Düne ait ''Aman Bu Tekniklere Dikkat Edin!'' başlıklı yazımda endekste gördüğüm olası bir takım riskler için uyarılarımı yapmıştım. Olası teknik riskleri de detaylıca Destek-Direnç tablomda paylaşmıştım. Sonuçta insanların tüketim ve yatırım kararlarını, şirketlerin ciro ve bilanço detaylarını, hisselerin ve endekslerin gidişatlarını, ons ve gr altın dahil tüm değerli maden ve emtiaların fiyatlarını, döviz kurları ve faiz seviyelerini yaşanan gelişmeler belirler.
Gördüğünüz gibi 2012 sonrasında FED'in faiz artırması gündeme geldiği zaman ons altın fiyatlarında uzun süren bir düşüş sürecine girilmişti. Bir süredir ise, yeniden faiz indirimi ve genişletici para politikalarına geçilmesine neden olan gelişmeler başladığı için ons yeniden yükselmeye başladı. Ons altında olası yükseliş hareketini de henüz başlamadan 12 Haziran tarihli ''Ons Altın Yeni Bir Atak Hazırlığında Mı?'' başlıklı yazımla paylaşmış ve bugün geldiği seviyelere o günlerde dikkat çekmiştim. Şuanki teknik olası seviyelerini de bugünkü Destek-Direnç tablomda paylaştım görebilirsiniz.
Aynı şekilde dünyanın en büyük petrol tüketicisi konumunda olan ABD'nin kayaç gazı teknolojisi ile çıkarmaya başladığı kayaç gazı nedeniyle de 2008 yılında 140$, 2012 yılında 120$ olan brent petrol fiyatları gördüğümüz düşüşleri yaşadı. Tarih ve fiyatlarını verdiğim günlerde hatırlarsanız brent için dünyanın önemli haber kanalları ve yorumcuları 240$ beklentilerini dile getiriyorlardı. Neyse ki yüksek fiyatlı brent petrol için de, zamanında 1.900$ iken 2.500-3.000 Dolar olur denen ons altın için de o tarihlerde bu denenlerin tersi düşüncelerimi ''Dünya Uzun Soluklu Bir Büyüme Sürecine Girebilir!'' başlıklı yazımla paylaşmış, düşebilecekleri seviyeler için uyarmıştım.
Nasıl da hepsini bilmişim değil mi, afferim bana! Hayır bunu demeniz için bunları tekrar tekrar hatırlatmıyorum. Tüm bu yazıları zamanında neden bu beklentilere sahip olduğum detayları ile nasıl yazdıysam, son dönem beklenti ve uyarılarımı da aynı şekilde her iki yön ihtimali ve gelişmelerini de yazarak paylaşıyorum. Bu nedenle ilk anda katılmasanız bile, lütfen detayları ile okuyup, neden sonuç ilişkilerine göre değerlendirerek piyasaları takip edin, kararlarınızı alın istiyorum. Gelişmeler hangi yönde olursa, neler nasıl etkilenecek onları izah etmeye çalışıyorum. Yoksa iş işten geçtikten sonra her zaman olduğu gibi, bunların savunucuları çok olacaktır.
Kısaca Olası Gündemlerimiz!
Şu anda da çok çetin bir süreçten geçiyoruz. Uçağını düşürdüğümüz için savaşacak mıyız korkusu yaşanan Rusya ile neredeyse ortak savaş uçağı üretimine geçeceğiz. Aynı şekilde yıllarca nereye git dediyse, hemen gittiğimiz, O istediği için Afganistan'a, Güney Kore'ye asker yolladığımız, Büyük Ortadoğu Projesi'nin eş başkanı olarak Ortadoğu ülkelerini dolaştığımız ABD ile ise çok ciddi gerilimler yaşıyoruz.
