Öncelikle okuduğunuz yorumları ve yorumcuları hep bir zaman süzgecinden geçirmenizi tavsiye ederim. Bunu yaparsanız brexit sabahında olduğu gibi yapılan bir çok yorumu gereğinden fazla dikkate almaz ve paniklemezsiniz. Borsa için en önemli risk panik halinde iken karar almaktır. Çünkü bu şekilde aldığınız kararlarınızın geneli hatalı olur ve zarar ile sonuçlanır.
Maalesef ekranlarda yüzünü görmeye aşina olduğunuz bir çok yorumcu, analist, stratejist brexit öncesi ve sonrası çok ciddi yanılgılara düştüler. Hatta bazıları fx.şirketlerinin temsilcileri olarak kendi satış pozisyonlarının etkileri ile, her şeyin öyle olacağını sanıp, ya da piyasayı buna inandırmaya çalışıp bence direkt piyasayı bozma yönünde davranıyorlar! Lütfen dikkate aldığınız kişilerin tüm tv.kanallarında yıllardır çıkan bir yüz olmasına değil de, söylediklerinin genelde doğru çıkıyor olmasına dikkat ediniz! Hatta kendilerini yıllardır teknik analist olarak tanıtıp, ekranlarda ve paylaşımlarında devamlı gerçekleşmeyen felaket tablolarını paylaşanları ise, artık tanıyınız ve takip etmeyiniz. Çünkü iyi niyetli olmadığını bildiğiniz kişilerin bile söyledikleri sizleri etkiler. Gayet düzgün yorumculara da sahibiz. Bunlara sahip çıkıp, çürük elmaları hep ayıklayınız.
Bir strateji belirliyorsanız, piyasayı etkilemesini beklediğiniz bir olayın öncesinde olumlu-olumsuz yansımalarının nasıl olacağını tespit etmeye çalışmalısınız. Yoksa, olay gerçekleştikten sonra ne yapayım diye düşünmek zaten geç kalmış bir davranış olur. Eğer önceden olası yansımaları doğru tespit ederseniz, o zaman olay gerçekleştiğinde panik yapmaz ve belki de fırsat olan imkanları kullanmayı bilirsiniz. Tabii her zaman da, belirlediğiniz stratejinin neden öyle olması gerektiğinin sebeplerini de izah edebilmelisiniz. Tüm bunları yaparsanız, düşündüğünüzün dışında bir gelişme bile olsa, emin olun kısa süre sonra yine sizin çizginizde gelişmelere dönüş olur ve siz fazla zarar görmezsiniz.
Heneyse, biliyorsunuz brexit oylaması öncesi 23 Haziran'daki ''Nefesler Brexit İçin Tutuldu!'' başlıklı beklenti yazımda, satmak için son gün olduğunu, brexit kararı halinde satmanın geç ve yanlış olduğunu izah etmiş ve BIST'in sterlinin, paritenin, borsaların düşeceğine, ons altının da sert yükseliş yapacağına bazıları için rakamlar vererek değinmiştim. Düşüncem doğru çıktı. Sadece BIST için beklediğim 72.500 görülmedi. 74.000 seviyesinden döndük.
Brexit sabahı da ''İçinizi Karartmayın, Türkiye İçin Brexit'in Faydaları da Var!'' demiş ve nedenlerini de yazmıştım. Bir çok da öngörü yapacağımı söylemiştim. Aslında açılış düşündüğüm gibi her alanda ciddi gap seviyeleri oluşarak başladı ama beklediğim 72.500 görülmedi. Fakat yine de ben bir çok yeni öngörüyü piyasa genelinde panik yapılan bir ortamda yapmış oldum.
Bu yazılarımın linklerini özellikle paylaşıyorum ki, yeni üyelerimiz ve sizler linklerin üstünü tıklayarak yeniden okuyunuz. Böylece yapılan analizleri daha sağlıklı incelemiş olursunuz. Bu tecrübeler de size, sonraki benzer gelişmeleri benim gözümle inceleme kabiliyeti kazandırır. Bunun yararı vardır. Analiz kabiliyetinizi ne kadar geliştirirseniz, benzer olaylarda Aydın Eroğlu gibi kişilere ihtiyaç duymadan da kendiniz doğru kararlar alabilirsiniz. Zaten böyle olmasını sağlamak için, her görüşümü nedenlerini izah ederek detaylı yazmaya çalışıyorum.
Temmuz Ayının İyi Olmasını Bekliyorum!
Brexit öncesi ve sonrası gelişmeleri genelde doğru tahmin etmiş olduk. Açtığımız öngörülerin çoğunun gerçekleşerek kapandıklarını görüyoruz. Şimdi gelelim Temmuz ayının nasıl geçeceğine...
Temmuz ayını genel dünya piyasa ve borsaları için değil de, Türkiye ve BIST için değerlendirmek istiyorum. Çünkü gelişmeler nedeniyle BIST'in pozitif ayrışma göstermesini bekliyorum.
