Sabah 03.30 civarı dünya ajanslarında İsrail'in İran'a karşı saldırı başlattığı haberleri düşmüş. ABD medyası İsrail'in haber vererek İran İsfahan'da bazı askeri hedefleri vurduğunu söylemiş. Ama Pentagon'dan henüz bu konuda bir doğrulama yok. İran İsfahan'da askeri üste patlama sesleri duyuluyor denen haberler var ama, detayları çok net değil.
Şu an İran'da ticari uçuşlar dahil, hayat normal olarak sürüyor. İran İsfahan'da havada tespit edilen üç dronu imha ettiklerini söyledi. Anlayacağınız, Tam bir saldırı var mı, yok mu, hasar ne, can kaybı var mı, misilleme oldu mu, olmadı mı, devamı gelir mi, dronlar nereden ateşlendi tüm bu detayların cevabı henüz belli değil. İki ülkeden devamında gelecek açıklamaları takip ederek, iddia edilen saldırının boyutunu anlamaya çalışacağız diye düşünüyorum. Kısacası bir tedirginlik sebebi olsa da, şu anki boyutu ile piyasaları kalıcı etkileyecek bir durum yok.
Öncesinde tekrarladığım görüşlerimi yenilemek istiyorum! Ben iki ülke arasında savaşa dönüşecek bir gelişmeyi şimdilik beklemiyorum. İran doğrudan İsrail topraklarına misilleme saldırısı yaparak, İsrail'in uzun zamandır beklediği İran'a karşı batının desteğiyle bir savaş başlatma fırsatını verdi. Eğer İsrail topyekün bir savaş istiyorsa bu fırsatı şimdi kullanır. Yok eğer kullanmaz ve sadece misilleme ile yetinecek olursa, bu dünya için bir savaş riski yaratmaz. Şu anki tabloda misilleme bile sayılmayacak bir durum var. Ama tabii devamında daha ciddi bir misilleme riski halen sürüyor. Bu nedenle bir süre daha tedirginliğimiz sürecektir diye düşünüyorum. Ama bu hali ile borsalarda satış dalgası yaşanması için bir gerekçe değil.
IMF'ten Korkutan Dolar Kuru Tahmini!
IMF'ten Türkiye için GSYH, büyüme ve Dolar kuru tahmini yapılmış. TL olarak şu an 26.3 Trilyon TL olan gsyh rakamının 2029 yılında 127.9 Trilyon TL'ye yükselmesini beklendiği açıklanmış. Ortalama %3 ler civarı büyümeler var. Ama Dolar cinsinden GSYH rakamında ise ciddi bir büyüme yok. Şu anki 1.1 Trilyon Dolar civarı olan GSYH'nın 2029 yılında 1.28 Trilyon Dolar olması bekleniyor. İşte sorun da burada yatıyor zaten! Çünkü Dolar bazında %16 civarı bir GSYH büyümesi beklenirken, TL karşılığı ise yaklaşık %400 civarına denk geliyor.
Aradaki farkın Dolar kurundaki beklentilerinden kaynaklandığını görüyoruz. IMF, 2023'te 23,71 olan ortalama dolar/TL kurunun, 2024'te 37,24'e, 2025'te 52,57'ye, 2026'da 62,97'ye, 2027'de 73,54'e, 2028'de 85,48'e, 2029'da 99,44'e yükselmesini bekliyor.
Eylül 2023'te hükümetin açıkladığı Orta Vadeli Program'da (OVP) yıllık ortalama dolar kuru tahminleri 2023 için 23,88, 2024 için 36,78, 2025 için 43,94, 2026 için ise 47,80 olmuştu.
Eğer IMF'in bu beklentisi gerçekleşecek olursa, enflasyon sorunu daha uzun yıllar çözülemeyecek demektir. Rezervler, cari açık, kamudaki savurganlık, vergi adeleti, maliyenin şu anki durumuna bakınca IMF'in beklentileri için hayalci diyemem. Ama hiç bir iktidar son yıllarda yarattığı hatalı yıkım politikalarını sürdüremez. Doğrulara dönmek zorunda kalır. Nitekim bizde de bir süredir yeni ekonomi ekibi ile bu U dönüşü yapıldı. Bu nedenle, önümüzdeki günlerde kamuda tasarrufun artmasını, maliye ve vergi reformunun devreye girmesini bekliyorum. Sıkı para ve maliye reformu sürdüğü takdirde TL'nin değer kaybı IMF'in beklediği kadar olmaz. Yoksa bu beklentiler bir ülke için bana göre utanç sebebidir. İktidarların ülkelerini ne kadar kötü yönettiğini, gelir ve vergi adaletinin hiç olmadığını, belli bir grubun refahı artarken, halkın büyük çoğunluğunun ise fakirleştiğini gösterir. Son üç yılda maalesef bunlar çok belirgin şekilde yaşandı. Ama bu durumun kalıcı olma ihtimalini çok düşük görüyorum. Çünkü aynı şekilde sürer ve hatta IMF kur beklentileri de gerçekleşecek olursa, bu boyutta artacak kur, ithal ekonomisine dayalı üretim yapısı olan Türkiye'de enflasyonun düşmesine engel olur. Ben IMF ile aynı görüşte değilim. 2025 ortasından itibaren TL'de değerlenme daha belirginleşir diye düşünüyorum.
Neyse, biz yine piyasalara ve BIST'e dönersek, savaş riski ile bir satış görülürse, bunun hisse bazlı alım fırsatı olarak kullanılmasını doğru buluyorum. BIST için 9400 ve 9200 seviyeleri sıralı risk destekleri olarak sınırlı düşüş risklerine karşılık gelir diye düşünüyorum. Bu düzeltme desteklerini görür müyüz onda da tam emin değilim. Ama destek bulduktan sonra başlamasını beklediğim yeni yükseliş trendi ile yeni TL zirvelerin görülmesini bekliyorum. Bu arada önümüzdeki dönemde endeksten ziyade hisse ve sektör bazında odaklanmayı daha doğru buluyorum. Bana bunlar hangi sektör ve hisseler diye sormazsınız umarım. Çünkü düne ait beklenti yazımda zaten yazmıştım.
Hepinize sağlık, bol kazanç ve iyi bir hafta sonu dilerim.
Saygılarımla
Aydın Eroğlu
Stratejist
Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @aydineroglu_