Ama aynı zamanda cumhur başkanımız ile Trump dün yaptıkları telefon görüşmesinde, iki ülke arasında gerilime neden olan konuları görüşüp, iki ülke arasındaki ticaret hacminin 100 Milyar Dolara yükseltilmesi kararını yeniden teyit ediyorlar. Diğer taraftan ise, Rusya ile S-400 alımı sonrası şimdi de Rus savaş uçaklarını birlikte yapma, Türk milli savaş uçağını birlikte geliştirme görüşmeleri nedeniyle ABD tarafından yeni yaptırımlar konusu gündeme taşınıyor. Bu arada Rusya ile de ticaret hacmini 100 Milyara çıkartalım sözleri söyleniyor.
Siyasette hava iyice ısınıyor. Ak Parti içinden zamanında bakanlık ve millet vekilliği yapmış kişilerin istifaları başladı. Karşılıklı suçlamalar yakında havada uçuşmaya başlayabilir. Ankara ve İstanbul Belediyeleri AKP döneminin israf ve yolsuzluk olduğunu iddia ettikleri harcamaları ve kararları ilan etmeye başladılar. Anlayacağınız iç siyasette de çok gerilimli bir süreç başlamak üzere.
Ekonomi için söz söylemeye gerek yok. İşler dendiği gibi iyi olsa yeni kalkınma planları ve orta vadeli programlar öncekilerin hedefleri tutmadan gelmeye devam etmezdi. Zaten her alanda çok büyük sıkıntılar var. Var olduğu için kurlar durulmuyor. Var olduğu için ekonomi daralıyor. Var olduğu için Bir Milyon olan araba üretimimimiz 300 Bin'e düşmüş durumda. Aynı nedenle de konut satışları çok ciddi kayıplar yaşıyor. İnsanlar geleceğe güven duymadıkları için döviz tevdiat hesaplarına yönelmiş durumdalar. Gençler başka ülkelerde gelecek arıyorlar. Şirketler yurt dışına yönelmeye başladılar. Devletin vergi gelirleri ekonomi çok sert daraldığı için ciddi boyutta düştüğünden, doğan açığı kapatmak için zam üstüne zamlar gelmeye devam ediyor. Tüketimi esnek olmayan alkol, sigara, doğalgaz, çay, şeker, elektrik, akaryakıt durmadan zam yemeye devam ediyor. Tabii bu zamlar yaşanırken de enflasyon düşecek diye beklemek ne kadar doğru ya da düşerse de kalıcı olur o da ayrı mesele!
Hal böyle iken, üstüne Eylül toplantısında TCMB'dan yeni ve yüksek bir faiz indirim kararı daha bekleniyor ki, bence de yapılmalı. Eğer bu ortamda bu karar çıkarsa, o zaman kurlarda yeni bir yükseliş baskısı daha yaşanabilir. Ya da belki de bu beklenti yüzünden şimdiden kurlar hareketlendi diyebiliriz. Kurlar artıkça akaryakıt ve enerji ürünlerine zam geliyor. Onlara zam gelince de tepeden tırnağa diğer her alanda zamlar sürmeye devam ediyor.
Falan filan. Yani sorunlar yumağı bol olan bir süreçteyiz. İşte bu gelişmeler ne yönde yaşanmaya devam ederse, piyasalar da o yönde değişimler yaşayacaktır. Ben içeride ve dışarıda çok ciddi risklerin ve gerilimlerin olabileceği bir dönemde olduğumuz için, çok uzun sürmeyecek bir süre sonrasında yeniden bir seçimin ülke gündemine gelmesini beklediğimden, yazımın başlığındaki görüşümü savunuyorum! Yani Fırtına koptu kopuyor olabilir. Bu riskler ciddi. O nedenle güvenli limanlarda olun diyorum!
Bazıları için güvenli liman döviz olduğundan bankalardaki DTH'lar 186 Milyar Dolar seviyesine çıkmış durumda. Dünyadaki ekonomik resesyon riskleri ve içerideki riskler nedeniyle bazıları için de güvenli liman ons altın ve-veya gr.altın olabilir.