Görüyorsunuz ki, İngiltere AB'den ayrılma kararı aldı. Şimdi acaba bu karara uyacak mı, yoksa yan çizmek için yeni bir referandum mu yapacak bu henüz net değil. Ama hemen söyleyeyim ki, yeni bir referandum kararı alınacak olursa, sonucunda kesinlikle AB'de kalalım diyenlerin daha çoğunlukta olacağı görüşündeyim. Ama tabii ikinci referandum yapılır mı bilemiyorum.
Bana göre AB'yi korumak ve içinde kalarak devam etmek aslında çok daha zor. Bu nedenle İngiltere brexiti uygularsa belki bir süre zorluklar çekebilir ama sonrasında AB'den daha sağlam bir ekonomi olur görüşündeyim. En azından AB'ye yük teşkil eden ülkelerin borçlarını ödemek için çalışmak zorunda kalmaz. Aynı zamanda da, yeni bir AB krizi çıktığı zaman, piyasaların güvenli liman arayışlarında sterlin ve İngiliz tahvilleri önemli bir adres olurlar. Neyse, bu İngilizlerin kararı.
Yani henüz bu konu bitmediği için gelişimine göre piyasalar yine olumsuz yansımalar yapabilir. Brexit sıkıntısı tamamıyla bitti demek doğru olmaz. O yüzden biz kendimize bakalım diyoruz.
FED'in Bir Süre Eli Bağlanmıştır!
Brexit kararının akıbeti netleşene dek FED faiz artışı yapamaz düşüncesindeyim. Eğer İngiltere Brexiti uygulamaya sokarsa, o zaman yıl sonuna kadar bile faiz artışı düşüncesini rafa kaldırmak zorunda kalabilir. Bu aynı zamanda ucuz ve bol likidite döneminin sürmesi demektir. Piyasa para sıkıntısı çekmez. Paranın bol ve faizinin de düşük olduğu dönemlerde kur baskıları sınırlı kalır. Bu durum da bize yarar. TCMB yeni faiz indirimi imkanları da bulabileceği gibi, olası yeni faiz indirimleri yaparken ekstra kur baskıları ile de karşılaşmaz.
Türkiye için faizler çok önemlidir. Faizler düşmeye devam ederken, kurlarda da ekstra bir yükseliş yaşanmıyorsa ki şu anda aynen de bu yaşanıyor. O zaman başta beyaz eşya, sonra otomotiv ve devamında düşen kredi etkisi ile konut talepleri artmaya başlar. Bu ekonominin büyümesine olanak sağlayan gelişmelerdir.
Düşen faizlere rağmen kurlarda ekstra baskı görülmüyorsa, bu durum yatırımların artmasına neden olur. Korkularından sıyrılmaya başlayanlar yatırım kararlarını almaya başlarlar. Tabii dolayısı ile yatırım ve tüketici kredileri arttıkça da, bankaların karları artar. Bankaların karları artmaya başlayınca BIST endeksinin en büyük belirleyicisi banka hisselerinin fiyatlarında yükselişler yaşanır. Bankalar yükselirse, zaten BIST de yükselir. Banka ve BIST yükselirse, bir süre sonra göreceli düşük kaldılar denerek diğer sektör hisselerinde de alımların gelmeye başladığını görürüz.
Tüm bunlar yaşanırken ya da öncesinde ratingçilerden Türkiye için pozitif yorumlar görmeye başlarız.
Rusya ve İsrail Uzlaşmaları Çok Önemlidir!
İşte Rusya ve İsrail ile yapılan uzlaşmalar yukarıdaki görüşlerimin en büyük desteklerinden olacaklardır. Her iki ülke ile de yapılacak başta enerji alanındaki yatırımların artmasını bekliyorum. Türkiye üzerindeki özellikle enerji alanında yabancı yatırımlar ne kadar artarsa, Türkiye'ye olan bağımlılık o denli artacaktır. Bu da Türkiye'deki istikrarın korunmasının önemini ortaya çıkartıp, Türkiye'ye doğrudan yatırımların artması demek olur. Rusya ve İsrail gibi bölgemizin iki önemli ülkesi ile partnerlik yapıyor olmamız, içeride ve dışarıdaki terör olaylarında daha çok destek almamıza katkı sağlar.
Ama Önemli Risklerimiz Hala Var!
En başta yaşadığımız havaalanı saldırısı ve güney doğudaki PKK terörü gibi terör eylemlerinin benzerlerinin ülkemizin bir çok yerinde yaşanması riski sürüyor. Bir anda bu ortamdan çıkmayı beklemiyorum. Terör bu denli şiddetli yaşanırken de, Rusya ile anlaştık diye Rus turistlerin akın akın ülkemize gelmesini de beklemiyorum. Bu nedenle turizm gelirlerimiz en azından bu yıl için ciddi derecede düşecektir. Terörü kontrol ettikçe ve benzer ölümlü eylemler azaldıkça turist sayımız kendiliğinden ve belli bir süreçte artacaktır.
