Osmanlı'da genelde padişahların tahta çıktıkları zaman yeniçeri ve sipahilere dağıttıkları bahşişe verilen ada ulufe dendiğini biliyoruz. Ama daha genel anlamı olarak da, kapıkulu askerlerine, saray ve devlet kuruluşlarındaki bazı görevlilere üç ayda bir verilen ücret için bu kelime kullanılmış. Diğer bir anlamı da yem olarak geçiyor ki, tv.de bir bilgi yarışmasında da cevap olarak yem kelimesi geçmiş. Biz yem demeyelim de havuç diyelim.
Erken seçim kararı alınınca, hükümet ve cumhurbaşkanı adaylarından bir çok havuç açıklaması gelmeye başladı. Gençlere bayramlarda 500'er TL harçlık, öğrencilere burs, emeklilere bayram ikramiyesi, asgari ücretin 3.000 TL olması, kredi kartı borçlarının faizlerinin silinmesi, konut sektöründe kdv.nin geçici süre için %18'den %8'e, tapu harçlarının da kısmen düşürülmesi, kamu bankalarından düşük konut kredisi kampanyaları, yatırım teşvikleri, borçların yapılandırılması, ödenmeyen borç yapılandırmalarının faizlerinin silinmesi, imar affı, prim affı, vergi affı falan herkesten bir çok vaat geliyor. Ama yanlış anlaşılma olmasın, bazıları vaat değil, gerçekleşen havuçlar diyebiliriz. Çünkü kdv, tapu harcı indirimi, imar affı, konut kredisi faiz indirimi, emeklilere ikramiye vs. vaat olmanın ötesinde başlatılmış olan uygulamalardır.
Bu Seçim Öncekilere Benzemiyor!
Israrla söylüyorum. Zaten bu seçim diğerlerinden çok farklı olacak. En önemli farkı, komple yönetim biçimimiz değişecek. Parlamenter sistemden, cumhurbaşkanlığı sistemine geçeceğiz. Bu nedenle tüm adaylar için diğerlerinden çok önemli bir seçime gireceğiz.
İşte zaten böyle olduğundandır ki, önceki seçimlerde iktidar ekonomiyi ve finans sektörünü bozacak seçim harcamalarından kaçınırken, bu seçimde yapılan parasal açıklamalara bakınca bu seçimde aynı imtina gösterilmediğini görüyoruz. Daha seçime zaman var eminim yenileri de eklenecektir.
Hoş arada zam da var! Rakıya zam geldi. Öyle rakının zammından ne olacak, içenler üç kuruş vergisini de ödesin tabii diye hafife almayın, toplanan vergilerden kurumsal şirketlerin ödediği toplam yıllık vergilerden daha fazlası tütün ve alkolden alınan vergiler diye dikkatinizi çekeyim!
Peki Bizlerin Ne Suçu Var?
Bizler kim miyiz? Vergileri dahil, üzerine düşen vergi, sgk primleri, askerlik gibi vatandaşlık görevlerini zamanında ve eksiksiz yerine getirenler. Öyle ya, devletin ve cumhurbaşkanı adaylarının açıkladığı ulufeler hep borçlular, vergi sorumluluğunu yerine getirmeyenler, izinsiz, ruhsatsız imar rantları elde edenler için. Devlete, kurumlara, bankalara borç takmayı alışkanlık edinmemiş bizlere de hiç olmazsa bir iki puanlık vergi indirimi vs. verseydiler de, dürüstlüğün, vatandaşlık görevini yerine getirmenin, iyi bir vergi-borç ahlakına sahip olmanın da bir kıymeti olduğunu görseydik.
İşledikleri cinayet, ırza geçme, kamu malını ve parasını zimmetine geçirme, soygun, ahlak dışı hareketler gibi bir çok suçtan hapis yatanlar bile kader mahkumu olarak görülüp, her seçim döneminde af çıkartılması bile düşünülür ama iyi ahlaklı oldukları için asıl mağdurlar haline getirilenler hiç görülmez. Neyse, geçtim bizleri. Nasılsa bizleri gören hiç olmadı.
