu dolduruyor, okul paralarını şu ankinin 1/4'ü olarak ödüyorduk. Kiralar en fazla şu anki seviyenin 1/4'ü kadardı. Konut fiyatları ise şuankine göre 1/8 civarındaydı. Borsada yabancı takası %64 idi. Dolar kuru 5.80 seviyesindeydi. Bütçe fazlası vardı. 

İşte hal böyle iken sakın para politikasını değiştirmeyin, enflasyon düşmeden faiz indirimlerini yaparsanız ithalata bağımlı bir ülke olduğumuz için her yerde zam yağmuru başlar, enflasyon patlar vs vs demiştik. Bunların hepsi oldu, yabancı takası borsada %27.43 seviyelerine düştü. Cari açık patladı, yanına bir de bütçe açığı geldi. Ekonomi alt üst oldu. Dolar kuru 23.50, enflasyon %83 oldu. Düşük faiz karşısında kurların kontrolsüz arttığını görünce, belki kontrol ederiz diyerek döviz satışlarına başladık. Ama kur artışı durmadıkça sattık, yükseldikçe yine sattık. Lakin sonunda rezervlerimiz de eksi bakiyeye döndü. Bu sefer de eyvah biz ne yaptık diyerek dövize ilgiliyi durdurmak için KKM(kur korumalı mevduat) denen bir uygulama başlattık. Paralara döviz garantisi verip, buna da liralaşma dedik! Zamanında sadece TL faiz yükü yaratırken, KKM'de başta politika faizi artı 3 faiz verdik. Baktık ki, bu kesmiyor, faiz sınırını kaldırdık. KKM faizlerini %25'lere çıkarttık. Mevduat faizleri %40'lara, kredi faizleri de bunun çok üstüne çıktı ama buna rağmen kredi bulamaz olduk. Şirketlere ihracat dövizlerinin önce %25'ini, sonra %40'ını TCMB'na satacaksın dedik. Döviz pozisyonunu azaltmayan şirkete daha yüksek faizli eximbank kredisi, bankalara daha yüksek komisyon uyguladık. Görüyorsunuz ki, bir yanlış karar sonrası anlat anlat bitmeyen bir çok hatalı politikayı daha devreye sokmak zorunda kaldık. 

Fakirleşmeyi giderebilmek için çalışanlara yıllık zamlar arttı, hatta ara zamlar yapılmak zorunda kaldı. Asgari ücret devamlı arttı. Ama buna rağmen satın alma gücümüz 2019 Kasım döneminin çok uzağında kaldı. Kısacası fakirleştik. Hem de çok fena fakirleştik. Çalışanlara zamlar yapıldıkça, bu zam kiralar başta diğer her alana anında yeni zamlar olarak yansıyıp, kısır döngüye dönüştü. 

Peki madem ''faiz sebep, enflasyon sonuç'' ise, tüm bunlar neden oldu? Ya da, tüm bu kadar yazdığım gelişmelerden sonra neden şimdi faiz artışlarına başlıyoruz? Faize karşıyız diyerek başlattığımız süreç, her şeydeki faizleri misli arttırmış durumda. Liralaşma denen KKM uygulaması milyarlarca Lira kur farkı yükü getirdiği gibi, dış borçların TL karşılığının da katlanarak artmasına neden oldu.  Lütfen sizlerden çok rica ediyorum. Bu soruyu hepiniz çok iyi düşünün. Çünkü görüyorsunuz ki, Kasım 2019'da başlayan hatalar zinciri ve enflasyon düşmeden faizle inatlaşma, ülkeye ne denli büyük bir yük getirmiş durumda.

Şimdi tek başına bir faiz artışı ile tüm bu sorunların çözüme ulaşması beklenmemeli. Sadece ek sorunlar yaratmasının önüne geçilebilir. Ama tamamlayıcı bir çok şey gerekir. TCMB'nın özerkliği bunların en başında mesela. Ama bakın PPK boş koltuklarına bile atamalar bu kadar zamanda yapılamadı. Yapısal reformlar, insan hakları, kontrolsüz sığınmacılar sorunu, siyasi partiler yasası, iktidarın dengeleyicisi bir parlamento, adil ve güvenilir bir hukuk sistemi, başarıyı yukarı taşıyacak bir eğitim sistemi, katma değerli üretimi ve yüksek teknolojiyi destekleyen üretim teşvik sistemi, afların rutine dönüşmediği adil bir vergi sistemi, kapsamlı bir maliye politikası, iyi ilişkilere dayalı doğru bir dış politika, insanlara yönelik daha sakin ve sevecen bir hitap dili. Güven, öngörülebilirlik, rasyonellik vs.vs daha bir çok yapılması gereken iş var. İlan edilen orta vadeli politikaların hedeflerinin bile daha inandırıcı olması lazım. 