Türkiye için ISİD ve PKK terörü bir süre daha sürecek önemli risklerdir. Eğer ISİD Suriye ve Irak'tan atılırsa, o zaman Türkiye için bu risk azalmaya başlar. Yoksa, devlet kurma sevdasındaki terör örgütünün varlığı ilgili ülkelerde sürdükçe, Tükiye'nin kendilerine her müdahalesi sonrasında benzer karşı terör eylemleri ile kazandıkları mevkilerini korumaya çalışacaklardır. Bu nedenle tüm dünya olarak, ortak hareket edip, ISİD'in bu iki ülkedeki varlığını sona erdirmek şarttır.
Ama ISİD bana göre daha kolay çözülebilecek bir sorun iken, bir de PKK derdimiz var. Maalesef PKK ISİD kozunu da kullanarak, başta ABD olmak üzere batının bir çok ülkesinden destek alıyor. Onlar her ne kadar YPG'nin PKK ile bağlantısı yok diyorlarsa da, bunun böyle olmadığı aşikardır. İşte sorun burada yatıyor. PKK Türkiye'de güney doğu şehirlerimizde aynı Suriye'de olduğu gibi özerk bölgeler kurmaya çalıştı. Bunu başaramadı. Ama bölgedeki bir çok şehrimiz de maalesef Suriye'ye döndü.
Şimdi eğer PKK'yı bölge halkının desteğini de arkamıza alarak sınırlarımız dışına atabilirsek, içerideki PKK terörü de azalabilir. Tabii eminim bu konuda başka pazarlıklar da sürüyordur. Mesela Türkiye'ye, Kuzey Irak'ta ve Kuzey Suriye'de Kürt devletlerinin kurulmasına izin ver, biz de PKK terörünü sonlandıralım diyen bir çok batı ülkesi vardır. Kuzey Irak'taki oluşum PKK'nın dışında Barzani ve Talabani'nin başını çektiği bir Kürt oluşumudur. Onlar PKK'nın güçlenmesini istemezler. Bu oluşum Türkiye için PKK kadar risk teşkil etmez. Ama Suriye'de sınırlarımızda kurulacak benzer bir özerk yapı bence direk PKK ile ilişkili olur ve amacı zaman içinde güney doğumuzda da benzer bir yapıyı sağlamak olacaktır. İşte Esad'ın gücünün kırılmasının ve Suriye'nin bu şekilde parçalanmasının en büyük yanlışlarından birisi de bu sorunun karşımıza dikilmesi olmuştur.
Yani maalesef bu iki risk nedeni ile benzer terör eylemlerinin bir süre daha canımızı yakayacağından endişe duyuyorum.
Tabii Bir de İç Siyaset Risklerimiz Var!
MHP içinde yaşananlar nedeniyle eğer MHP'den çıkıp da başka parti çatısı altında yeni bir yapılanma ortaya çıkacak olursa, bu takdirde asıl amacı başkanlık rejimine geçişi sağlamak için olacak olan ama anayasa bahanesini de ileri sürerek yeni bir erken seçim riski taşıdığımız konusunda görüşüm henüz değişmedi. Olası bir erken seçim Türkiye için kaynakların ve zamanın boşa harcanması demek olur. Bu kararın alınması halinde de piyasanın bekleme süresi uzar.
Ama seçime MHP küskünleri bir başka yapı içinde gidecek olursa sonuç belli olur. Yani böyle bir seçim sonucunda iktidar değişimi yaşanmaz. Başkanlık rejimi başlar. İktidarın değişmediği bir seçim ise yabancı tarafından bir korku nedeni olarak görülmez. Çünkü zaten 14 yılldır bu iktidar ile yaşıyorlar. Ama MHP'de lider değişimi olursa o zaman işler değişir. Muhtemelen bu durumda zaten erken seçim olmaz ve başkanlık rejimi bir süre rafa kalkmak zorunda kalır. Ama muhalefet çok daha sertleşir.
Neyse, tüm bunları çarpıp-böldüğümüzde, toplayıp-çıkardığımızda, Temmuz ayının Haziran'dan biraz daha iyi bir ay olmasını bekliyorum. Ama tüm anlattığım riskler nedeniyle de BIST'in 80.000'li üst seviyelerle sınırlı kalmasını bekliyorum. Eğer İngiltere'de brexit kararından cayacak bir gelişme yaşanırsa, o takdirde BIST verdiğim bu direnci aşacak gelişme gösterir. Yoksa BIST olarak mevcut ortamda 79.000-80.000 seviyelerine yaklaştıkça satış yapıp, sonrasında yaşanacak düşüşlerde yeniden alım yaparak temmuzu da geçirmek doğru olabilir.
Ancak, tümden kriz yaşanmadığı ortamlarda, her zaman endeksten bağımsız çok daha pozitif artışlar gösterebilecek hisseler olacaktır. Umarım onları teknik olarak bulur ve sizlerle paylaşırım.
Saygılarımla
Aydın Eroğlu
Stratejist
Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @_Stratejist_