Süper Bono Beklerken Suriye Harekatı Çıktı!
Dün toplanan cumhurbaşkanlığı kabinesinden süper bono çıkacak spekülasyonları nedeniyle bankalar ve BIST'de sert realizasyonlar yaşandı. Ama sonra BIST günü çok az da olsa artı kapattı. Sonrasında ise tamamlanan kabine toplantısından Suriye'ye harekat açıklaması çıktı. Süper bono konusundaki belirsizlik sürmeye devam ediyor. Enflasyon nedeniyle paranın dövize yönelmesi bir şekilde engellenmek için yeniden bir şeyler yapılacaktır. Ama bu yapılacak olan ne kadar gerçekçi olacak, bunu olası yeni kararları ve detayları görünce anlayacağız.
Sabah çıkan haberlerden birisi de, konut kiralarında fahiş artışlar için uygulamaya alınan sınırlama kararı. Belli bölgeler için rayiç kira belirlenecek. Üzerinde artış yapılamayacakmış. Anlaşılan o ki, enflasyonda artış sürerse kiraları arttırmakta engellenen ev sahiplerinden evlerini satma kararlarını daha çok duymaya başlayacağız. Yani kiracılar daha da mağdur olacaklar. Enflasyonu düşüremediğimiz takdirde yaşama verdiği hasarlar bu şekilde daha bir çok alanda yaşanmaya devam edecektir.
Maalesef 4-5 sene evvel faizlere bayrak açarak başlattığımız para, maliye ve ekonomi politikası yönetimi sonrası geldiğimiz ortam bu! Faizlere karşı olduğumuzu söyleyerek, hazineyi çok daha büyük bir faiz yükü içine sokmuş durumdayız! 2012 yılında iç borç toplamında 388 Milyar ve kredi faizi olarak da 177 Milyar TL ödüyorduk. Pandemi öncesi 2019 yılında iç borç toplamı 722 Milyar TL ve bunun faizi için ödenen rakam 426 Milyar TL'ye çıkmıştı. Aralık sonrası başlattığımız para politikası kararları ile, izlediğimiz haftalık %14'e inen politika faizleri sonrası reel faiz %-56 oldu. Böyle olunca da gördüğünüz gibi kurları tutamıyoruz. Tutamadığımız kurlar enflasyonda dünya sıralamasında zirvede olmamıza neden oldu. Kuru tutmak için getirilen KKM sonrası ise Hazineye binen faiz yükü çok daha fazla arttı. Son durum Mayıs ayında iç borç ana para toplamımız 1.5 Trilyon TL, bunun için ödenecek faiz ise 2.1 Trilyon TL'ye çıkmış durumda. Yani faiz ödemeleri ana parayı da geçmiş durumda. Peki hani biz yüksek faize karşı olduğumuz için faizlere bayrak açarak bu uygulamaları başlatmıştık! 10 yıllık sonuç ortada maalesef.
Hal böyle olunca da kurlara yönelişi durdurmak için gerçekçi bir para politikası uygulaması yerine alınan geçici tedbirlerin hazineye ve dolayısı ile bizlerin yaşamına getirdiği yük her geçen gün daha artıyor. Bu politikalar enflasyonu düşürmediği gibi, artan faiz yükü karşılığında daha çok vergi ve para basma olarak karşımıza çıkıyor. Dolaşımdaki parayı artırdıkça da, bu paranın adreslerinden birisi kurlar ve konut oluyor. Dolayısı ile dolaşımdaki para arttıkça enflasyon da artmaya devam ediyor. Kısacası kendimizi kısır bir döngüye soktuk bundan bir türlü çıkamıyoruz. Şimdi süper bono çıkartsak, bunun da aslında hazineye yüklenen ekstra bir faiz artışı ve yükü olacağının bilinmesini isterim.
Neyse, dün süper bono endişesi ile BIST'de satışlar geldiği görüşündeyim. Bu yönde bir karar çıkmadığı için bugün alım tepkileri görebiliriz. Ancak 2400 seviyesinin altında kalmaya devam edersek, önce 2430 ve sonra 2450-2500 dirençlerinin üzerine çıkıp oralarda kalamazsak, yaşanacak yükselişler tepki olarak kalır ve devamında yeniden satışlarla daha alt desteklere doğru indiğimizi görmeyi bekliyorum.
