Dün açıklanan reform paketi benim için şimdilik bu görüntüden ibaret. Çünkü bir çok soruna dikkat çekilmesine rağmen, bunun nasıl yapılacağının detayları netleşmemiş. Birçok reform konusu ise henüz üzerinde çalışılıyor, Mayıs'ta, Eylül'de açıklanacak, 2020'de açıklanacak şeklindeki programa dahil olmuş.

Misal hayvancılık alanında 4 yıl içinde 47 Milyon küçük baş hayvan sayısı 100 Milyon olacakmış. Peki nasıl? Bu hedef hangi yöntem ile gerçekleştirilecek bu belli değil. 

Tarım Kredi Kooperatif ortaklığı ile Sera AŞ kurulacakmış. Tamam kurulsun da, bu Sera Aş.'nin üretim alanlarını bir yıl içinde planlanan şekilde arttırabilmesi milyar Euroluk yatırım lazım. Bu nereden finanse edilecek?

Bütçede 75 Milyar TL tasarruf planı var. Peki nerelerden tasarruf edilecek?

Kamu bankalarına DİBS vasıtası ile 28 Milyar TL sermaye desteği verilecekmiş. Aynı şekilde özel sektör bankalarına da ihtiyaç duyulursa sermayelendirme yapılacakmış. Kim, ne kadar sermaye desteği alacak? Hangi kötü varlıklar kimin bilançosundan, hangi değerle çıkartılacak bunlar net değil.

300 civarı üründe millileştirme yapılacakmış. Bunlar hangileri ve ne şekilde bu plan desteklenecek? Biliyorsunuz bundan üç yıl evvel de, 4.5 G ve bağlantılı alt-üst yapısında yerlileşme hedefleri vardı. Her yıl için düzenli artış ile üç yıl içinde %50 civarı yerlilik payına ulaşılması hedefleniyordu. Ama iki yıl sonra ancak % 5'ler civarına ulaşıldığı çünkü yerli üreticilerin teknolojik yetersizlik nedeniyle bunu karşılayamadıkları spekülasyonu yapıldı. Son durum ne oldu açıklanmadı. 

Tarımda, BES'te, Vergide benzer şakilde kararlar var. Yani bu alanlarda sorunların farkındalar. Konu başlığı içine dahil etmişler ama ne şekilde uygulamalar yapılacak bunlar net değil. Yıllardır çok sayıda benzer kararlar açıklanıyor. Bilmem kaçıncı OVP açıklandı. Peki bu açıklanan programlardaki hedefler gerçekleştirilmiş olsaydı, o zaman yine aynı konulardaki sorunlar sürüyor olur muydu? Bu reform programına gerek kalır mıydı? Demek ki, program açıklamak kesin gerçekleşeceğini göstermiyor. İşte bu nedenle şimdilik kulağa hoş gelen temenni reform paketi olarak görüyorum. 

Bana göre bir reform paketi açıklanacaksa, şu şu kararlar alındı. Oranlar şu oldu. Bu teşvikler ve destekler verilecek, şu alanlar şu kadar yıl şu şekilde destek kapsamına alındı. Şu bankalara bu tutarlarda şu şekilde kaynak aktarıldı. Tarım alanında ürün ya da alan desteklemesi kararı alındı. Çiftçinin gübre maliyetlerini düşürmek için şu kararlar alındı. Üretim desteklenmesi için şu ürünlerde devlet şu tutarlarla alım garantisi açıkladı. Bundan sonra bankalar kredilerde sorun yaşamamak için, kredi verdikleri projelerde şu şartlar aranacak. Devlet şu, şu şu alanlarda şu kadar harcama kısacak. Kamu taşıt sayısı, temsil heyet harcaması, cumhurbaşkanı ya da başbakan bir yere gelirken, giderken sadece şu büroktlar karşılama, uğurlama seramonisine katılacak, diğer kişiler işi gücü bırakıp bu seramoni için devlete iş kaybı yaratmayacaklardır denmeli.  

İhracat ve katma değerli üretim artışı için şu sektörlerde şu kadar süreli vergi muafiyeti ve yatırım kredisi desteği verilecek denmeli. Bunların şartları netleşmeli. Dün de bir çok sektöre destek verilerek üretim yapılması, ithalatın önünün kesilmesi hedefleniyor dendi ama ne şekilde bunların detayları yok.

