Yakın vadeli risklerimiz Ukrayna, FED ve İran'dan gelen doğalgaz kesintisi. Üçü de şu an karşımızda. Bugün FED toplantısı başlıyor. Yarın akşam FED'in olası kararlarını duyacağız. Varlık alımlarını sonlandırmak, faiz artış kararı ve bilanço küçültme. Bunlar tabiki dünya için ve BIST için farklı baskılar yaratacak. Ama sonuçta ısınan ekonominin enflasyon artışlarına mani olmak için yapılacak. Yani ilk anda dünya borsaları gibi BIST'e de olumsuz etkileri olur ama sonra BIST'in pozitif ayrışmasına mani bir durum değil. Hatta enflasyon ve kur riski için borsa ve hisseler güvenli liman olarak bile görülüyor. 

Diğer önemli risklerden birisi Rusya-Ukrayna krizi! Ben bu krizin NATO - Rusya savaşına dönüşmesini beklemiyorum. Çünkü böyle bir çatışma-savaş dünya savaşına dönüşebilecek bir risk yaratır. Üçüncü dünya savaşını hiç bir tarafın isteyeceğini düşünmüyorum. Ama Rusya Ukrayna'ya müdahale edebilir. Bu kısmi bir işgal yaratır. Lakin buna karşılık batının tepkisi savaşa kalkmak değil, Ukrayna'ya her türlü askeri mühimmat-silah desteğinin yanında, Rusya'ya ekonomik ve finansal yaptırımları ağırlaştırmak şeklinde olur. İşte bu ortamın bizim için ciddi riskleri söz konusu. Rusya'dan beklediğimiz turizm akımları, Rusya'dan enerji alımlarında aksamalar farklı sıkıntılar yaratabilir. Ama bu kriz diğer taraftan da, batı açısından Türkiye'nin jeopolitik önemini yeniden arttırabilir. Böyle bir durum, ABD ve AB ile aramızdaki bir çok sorunun rafa kaldırılmasına da yarayabilir. 

BIST için bana göre en önemli risklerden birine dönüşen gelişme İran'dan gelen gaz akışının kesilmesidir! Çünkü bu kesinti tam da bilanço döneminde olduğumuz şu dönemde, iyi bilanço getirmesini beklediğimiz demirçelik, seramik, cam, çimento, petrokimya, otomotiv başta olmak üzere bir çok sektörde üretim kayıplarına neden olabilecek bir risktir. Şu anki hali ile bile, bir çok tesis üretimi durdurup uyku haline geçtiklerini açıklıyorlar. Yani tamamen şalter kapanmıyor ama üretim ya durmuş durumda, ya da çok azaltılmış vaziyette. Eğer bu sorunu hızlı şekilde aşıp, normale döndüremez ve doğal gaz akışındaki kesinti uzayacak olursa, bu takdirde bu sektörlerde üretimin tamamen durması riski var. Eğer özellikle yüksek fırın bulunduran demirçelik, cam, seramik sektörü duracak olursa, bu fırınların söndükten sonra yeniden devreye girmesi 15 gün ile 30 günü bulabiliyor. Bu da çok ciddi gelir kayıpları, ciddi maliyet artışları yaratır. Sonraki bilançoları da iyi gelecek diye beklerken, tam tersi ciddi bozulmalara sebep olur. Bu durum ise, BIST'i dinamik tutan bir çok sektörde alımların satışa dönmesine neden olur.

İşte bu nedenle ben BIST için en önemli risk olarak enerji sorununu görüyorum. Umarım çok kısa zamanda daha da derinleşmeden sonuçlanıp, normale döner. Ama tekrar ediyorum, Rusya-Ukrayna geriliminin NATO-Rusya savaşına dönüşmesini beklemediğim için doğalgaz kesintisi sorununu en önemli risk görüyorum. Yoksa tabi ki, üçüncü dünya savaşına dönüşecek bir NATO-Rusya çatışması savaşı hepsinden büyük risk olur. İnsan hayatından, savaşın yıkımlarından daha büyük risk yoktur. Ama bu krizin o boyuta dönmesini beklemiyorum.