Aynı durum gelişmiş borsalar için de geçerli. ABD borsalarında da her düşüş sonrası gelen yükseliş tepkileri bir önce görülen seviyelerin altında kalıyor. Dow için 31900-32200 seviyesini yakın dirençler olarak görüyorum. Eğer bu seviyelerin de üzerinde 32700 civarı direnç yukarı kırıp da üstünde kalmayı başaramadıkları takdirde, Dow'da da 29000'li seviyelere doğru satışların sürmesini bekliyorum. Hatta 32700 öncesi 31900-32200 dirençlerinin de şu an için kırılmasını zor görüyorum. Kısacası borsalarda içine girdiğimiz düzeltmeler bir süre daha sürecek gibi duruyor.
BIST olarak bu tablodan kendimizi pozitif ayrıştırıyorduk. Hisseleri enflasyona karşı kendimizi koruma alanı olarak görüyorduk. KKM borsaya alternatif bir yatırım şekli değildi. Lakin spekülasyonu yapılan süper bono borsa için de bir risk yaratıyor. Enflasyon üzerinde garanti edilen bir gelir, kazanç garantisi olmayan borsa için alternatif teşkil eder. İşte normalde 2562 sonrası beklediğim teknik düzeltme biraz da bu nedenle sert yaşanmaya başladı. Olası süper bono çıkacak olursa, detayı borsaya olan ilgiyi yeniden başlatabilir. Çünkü muhtemelen uzun vadelerde uygulanacaktır. Dövizini satanlar için uygulanacak deniyor. Tüm bu detaylar netleşince, borsa üzerindeki baskısını azaltabilir.
Suriye Harekatı ve Doğu Akdeniz Yeni Sıcak Gündemlerimiz Olabilir!
Yakında ekonominin dışında yeni sıcak gündemlere hazır olmalı diye düşünüyorum! Kabine toplantısı sonrası, sayın cumhurbaşkanından hazırlıklar tamamlandıktan sonra Suriye sınırlarımızdaki terör yapılanmasına karşı bir askeri harekat planımız olduğunu açıkladı. Maalesef söz de müttefikimiz ABD, Suriye sınırlarımızda aleyhimizde PKK'nın kolu olan YPG ile bir yapılanma ve özerklik arayışında ilerliyor. Irak'da 1990 Körfez Savaşı sonrası Çekiç Güç Bölgesi ilanı ile yapılanın bir benzeri de Suriye'de uygulanıyor. Yani NATO'ya başvuran İsveç ve Finlandiya'ya terörü destekledikleri için haklı olarak set çekiyoruz. Ama en büyük NATO üyesi ABD fazlası ile aleyhimizde terörü desteklemeye devam ediyor. NATO'ya yeni katılımlara hayır dediğimiz için, ABD medyasında ''Türkiye'yi NATO'dan atma zamanı geldi mi?'' manşetleri yer almaya başladı. Batının sahte müttefikliği bu işte. Hatalı Suriye politikaları sonrası geldiğimiz durum bu maalesef! Ama şu an harekat dahil kararlarımızda Türkiye olarak kesinlikle haklıyız. Ne gerekiyorsa zamanı geçmeden yapmalıyız. Yoksa geri dönüşü olmayan bir tablo ile karşılaşırız.
Yeni Zelenski Miçotakis Mi Olacak?
En başından beri Zelenski konusunda şüphelerim var! Zelenski ülkesi için iyi bir liderlik mi sergiledi? NATO ısrarı tabi ki her devletin özgür hakkı olmalı. Ama neticesi bu işte. Peki buna karşılık batı ne yaptı? Ülkeye silah ve mühimmat yardımları ile savaşın daha da uzayıp yayılmasına katkı yapıyor. Sonuç ülke işgal altında. Alt yapı-üst yapı diye bir şey kalmadı. Sivil yaşam dahil her alanda her yer bombalandı. Göçe zorlanan insanların geride kalan bir şeyi olmasın diye bu hedeflerin bombalandığını düşünüyorum. Rusya Ukrayna'dan çıkmayı düşünmediği gibi, ilk baştaki Donbas ve Kırım dışında deniz kıyılarını da ele geçirmek için işgal yapıyor.
