ABD Merkez Bankası (Fed), politika faizini 75 baz puan artışla yüzde 1,50 - 1,75 aralığına yükseltti.
Enflasyon risklerinin yukarı yönlü olduğunu söyleyen Powell, 26-27 Temmuz'daki toplantıya işaret ederek, 50 yada 75 baz puan artışı yapabileceklerini söyledi. Powell, faiz kararının artış hızının verilere bağlı olacağını belirtti.
Powell'ın konuşmasından satır başları...
Fed faiz artırımlarında hızlı şekilde hareket etti
Fiyat istikrarını sağlama görevimiz var
İstihdam piyasasına yardımcı olmak için enflasyonu düşürmek önemli
Faiz artırımlarına devam etmenin uygun olduğunu düşünüyoruz
Fed, fiyat istikrarını sağlamak için gereken araçlara sahip
Bilançomuzu ciddi şekilde azaltma sürecindeyiz
Tedarik sıkıntıları öngörülenden daha uçun sürdü ve fiyat baskıları genele yayıldı.
Eğer enflasyonu aşağı getirirken, işsizlik oranı yüzde 4,1'e kadar yükselir ise bunun başarılı bir sonuç olacağını düşünüyorum
Enflasyonun aşağı geldiğine dair ikna edici kanıt görene kadar zafer ilan etmeyeceğiz
Ekonomide genel bir yavaşlama işareti yok
Durgunluk yaratmaya çalışmıyoruz.
Çekirdek enflasyon bize gelişmeleri daha farklı gösteriyor ama yasanın bize verdiği görev manşet enflasyona bakmak. O nedenle manşet enflasyona bakıyoruz
Evet, FED tarihi bir karar aldı ve 28 yıl sonra en yüksek oranlı faiz artışlarından birisini yapmış oldu. Bu olmalıydı. Yani eğer enflasyona dur demek istiyorlarsa gecikmiş de olsa bu karar alınmalıydı. Eğer emtia, enerji, tedarik sorunları devam ederse, enflasyon baskısı biraz da sürecektir. Bu takdirde Powell'ın dediği gibi gerektiğinde sonraki aylarda da benzer artışlar sürmelidir. Resesyon ya da stagflasyon endişesi ile yapılması gereken artışlar yapılmazsa, sonrasında bu şekilde daha fazla müdahale gerekebilir. Ben dış borsalarda benzer faiz ve bilanço daraltma tedbirleri sonrası büyüme oranlarında kısmi düşüşler ve doğal olarak da tüketim harcamalarında turizm hariç düşüşler bekliyorum. Bu yaşanırsa zaten bir süre sonra enerji ve emtialarda da fiyat düşüşleri başlayacaktır. Ama ABD borsalarının 2008 mortgage krizi sonrası bol ve faizsiz likidite ile fazlası ile primlendiği görüşümü zaten aylardır yazıyorum. Bu nedenle de yaşanan düşüşler sonrası gelebilecek yükselişlerin bir süre daha tepki olarak kalmasını, sonrasında yine düzeltme babında düşüşlerin görülmesini bekliyorum. Dow önce 31000 ve sonrasında da 32800 seviyelerinin üstüne çıkıp orada kalamazsa, 29000-28000 seviyelerine doğru düşüşlerin devam ettiğini görebiliriz. Ama krıterleri unutmayın, 31000 ve 32800 seviyelerinin üstüne çıkamaz, altında kalmaya devam ederse... Ben böyle olacağı görüşündeyim.
Dünkü FED kararı sonrası BIST'i değerlendirirsek; FED'in politikalarından ziyade kendi özelimizdeki gelişme ve kararlar BIST için çok daha önemli! Çünkü biz zaten FED risklerini çok önceden ve fazlası ile satın aldık. Yani eğer doğru politikalar uygularsak, her türlü FED riskine rağmen BIST çok daha yüksek TL zirvelerine gidebilir. Pandeminin tedarik sürecinde yarattığı sorunlar, Çin'deki üretimin bir kısmının ülkemize kaymasına imkan yarattı. Birçok şirket bu kapsamda kapasite artırıcı yatırımlar yapıyorlar. Cirolar oldukça arttı. Yaşanan savaş nedeniyle de, Rus yatırımcıların ülkemizde ciddi ticari yatırımlar yapmalarını bekliyorum. Satılan konutların en büyük alıcısının Ruslar olması bu görüşümü destekliyor. Ruslar yaptırımlardan korunmak için, kimlik değiştirip(yani Türk ortaklıklar kurup) ülkemizden ticaretlerini yapmaya yöneleceklerdir diye düşünüyorum.
Hisselerimiz zaten pandemi öncesinden beri düşüyorlardı. Yani BIST zaten düşük. Yabancı uzun yıllardır satıyor. Dolar bazında BIST 1/3 değerinde. BIST için dediğim gibi en önemli risk kendi kararlarımız. FED paranın kendi vatanına dönmesine neden olacak kararlar alırken, biz de bu şekilde hatalı para, maliye, siyaset, hukuk, demokrasi, harcama ve dış gerilim gelişmeleri yaşarsak, yabancı kurlar artacak endişesi ile ülkemizden çıkmaya devam eder ve geri gelmek için izlemede kalır. Maalesef Eylül'de para politikası kararları ile çok hatalı bir sürece geçtik. Sonuçları da ortada. Bu nedenle eğer doğru hamleler yapılırsa FED'e rağmen öne çıkarız. Ama ben bunun olacağını sanmıyorum. Seçimlere kadar gereken radikal kararların alınamayacağı görüşündeyim. Bu nedenle de cds'lerimiz 800 leri de geçmiş durumda.
