Son dönem ana endeks hisseleri dışındaki hisselerde çok ciddi yükselişler yaşandı. Öyle ki, en yüksek endeks seviyelerindeki fiyatlamaların bile çok üzerine çıkan bir çok hisse oldu. Bu nedenle de yatırımcılar bankaları, tuprs, thyao, holdingler gibi hisselerin bu yükselişlere katılmadığını unutup endeks çok primlendi mi korkusunu yaşıyorlar. 

Hakikaten öyle mi? BIST çok mu primli? Bu soruya cevabı dolar bazında vermek istiyorum! Buna göre ucuz muyuz, pahalı mıyız siz karar verin! Biliyorsunuz klasik bir 5 cent zirvemiz vardır. Endeks olarak iyi zamanlarda eskinin 5 Cent'i şimdiye uyarlanmış 50 Bin Dolar seviyesi görülen yüksek seviyeler olurdu. BIST şu an 14.180$ civarında fiyatlanıyor. Yani neredeyse eski zirvelere göre 1/4 bir değerleme seviyelerinde. Ama 2001'de ülkemizde yaşanan finansal kriz esnasında 4.600$ - 5.500$ aralığına da düşmüşüz. Sonrasında ise 2004 yılında gördüğümüz 11.800$ seviyelerinin altını bir daha görmemişiz. 

Yani son 16 yılın neredeyse en düşük seviyelerinden fiyatlanıyoruz. Ama kendi özelimizde bir finansal kriz halinde daha altına indiğimiz için bu risk de karşımızda duruyor. 

İşte soru da burada! Son dönem yabancı payı devamlı düşüyor. Yabancılar nedense ülkemize ait varlıklarda satış yaparak çıkmaya devam ediyorlar. Şu an BIST yabancı payı % 55.36 civarında bulunuyor. Normalde 2005-2019 arasında en düşük seviye olarak % 61 yabancı payının dip desteği olarak geçerli olduğunu görüyoruz. Ama dikkat çektiğim 2001 finansal krizi esnasında % 50 yabancı payı oranlarına kadar da düşmüşüz. Benim hatırladığım 1994 Çiller döneminde yaşanan finansal kriz esnasında bu seviyelerin de altı görülmüştü ama bu dataları şu an göremediğim için yazamadım. Bu arada yabancı takasının ortalama olarak % 66 lar civarında seyrettiğini, 2007 yılında ise zirve yapıp % 72'lere ulaştığını görüyoruz. 

Şimdi yabancı payı düşüyor diye üzülelim mi? Yani keşke yeniden % 70'li seviyelere mi gelseydi? Benim için kriter yabancı payı düşerken BIST'in düşüp düşmediğidir. Yabancı açısından baktığımız için, Dolar'ı dikkate aldığımız da, şu an indiğimiz 14.180$ seviyeleri ile ciddi düşüş göstermişiz aslında. Yoksa TL karşılığı olarak bakınca sanki kendimizi koruyoruz gibi görülebilir. Ama yabancı payına bakıldığı için, yabancının bakacağı gözle bakmak daha doğru olur. 

Şimdi soru şu! Yabancı neden devamlı satıyor ve satmaya da devam edecek mi? 
              Muhtemelen Türkiye'nin ekonomisinde yaşanan gelişmelerden tedirgin oldukları için, TCMB rezervlerinde devamlı erime olduğunu izledikleri için çıkış yaşıyorlar. Bir de kendi ülkelerinde de şimdiye dek görmedikleri boyutta sert borsa düşüşleri olduğu için belki de riskli buldukları Türkiye'de durmak yerine, daha çok güvendikleri kendi ülke borsalarındaki düşüşleri değerlendirmek isteğiyle de çıkış yapıyor olabilirler. 

İşte bu açıdan bakınca yaşanan bu güven erozyonunu  tersine çevirmek için yapılacak bir dış döviz kaynağı girişi anlaşması çok önemli olacaktır. Ki şu an ülke risk primi olarak 620 seviyelerinde olan CDS'lerimiz de halen bizi riskli gördüklerini gösteriyor. Şu ana kadar bu yönde bir anlaşma açıklayamadık. Ama son spekülatif haberlere göre Japonya, Çin ve İngiltere üzerinden swap anlaşması görüşmelerinin yoğunlaştığı yönünde. Bu nedenle de kurlarda kısmi bir düşüş görülüyor. Eğer haberin içi dolar ve bir anlaşma haberi gelirse, kurlar düşmeye devam eder. Devamlı düşen yabancı takas payı ise yeniden artış yönüne dönecektir. Başta bankalar olacak şekilde yabancının geri geldiğini görmeye başlarız diye düşünüyorum.

Ama halen bıçak sırtındayız. Eğer bu anlaşma yapılamazsa, enflasyondan daha düşük olan faiz düzeyimizin de etkisi ile yabancı çıkışı sürmeye devam edebilir. Aynı şekilde TL'nin de ilave değer kayıplarını görebiliriz.

Yoksa benim açımdan yapancı payının düşük olması çok daha tercih ettiğim bir tablo olur. Ülkemizin kaynaklarının yabancıdan ziyade yerlilerde toplanması artık ülke olarak tasarruflarımızın artmaya başladığını, tabi bir de faizlerin cazibesi kalmadığı ortamda borsa yatırımcı sayısının arttığını gösterir. Gelişmiş ülkelere bakınca zaten böyle yüksek oranlı yabancı borsa payları göremeyiz. Maalesef bu tablolar gelişmekte olan ya da gelişmemiş ülkelerde görülen kaynak yetersizliği tablolarıdır. Ama bu durum enflasyon düşüşü ile desteklenmelidir. Yoksa uzun süre enflasyon faizlerden yüksek seyrederse, bu takdirde yeniden döviz çıkışlarına ya da kur artışlarına zemin hazırlayacaktır. 

Kısacasa BIST Dolar bazında ciddi düşük fiyatlanıyor. Ama riskler halen sürüyor. Umarım pozitif yönde gelişmeler ön planda olur. İşte bu süreçte hisse bazlı odaklanmak, olası yeni bir düşüşte koruyucu bir davranış olabilir.

Dün ABD borsalarında çok kritik seviyelere düşüşler yaşandıktan sonra sert toparlanmalar görüldü. ABD Dow.J.endeksi 22.700 lü seviyelere düşüp, oradan şu an yeniden 23.600'lü rakamlara kadar toparlandı. Bu nedenle BIST'in de bugüne alıcılı başlamasını bekliyorum.

Hepinize sağlık ve bol kazanç diliyorum. İyi hafta sonları.

    Saygılarımla
    Aydın Eroğlu
     Stratejist
   Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @_Stratejist_