Böylece, ABD yıllardır Rusya'ya karşı elde etmeye çalıştığı fırsatı Zelenski sayesinde elde etmiş oldu. AB ile Rusya arasındaki enerji sayesinde yaşanan yakınlaşmayı ve ticareti sona erdirdi. Rusya'ya derin yaptırım imkanı buldu. Şimdi ise benzer bir durumu Türkiye için sahneleme hazırlığında diye endişe ediyorum! ABD uzun zamandır Yunanistan'da adalar da dahil birçok bölgede üs kurmaya başladı. Peki neden bunlar yapılıyor? Ya NATO sınırı Türkiye'den Yunanistan'a çekilme planı var. Ki, bu durumda Türkiye'nin NATO'dan çıkması planlanıyor demektir. Ya da olası bir Türk-Yunan savaşında, Türkiye'nin daha ileri askeri müdahalelerine engel olmak, adaları almasını engellemek için bu üsler kuruluyor.
Rumlar İtalyan'larla birlikte Doğu Akdeniz'de gaz aramaya başladı. Yakında biz de aynısını yapacağız. Bu yönde yeni arama-çıkartma gemileri alındı. Demek ki yakın zamanda yine Doğu Akdeniz kaynaklı bir gerilim gündemimize düşecek diye düşünüyorum. Türkiye her tarafında ABD tarafından çevreleniyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşmesi sonrası, sorunları araya kimseyi sokmadan iki devlet olarak çözme mutabakatı açıklanmışken, Miçotakis'in ABD senatosunda Türkiye aleyhindeki konuşması sonrası dakikalarca ayakta alkışlanması iyiye işaret değil. ABD Türkiye üzerindeki planlarını uygulamak için, Türkiye'yi askeri olarak da zayıflatma planını uyguluyor. Sınırlarımızdaki yapılanma bence bunun işaretleri. Eğer Miçotakis Doğu Akdeniz ve Ege'de Türkiye'yi kışkırtan bir karar alırsa, bir anda kendimizi bir çatışma-savaş ortamında bulmamız kimseye şaşırtıcı gelmesin! Maalesef bu konudaki endişemi bir iki yıldır yazdığımı biliyorsunuz. Gelişmeler bu endişemi azaltmadı. Daha da arttırmış durumda.
Umarım yanılıyorumdur. Ama arkasındaki batı devletlerine, karşısındaki ülkenin Müslüman ülke olması sebebiyle yalnız kalacağına güvenen Yunanistan her an bölgeyi bir ateşe sürükleyebilir. Zaten ekonomisi yıllardır batı ülkeleri tarafından desteklendiği için, kendisine göre bir kaybı olmaz. Uğrayacağı ekonomik kayıplar fazlası ile vaad ediliyor olabilir. En başından beri adalarda silahlanmaya sessiz kalmamız sonrası geldiğimiz diğer bir tablo da bu maalesef. Ama Türkiye Ege ve Doğu Akdeniz konusunda da haklıdır. Haklarını sonuna kadar savunmak, ne gerekiyorsa yapmak zorundadır. Ancak bunu yaparken, batı içinde güçlü müttefikler bulması çok önemlidir. Peki tablo böyle mi? Maalesef iç hukuk uygulamalarımız nedeniyle zaten yıllardır batı ile ilişkilerimiz oldukça mesafeli. Dış ilişkilerimizde de durum aynı. Ukrayna savaşı soğuk savaşı geri getirince, batı yeniden bize ihtiyaç duymaya başladı. Ama ABD niyetlerinde net. Biz bu oyunu bozmazsak, her yolu deneyecek gibi gözüküyor.
Kısacası yakında gündem sadece ekonomi, enflasyon, kur, süper bono ile sınırlı kalmayacak gibi geliyor bana. Lütfen borsayı da tüm bunlarla birlikte düşünün. Krediden kesinlikle uzak durulması gereken bir yaz başlıyor. Kenarda belli bir nakit muhakak durması doğru olur görüşündeyim. Ama bu nakit, döviz olur, mevduat, bono olur onu bilemem. Ama tüm paranızın hisselerde olması çok doğru olmaz görüşündeyim.
Hepinize sağlık ve bol kazanç dilerim.
Saygılarımla
Aydın Eroğlu
Stratejist
Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @aydineroglu_