2008 yılında Dolar kuru 1.15'e gelirken, bu para politikası yanlıştır. Ülkemiz ithalat cenneti olur. Sonra çok ciddi kur ve enflasyon krizleri yaşanır diye uyarıyordum. Ama iktidardan o zaman ''Değerli TL onurumuzdur'' açıklamaları geliyordu. Şimdi ise gördüğünüz gibi TL'nin değeri çok ciddi düştü. Ama bugün de iktidarın önemli bir ismi ''zamanında TL çok değerliydi'' diyor. Biliyorsunuz ekonominin başında bulunan bakanımız 2018 yılında 3.70 olan Dolar 7.21'e çıkıp, sonra 5.20'lere düşünce, Dolar'ın 8-9-10 TL olmasını bekleyenler, Dolar 5'e düşünce şaşırdılar diyordu. Aynı şekilde sonrasında Dolar 10-11-12 olacak diye bekliyorlar, beklentiler boş çıkacak dendi. Şimdi de ekonomi bakanı Dolar için 20-25 hatta 30 TL olacak diye konuşuluyor bunlar hep boş beklenti çıkacak diyor. Ama önceki iki açıklamadaki seviyelerin de çok üstündeyiz şu an. Peki bunları eleştiremeyecek miyiz? Yapılan yanlışların nelere mal olacağını yazamayacak mıyız? Zamanında doğruları takdir ederken, sonrasında yapılan yanlışlara dikkat çektiğimizde, tepki mi göreceğiz? Zamanında Dolar 8-10 TL olur diyenlere hain, dış güçlere hizmet eden kişiler diye tepki gösteriliyordu. Ama bakın Dolar şimdi 17.00 TL.
Dün de TÜSİAD bir takım tespit ve eleştiriler yaptı. Ama netice ortada. Cumhurbaşkanı çok sert tepki gösterdi yine. Halbuki siyasetçiler gelir geçer. Ama ekonomi içinde yer alan şirketler daha kalıcıdır. Her iki kesim de ülkeye kendi faaliyetleri ile hizmet ederler. Ama iki tarafın da eleştirileri olabilir. Lakin yetki iktidarlarda olduğu için, yaşanan gelişmelerin olumsuz yansımaları için eleştiri yapılıyorsa, bunlar dinlenmeli, düzeltilmesi gereken hataların tespitleri için değerlendirilmelidir. İktidarlar her zaman en doğruyu bilirler diye bir kural yok. Hoş görü her alanda olmalı, ama siyasetçiler eleştirilere açık olmalılar. Sonuçta onların aldığı doğru ya da yanlış kararlar milyonların refahını yükselttiği gibi, ciddi şekilde de düşürebiliyor.
Neyse, zaten FED yazıyı uzatmıştı. Ben de daha fazla yazıp uzatmayayım. Kısacası BIST çok ucuz, hisselerin karlılıkları gayet iyi. Eğer doğru kararlar alınırsa FED'e rağmen pozitif ayrışma imkanımız var. Ama hatalı politikalarda ısrar edip, daha da ateşlediğimiz kur ve enflasyon risklerini kontrol etmek için aldıkları kararlarla bankaları, ihracatçı ve sanayi şirketlerini de sıkıntıya sokarlarsa o zaman iskontolu dediğimiz BIST, daha da iskontolu hale gelebilir.
Ben şirketleri ucuz gördüğüm, gelecek bilançolarını da iyi beklediğim için düşüşlerin alım fırsatı olacağı görüşümü koruyorum. Uygun gördükçe de yeni alım öngörülerimi paylaşmaya devam edeceğim. Ama dediğim gibi, alınan kararların etkileri beklentileri bozabiliyor. Ötelenmesine neden olabiliyor. Fiyatlamaları bu kapsamda değerlendirmek lazım. Seçimler yapılana kadar BIST gereken hamleyi kısıtlı yapacaktır. Asıl yükselişi seçimler sonra olacaktır görüşündeyim. İktidar değişmezse de gereken doğrular seçim sonrası daha kolay yapılacaktır. İktidar değişirse, zaten gelenler farklı bir politika izleyecektir.
Kim ne izlerse izlesin, ne karar alırsa alsın. Ama yapılan eleştirilere açık olmalı. Görüyorsunuz enflasyonu politika fazileri ile ilişkilendiren insanlardan biri olarak benim gibi birçok kişi ya zır cahil, ya da hain ilan edildik. Bu şekilde siyaset, ülke için doğru bir dil değil. Takdir edince aferim, eleştirince hain!
Neyse, dediğim gibi BIST ve hisseler kendi özelindeki gelişmelere göre yön bulacaktır. Ama her ortamda pozitif ayrışma gösteren şirketler görmeye devam edeceğiz. Mesela bugün Cımsa 110 Milyon Euro'luk bir fabrika satış kararı aldı. Üretiminde %3 etkisi olacak bir grup fabrikasını satıyor. Bu tarz gelişmelerin şirketlerin hisselerinde olumlu olumsuz ekstra tepkileri olur. Ben cımsa için olumlu bir fiyatlamaya neden olamasını bekliyorum.
BIST ve hisselerin teknikleri son paylaşımlarımda genel olarak mevcut zaten. Arada ilave gördüklerimi paylaşacağım. Ama önümüzdeki günlerde ABD için resesyon gündemi yine görülecektir. Riskleri bilin ve ona göre kararlarınızı alın derim.
Hepinize sağlık ve bol kazanç dilerim.
Saygılarımla
Aydın Eroğlu
Stratejist
Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @aydineroglu_