Demem o ki, çıkartılan imar, vergi, borç afları dahil uygulamalar aslında toplumun görev ve yükümlülüklerini yerine getirme ahlakını bozuyor. Maalesef bunu bir türlü göremiyoruz. Sonra da affa giren borçların faizlerini de günü geliyor affediyoruz. İşte böyle olunca tahsil edilen yıllık yaklaşık 674 Milyar'lık devlet gelirlerinin kurumlar ve gelir vergisi kalemi sadece yaklaşık 155 Milyar ile sınırlı kalıyor. Geri kalan yaklaşık 519 Milyar TL ise hep dolaylı vergiler oluyor. Kısacası devlet bu ödeme ahlakını bozan aflar yüzünden vergi toplayamadığı için, vatandaşlık görevini yerine eksiksiz getiren kişilerin de kullandığı, alkol, tütün, benzin, elektrik, gıda ürünleri dahil her türlü tüketime yüklenmek zorunda kalıyor. Ondan sonra da enflasyon neden düşmüyor diyoruz. Siz eğer kazançlardan vergi almayı başaramaz da, dolaylı vergilere yüklenirseniz, doğal olarak bu hayata zam yani enflasyon olarak yansır.
Maalesef bu seçim döneminde öncekilere göre kamu harcamaları ya da başka bir ifade ile mali disiplin bozulmuş durumda. Güncel mevduat faizlerinin ve devlet borçlanma faizlerinin bile altında konut kredisi faizi uygulamaları ile de mali disiplin bozulmaya devam ediliyor. Halbuki, konut kampanyası için, devlete mevduat faizi ile daha düşük kredi faizi arasında kalan yükü yüklemek yerine, konut üretenlere biraz da az kar almayı düşünüp, fiyatlarınızda gerçek indirimler yaparak konut stoğunuzu eritin dense bu daha adil olmaz mıydı? Çünkü bu şekilde kamunun üzerine binecek olan yük, yine iyi huylu bir çok vatandaşın sırtına yüklenmiş olacak.
ABD'li Papaz'ın Tutukluluğu Sürüyor!
Dün görülen davada gizli tanık ifadelerine göre sınırlarımızın içinde ve bitişik sınır ötesinde Hristiyan Kürt devleti kurma faaliyetlerinde bulunduğu iddia edilen rahip için tutukluluk kararı verildi. ABD bu rahipe çok önem veriyor. Ama iddia edilen suçlar varsa, bizim için kabul edilir bir durum değil. Mahkeme sonraki duruşma tarihini Temmuz ayına vermiş. Bu konudaki gerilim sürecek demektir.
ABD'den Yaptırım Hazırlıkları!
Çin, Rusya gibi ülkelerin içinde Türkiye'ye de geçici süre için silah satışını durdurma konusunda bir karar parlamentodan her an çıkabilir. Bakan Çavuşoğlu, bunu yaparlarsa karşılığını görürler açıklaması yaptı. Seçime kadar bu gerilimler sürecek diye görüyorum.
İşte görüyorsunuz ya, seçim yaklaştıkça bir taraftan içeride mali yapı gevşiyor, dışarıda da ilişkilerde çeşitli gerilimler ön plana çıkıyor. Şu seçimler bir an önce olsa bitse de, ne olacak görsek.
Maalesef bu ortamda kısmi alımlar sonrası yine satışlar ile hisseler ve endeks düştüğü, kurlar ve faizler de yükselmeyi sürdürdüğü için, yeni alım konusunda beklemede olduğumu görüyorsunuz. Bu durum biraz daha böyle sürecek.
Sizleri yaşanan bu gelişmeler için çok önceden uyarmış olsam da, maalesef düşüşlerin bu boyutta olacağını ve bu kadar kısa sürede gerçekleşeceğini ben de beklemediğim için, nakite geçilmesi uyarıları yapamadım. Ani erken seçim kararı, ittifak oluşumları, seçim öncesi finansal ve ekonomik paket açıklamalarının boyutunu tam tahmin edemedim. Hisselerin hiç beklemediğim kadar düşerek, bu seviyelere inmesini ve önümüzdeki süreçte daha da inme riski olduğunu zamanında öngöremedim. Şimdi ise yapacak bir şey yok. Önemli bir zaman ve kar kaybı ile, hatta zararda belli bir süre izlemede kalmaktan başka çare yok.
Ama tüm bu fiyatların bir süre sonra yeniden karlı seviyelere döneceği görüşümü yine de koruduğumu biliniz. Sadece belirsizliği yüksek olan bu dönemde krediden uzak durunuz. Maliyet düşürmek için alımları da buradan değil, seçimlere yaklaştığımız günlerde olabilecek riskler nedeniyle oluşabilecek daha düşük fiyatlardan yapabilmek için daha sonraki tarihlere bırakmak doğru olacaktır diye düşünüyorum.
Hepinize en kısa zamanda yeniden karlı günleri görmenizi dilerim.
Saygılarımla
Aydın Eroğlu
Stratejist
Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @_Stratejist_