Anlayacağınız diğer şeyler bitmeden sadece bir faiz artışı tüm bu sorunların çözümü olmaya yetmez. Neyse, bugün faiz konusundaki karardan yukarıda yazdıklarımdan ne kadar ders çıkartılmış göreceğiz. Yine düşük faizlerle top çevirmeye devam edersek, Mehmet Şimşek ile başlayan güven temini boşa çıkar. Ben bu ülkenin bir vatandaşı olarak yine pozitif düşünmek istiyorum. Umarım doğru olan yapılır. Ama hemen arkasından da yapısal reformlar gibi diğer tedbirler ilan edilmeye başlanır. Ülkeyi soktuğumuz bu cendereden tek faiz kararı ile artık çıkma şansımız olmadığını bilin istiyorum. 

Bu arada yüksek faiz bankaların taşıdıkları bonolar nedeniyle zarar yapmalarına neden olur endişesi var. Bu doğru bunu izah ettim çok kez. Ama taşınan kamu kağıtlarının oranı %20'ler civarında. Aylardır kendilerine gelir transferi yapılıyor. Sermaye rasyoları faiz artışı ile kısmi düşüş yaşasa bile normların çok üstünde hala. Gerekirse, bu kadar yüke sebep olan kamu, bir karar daha alır, bankalardaki devlet kağıtlarının bir kısmını yüksek faizli ama daha uzun vadeli yeni kamu kağıtlarıyla değiştirir. Yani o sorunun çözümü, kurların yarattığı sorunların çözümünden çok daha kolay olur.

Bakalım kaçırdığımız paraların, boşalttığımız rezervlerin yeniden geri gelmesi için yabancı dediğimiz dış ülkelere nelerimizi satmak zorunda kalacağız? Şu an döviz acil ihtiyaç olduğu için konut alımları karşılığı oturma izni sağlayan vatandaşlık hakkı veriyoruz. Ama doğu sınırlarımızdan yoğun girişler nedeniyle, toprak ve konut alanlar Avrupa'lılar değil, daha ziyade Araplar oluyor. Her tarafta Arap ülkelerinin vatandaşlarını, Rusları, Ukraynalıları görüyoruz. Kısacası birçok belde, şehir ve bölgemizde yabancıların sayısının her geçen gün arttığına bizzat şahit oluyoruz.

Bugün için açıklanacak faiz kararı düşük kalırsa yanında gerektiği zaman yine arttırılacaktır sözleri ikna edici olmaz. O zaman gerek var ki şimdi arttırmak zorunda kaldınız, gereği kadar arttırmazsanız bizden para girişi beklemeyin derler. İşte ülkeyi ithalata bu denli bağımlı hale getirir ve bunu da cari açıkla sürdürmeye devam ederseniz, bu tavırlara muhatap olursunuz. Beka sorunu sözlerini öne çıkartıp oy isterken, tüm bu sorunların asıl beka sorunu yarattığını bilmek lazım.

Şimdi sözümü bağlıyorum. Size yeniden bir sebep sonuç yazısı yazdım. Yine gelişmeleri şöyle bir hatırlayın istedim. Artık söz TCMB ve iktidarın olacak. Bakalım ne denli kararlılar göreceğiz. Sadece çözümü bir tek faize bırakmamaları gerektiğini bilmeleri, her alanda beklenen düzeltmeleri yapmaya başlamaları lazım.

Bugün teknik paylaşmadım. Zaten dün çok sayıda teknik alım öngörüsü girmiştim. Tekniklere göre uygun görürsem gün içinde yeni öngörülerimi eklemeye devam ederim. 

Hepinize sağlık ve bol kazanç dilerim.

    Saygılarımla
    Aydın Eroğlu
     Stratejist
   Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @aydineroglu_