Tarihi bir doğalgaz keşfi yaptık ama BIST'e yansımasına bakınca hiç de öyleymiş gibi görmüyoruz. Hele ki, bu esnada dünya borsalarında oldukça ciddi yükselişler yaşanırken BIST duyarsız kalıyor. Peki neden? 

Evet keşif bizim için önceki rezerv tespitlerine göre oldukça büyük ama ekonomiye katkı vermeye başlaması için en az 3 ve daha üzerinde bir yıl geçmesi gerekiyor. Bugünden yarına bir anda cari açığı bitirecek, doğalgazdan elektrik üretenlerin maliyeti düşecek, sanayi için enerjide ciddi bir indirim başlayacak değil.

Tamam belki kendi gazımız ile bu faydaları sağlamak için birkaç yıl daha bekleyeceğiz, ama bu rezervin etkisi ile, doğalgaz aldığımız İran ve Rusya'dan bu süre beklenmeden de ciddi fiyat indirimleri görebiliriz. İşte bu çok beklemeden gelen pozitif bir etki olur. En azından iki yıl içinde Rusya ile yaklaşık 8 Milyar Metreküplük bir kontrat sona erecek. Şu anki gaz keşfimize dayanarak bu kontratları uzatmayacağımızı düşünmüyorum. Muhtemelen yenilenecektir. Ama süreleri daha kısa ve fiyatları çok daha düşük olacaktır diye düşünüyorum.

Demem o ki, bulduğumuz gaz keşfi Doğu Akdeniz'deki gerilimi düşürmediği gibi, daha da artan gerilim görüyoruz. Diğer sınırlarımızdaki Irak, Suriye sorunları da yerinde duruyor. ABD'den S-400 yaptırım riski, yeni parti S-400 alımı gerçekleşecekse daha da artacaktır.

Libya'da ateşkes ilan edildi. Orası kısmen duruldu. Ama ilan edilen ateşkes için henüz Hafter'den bir ses çıkmadı. Libya'da başbakan Serrac, en kısa zamanda bir seçimle yetkinin herkesin kabul edeceği seçilecek kişiye devredilmesini istiyor. Aynı zamanda Türkiye ile askıda kalan yatırım dosyalarının bulunduğunu, diğer ülkelerin kendilerini terk ederken, bir tek Türkiye'nin yanlarında olduğunu, bu nedenle Türk şirketleri ile imtiyazlı anlaşmaların yapılacağını ifade etti. Yani Libya'da savaş baltaları gömüldüğü anda, ülkenin petrol satışının başladığını ve Türkiye'ye yeni birçok yeni iş verileceği gibi, geçmiş anlaşmalarla ilgili de ödemelerin başlatılmasını bekliyorum. Anlayacağınız, Libya beklentilerim pozitif.

Fakat bir alan var ki, bence BIST'i olumsuz etkileyen de asıl burası! TCMB döviz rezervlerini eritmeye devam ediyor. Faizler ve döviz kurları yükselmesin diye munzamlarla desteklediği rezervleri baskı olarak kullanmayı sürdürüyor. Politika faizlerini % 8.25 seviyesinde tutmakta ısrar etmesine rağmen, gecelik fonlama maliyetlerini ise % 9.75 ve geç likidite penceresi faizlerini de % 11.25 seviyesine yükseltecek açık piyasa işlemleri ile içerideki likiditeyi kısmaya başladı. Yani bir taraftan kendi eliyle diğer faizleri yukarı çekerken, diğer taraftan ise haftalık politika faizlerini yerinde tutması ciddi bir çelişki yaratıyor. Bu davranışının yansımalarını mevduat faizi dahil, her türlü kredi faizlerindeki yükselişlerde görüyoruz. 

Son faiz toplantısında da politika faizlerine dokunmaması, acaba gelecek müjdede dış sermaye girişi sağlayacak bir açıklamamı gelecek beklentisi yarattı. Ama yapılan açıklamalarda bu yönde bir detay duyamadık. Müjde, azalan dövizi destekleyecek içerik taşımayınca, müjde verilecek açıklaması ile düşen döviz kurları yeniden zirveleri test etmeye başladı. Dolar kurunu 7.27'nin altına indirecek bir gelişme dışarıdan döviz girişi sağlayacak şekilde sağlanamazsa, kurdaki yükselişin daha da arttığını görebiliriz. Bu durumda şu an için eksi net faiz veren TCMB, 22 Ekim PPK toplantısını beklemeden de faiz artışı yapmak zorunda kalabilir. Ya da geçmiş yıllarda yaptığı gibi, faiz koridoruna dönüp Ekim toplantısına kadar politika faizlerindeki ısrarına devam edebilir. 

Ama eğer döviz çıkışına mani olamıyorsanız, o zaman ödemeniz gereken dış borçların vadesi geldikçe döviz sıkıntınız artmaya devam eder. Bu da kurları ve dolayısı ile sonrasında istemeseniz de faizleri yukarı çeker. Bu durumu ne kadar sürüncemede bırakırsanız, o süre içinde enflasyon da yüksek seyretmeye devam eder. Umarım TCMB'nın bir bildiği vardır. Yoksa 2018 yılındaki gibi kur faiz baskısı ısrarının sonunda yeniden sert faiz artışlarına döndüğümüzü görebiliriz. Tabi bu esnada yükselen döviz kurlarının da çok fazla geri gelmediğini görüyoruz. 

İşte bence TCMB'nın bu politikası para piyasalarını olumsuz etkilediği gibi, BIST'in de dışarıdaki rekorlara rağmen, ancak tutunma çabaları göstermesine yetiyor. Yoksa dünyada para bolluğu yaşanan bu günlerde, hem de eksi faizler varken, kimse bizde yükselen kurların ve faizlerin izahını farklı yerlere bağlamasın. Bunlar yanlış ekonomi, üretim, sanayi, yatırım, dış ilişkiler, hatalı devlet harcamaları, yapılmayan tasarruflar, devamlı desteklenen inşaat sektörü, iç siyaset, aksayan eğitim ve hukuk, bakılmayan liyakat sorunlarının yansımalarıdır. Bu ülke artık bu sorunları aşmalıdır. 

Sözü bağlarsak, güne dış piyasalardaki pozitif havanın etkisi ile BIST'in de pozitif açılış yaparak başlamasını bekliyorum. Ama sonrası ne olacak asıl orası önemli. Bunun için destek-direnç tablosundaki teknikleri referans alabilirsiniz. Dünya yükselirken buna ayak uyduramayan BIST, dışarıda kar satışları gelecek olursa acaba o zaman da tersine pozitif ayrışabilir mi? Pek sanmıyorum. O yüzden umarım dış borsalardaki yükselişlerden biz de nasibimizi alırız. Yoksa neden düşüyoruz, filanca hisse neden düşüyor, yükselemiyor sorularınız sürmeye devam eder. Ama bu arada hisse bazlı pozitif ayrışmalar ise yine yaşanacaktır.

Hepinize sağlık ve bol kazanaç diliyorum.

    Saygılarımla
    Aydın Eroğlu
     Stratejist
   Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @_Stratejist_