İçler acısı olan milli eğitim için reform yapılacak ve PİSA'da geri kaldığımız konuların üzerine gidilerek eğitim kalitesi artacakmış. Nasıl? 17 yıllık Ak Parti iktidarında en çok değişim olan bakan ve program Milli Eğitim alanında. Ama hala neredeyse her yıl yine değişiklikler yapılıyor. İki kızım TEOG ve Üniversite sınavlarına farklı farklı şekillerde girdiler ve girecekler. Kamu okullarında eğitim kalitesi içler acısı. Bu nedenle özel sektöre mahkum edilen öğrenci ve veliler çok zor durumda. Bu denli pahalı bir özel sektör eğitimi acaba başka hangi gelişmiş ülkede vardır? Paralı olan özel okullar ayrıca üniversiteye yönelik kurslar için de hatırı sayılır kurs bedelleri istiyorlar. O zaman bu okullara verilen ücretlerin ne için veriliyor? Ücretli bir özel okulun ayrıca lise, üniversite kursları için de para istemesi doğru mu? Aynı öğretmenler normal eğitim müfredatına göre yeterli eğitim veremedikleri öğrencilerine, ek ücret alınan kurslarda daha mı iyi eğitim verecekler? Bunları kimsenin denetlediği, düzenlediği yok. Madem özel okullar bu maksatla kendi içlerinde kendi öğrencilerinden ayrıca ücret isteyecekelerse bunun dersanecilikten ne farkı kalacak? O zaman dershaneleri neden kapattık? Sonuçta geldiğimiz bu durum da ikili eğitim ve aynı hizmet için ikili ödeme sorunu yaratmıyor mu? Tüm bunlar yine muğlak kalmış.

Kısacası ben tüm detayları ile bir reform paketi açıklanmasını dilerdim. Şimdilik bunu göremedim. Ama sorunların farkındalar. Her bir soruna değinilmiş. Umarım detayları netleştikçe, çözüm odaklı bir reform paketi işlemeye başlar.

Cari Denge Verileri Gelecek!
              10:00'da Şubat cari verilerini göreceğiz. Her sektörde yaşanan daralma nedeniyle cari açıkta düşüş sürecektir. Ama esas olan büyümenin düşmeden, üretim ve ihracat artışı ile desteklenen bir cari açık düşüşü önemlidir. Yoksa yeniden büyüme oranlarımız artmaya başladığı zaman cari açık da artarsa, bu düşüşler sadece geçici olur. 

BİST için dün açıklanan reform paketinin ekstra bir heyecan yaratmasını beklemiyorum. Benim için şu an en önemli olan İStanbul seçimlerinin akıbetidir. Piyasa olası seçim sonuçlarının akıbetine göre şekillenecektir. Dünkü yazılarımda detaylarını bulabilirsiniz. 

Çıkacak mazbata verme kararı ile çok sert yükseliş yaşanabileceği gibi, yeni bir seçim kararı halinde ise satışların geldiğini görebiliriz. Sadece Büyükçekmece seçimlerinin tekrarlanması kararı ise kısmen olumlu tepki yaratabilir. BİST bence kesinlikle ciddi iskonto içeriyor. Ama içinde bulunduğumuz belirsizliklerin riskleri nedeniyle, bir türlü rahat ve uzun süreli yükseliş trendine giremiyoruz.

Seçimi atlatsak, bu sefer de ABD ile S-400 krizi kapıya dayanmış durumda. Öyle görünüyor ki, bu krizin devamında Türkiye ortak olduğu F-35 projesinden dışlanıp, Ruslar'dan S-400 sonrası yeni nesil SU-57 ve devam uçaklarını alıma yönelebilir. Bu doğal bir karar olur. Ama tabii ABD başta, NATO ve batı ile ilişkilerin olası kriz boyutları ne olur bunu göreceğiz.

Özellikle seçimlerin tekrarlanması riski nedeniyle yeni öngörü yapmaktan çekindiğimi görüyorsunuz. Bu durum konu netleşene dek sürebilir. Arada tek tük yeni öngörü ekleyebilirim. Ama daha fazlası için İstanbul seçimleri netleşmeli.

Hepinize iyi bir seans diliyorum.

    Saygılarımla
    Aydın Eroğlu
     Stratejist
   Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @_Stratejist_