Ama bir takım yatırımcılar da ''ne olursa olsun borsalar böyle zamanlarda düşük kalır, ilerisi için en iyi yatırım aracı hisseler olur. İşler düzelince ons-gr.altın ve kurlar düşerken borsa ve hisseler ise hızlı ve sert yükselir'' diyerek uygun hisseleri kendilerine güvenli liman seçerler.
İşte ben de bu görüşteki kişilere belki faydası olur diyerek, bilançolarına göre uygun gördüğüm aklıma gelen hisseleri yazmak istedim. Ortamın karışıklığında bunlar da düşebilir ama en azından bilanço olarak içiniz rahat eder diye düşündüm.
Önümüzdeki ayların ve 2020 yılında yeniden ön plana çıkmasını beklediğim aksa, algyo, acsel, alkım, tüm camlar, asels, tüm çimetolar, brsan, bryat, bsöke, cemts, celha, eczyt, ecilc, egser, erbos, eregl, hekts, kords, krdmrler, sahol, prkab, soda, tcell, tkfen, toaso, orge, jants indes, dgate hisselerini iyi bulduğumu belirtmek istiyorum. Olur da ülkede yeni bir gerilim süreci yaşanacak olursa, piyasalar bu nedenle yine bozulursa, eminim daha başkalarının da olacağı ama ilk aklıma gelen sağlam hisselerde durmak doğru tercihler olabilir. Yok eğer korkulan olmaz ve borsa aslında olması gerektiği yükseklere doğru yelken açacak olursa, zaten yine bu şirketler bu yükselişin öncüsü olacaklardır.
Ayrıca dönemsel teknikleri nedeniyle hisse bazlı hareketlenmeler ve ayrışmalar yine olacaktır. Önümüzdeki günlerden korkun çok kötü günler mi geliyor diyorum? Kesinlikle hayır. Sadece olası risklere dikkat çekiyorum. Risklerin ciddi olması nedeniyle çözümler, anlaşmalar da aynı şekilde bir anda olabilir diyorum. O zaman da ufkunuzda iyi zamanlarda BİST endeksinin zamanındaki 5 cent karşılığını, yani şu anki 50 Bin Dolar karşılığını gözünüzün önünde tutun diyorum. Kısacası bana göre borsa şu stres ve dertlerden bir çıkabilsek inanılmaz bir yükseliş potansiyeli taşıyor ama maalesef bir türlü düze çıkamadığımız için bu potansiyeli henüz tetikleyemedik.
Bu arada hemen hemen tüm bankalar da çok ciddi iskontolar içeriyorlar. Sadece teknik ve stratejik olarak çekindiğim gelişmelerin ciddileşmesi halinde bundan en çok etkilenebilecek sektörlerden oldukları için bankaları saymadım. Ama tüm bankaların da çok ciddi iskontolar içerdiklerini bilmenizi isterim. Fakat mesela, bir sebepten kurların yeniden fırlamasına neden olacak bir kriz yaşanırsa, yabancı para borçları nedeniyle bankalar olumsuz etkilenirler. Borç yapılandırmaları daha da artarsa, başta inşaat sektörü bu daralmadan çıkamaz ve iflaslar gelmeye başlarsa bundan da bankalar olumsuz etkilenirler. Ama, yeni beklenen faiz indirimi ile tüm piyasalarda bir canlanma yaşanırsa, tüketim ve tüketimin tetiklediği yatırımlar artmaya başlarsa, kurlar yeniden düşme eğilimine girerse, o zaman da bu gelişmeler en çok bankalara yarayacağı için çok olumlu etkilenirler.
Lakin şimdilik gerilim yaratacak riskleri daha ciddi bulduğumdan, bu nedenle de kurlardaki hareketlilik sürebilir diye düşündüğümden banka dışı hisseleri saydım. Çünkü ekstra bir kur yükselişi bankaları sıkıntıya sokarken, şirketlerin ise ihracatlarını ve karlarını arttırabilir. Umarım durumu yeterince izah edebilmişimdir
Hepinize bol kazançlar dilerim.
Saygılarımla
Aydın Eroğlu
Stratejist
Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @_Stratejist_