Bu nedenle İran gazındaki akışın normale dönme haberi gelecek olursa, yukarıda saydığım sektörler hemen toparlanmaya başlayacaktır. Bugün ise bankacılık sektöründe 1680 seviyelerinde bollinger desteği gördüğüm için, BIST'e ilk destek veren sektör bankacılık sektörü olabilir. 

Bu arada dış piyasaları takip etmeyenler için söylemek istiyorum! Kayıplar sadece BIST'e özel değil. ABD borsaları gibi, Avrupa borsalarında da çok sert kayıplar yaşanıyor. Hatta Almanya Dax endeksi dün 15587'den 14952'ye kadar çok sert bir kayıp yaşadı. Onlardaki kayıplar savaş endişesinden, BIST'de ise, savaş dahil enerji kesintilerinden kaynaklandı. Ama ABD ve İngiltere tarafından elçiliklere gönderilen bölgeyi boşaltma duyuruları kayıpların bir anda tetiklenmesine neden oldu.

Bugün bu gelişmeler için yorum yapmak kolay değil. Ancak yaşayıp göreceğiz süreç nasıl gelişecek. Ama teknik olarak 1910 seviyesinin altında sıralı şekilde 1864-1845-1828 seviyelerine doğru düşüş sürebilir. Hatta eğer 1828 desteğine iner ve burası da kırılacak olursa, o zaman kasım başında 1642-1547 seviyelerinde bıraktığımız gap boşlukları da destek-direnç paylaşımlarımıza girmeye başlar. Ama şimdilik bu risk için 1828 desteğinin kırılması şartı olduğunu belirteyim. Bu desteğin kırılması için de, savaş riskinin artması ve-veya İran gaz kesintisinin uzaması halinde sanayinin şalter indirmesi haberi tetikleyici olur.

Şu an ABD ve AB futurelerinde dün düştükleri seviyelere göre kısmi toparlanmalar var. Bu durum BIST için de yaşanabilir lakin, endişem dün yine seans sonu gelen devre kesici nedeniyle gün sonu seansı yapılamadı. Bu yüzden açıkta kalan, yapılamamış satışlar açılışta gelecek olursa, güne düşüşle başlamamıza neden olur. BIST yönetiminin bu hatayı en kısa sürede düzeltmesi gerekir! Yani devre kesici süresi seans bitiminden önce tamamlanmayan zamanlarda, daimi müzayade işlemleri başlamasa da, normal seans bitimi sonrasındaki kapanış seansı yine de yapılmalıdır. Ki, hesaplarda temerrütler oluşmasın.

Kısacası zor bir güne daha başlıyoruz. Elimizde sihirli değnek yok. Aniden çıkan gelişmeler tüm beklentileri etkileyebildiği gibi, değiştirebiliyor. FED ve Ukrayna krizi adım adım geliyordu. Ama İran'dan gaz akışının kesilmesi ani gelişen kötü bir sürpriz oldu. Umarım en kısa zamanda atlatılır.

Borsalar böyle zamanlarda geçici de olsa düşebilirler. Lakin sonra kalıcı düşmelerine neden olacak, beklentileri tersine çevirip bozacak gelişmeler olmazsa, sonrasında yeniden bilanço beklentileri öne çıkar. Bu nedenle şimdilik beklentilerimi koruyorum. Ama gelişmeler yüzünden geçici veya ek kayıp risklerimiz sürüyor. Bu nedenle de krediden uzak durup, %25-%50 arası nakit pozisyonda devam etmek tedbirli olur görüşüm sürüyor.

Hepinize sağlık ve bol kazanç dilerim.

    Saygılarımla
    Aydın Eroğlu
     Stratejist
   Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @aydineroglu_