Enflasyon ve faiz düşüşünün yeniden başlaması, yerli yabancı fonların ve doğrudan yatırımların artması, bireylerin dövize talebinin düşmesi, TCMB rezerv erimesinin önce azalması, sonra da rezerv artışının yeniden başlaması, yatırımların faiz ürünleri ve ons altın gibi alanlardan borsalara yönelmesi, cds ve tahvil faizlerimizin düşmeye başlayarak iç-dış borçlanma maliyetimizin düşmesi, swap maliyetlerimizin azalması için finansal istikrar çok önemli. Finansal istikrar için de, siyasi ortam ve yargıya güven, yargının bağımsızlığı, hukukun herkese eşit uygulanması çok önemli. AYM Başkanı da hukuk konusunda bunların benzerlerinin uyarısını yaptı.
Peki biz bu uyarılara dikkat ediyor muyuz? Mesela medyamız tarafsız mı? Ülkemiz ve yönetenlerimiz için önemli olan, halkımızın haber özgürlüğü kapsamında öğrenmesi gereken konulara ekranlarda yer veriliyor mu? Mesela Güney Kıbrıs'ın Türki Cumhuriyetler tarafından Kıbrıs Devleti olarak tanınmaya başlanması, Suriye'de olan bitenler, Kuzey Kıbrıs'ta ortaya atılan kaset sıkandalları, CHP Belediyelerine yapılan operasyonlar, Kanal İstanbul bölgesinde İSKİ onayı beklenmeden başlatılan faaliyetler, DEM Parti ile Öcalan arasındaki süreç akışı yeterince medyada yer alıyor mu?
Eğer finansal istikrarı koruyamazsak, bozulunca da yeniden sağlayamazsak, bu takdirde dövize talep sürmeye devam eder. Bu durumda sıkı para politikası uygulamaları devreye girmek zorunda kalır. Politika faizleri, zorunlu karşılık oranları, mevduat ve kredi faizleri, cds'ler, swap faizleri, iç-dış borçlanma maliyetleri artar. Bunlara rağmen kura olan talep ve rezervlerdeki erime düşmezse, o zaman mecburen kurlarda ekstra devalüasyon yaşanır. Yani döviz fiyatları bir anda ekstra arttırılır, TL'nin değeri dövize göre düşürülür. Bu da enflasyonun yeniden patlaması demek olur. Beş yıl evvel 2 Bin TL ödediğiniz kiranız şu an 20 Bin TL, hatta üzerine çıkmışken, bir kez daha katlanması demek olur. Beş yıl evvel 2 Milyon TL ödeyerek alınacak evler, şu an 20-25 Milyon TL olmuşken, rakam yeniden katlanır. Özel okullarda 5 yıl öncesinde çocuklarınız için 20-30 Bin TL yıllık isterlerken şimdi 300-400 Bin Tl isteniyorsa, bu rakam 500-600 Bin TL'te çıkar. Bu arada kira, ev, eğitim ücretleri olarak üst sınıf örnekleri almıyorum. Onlar çok daha yüksek. Ben ortaya yakın değerlerin kıyaslamasını yapıyorum.
Aynı şekilde 5 yıl evvel 20-30-40 TL ödediğiniz kıyma, et fiyatlarına şu an 700-1000 TL arası öderken, bu rakamlar da yükselmeye devam eder. 200 Bin TL.ye aldığınız arabalar şu sıra 2 Milyon-3 Milyon TL iken yeniden yükselmeye başlar. 2011'de 123$, 2014'te 110$, 2022'de 125 $ olan brent petrol, şu an 65$'a düşmesine rağmen, kıyaslama yıllarında 4-6-8 TL olan akaryakıt pompa fiyatı düşen brente rağmen, artan kurlar ve gerçek enflasyon yüzünden şu an 46 TL üzerine çıktıysa bunun ana nedeni finansal istikrarın bir türlü sağlanamamasıdır. Bu örnekleri hayatımıza giren tüm rakamlara uygulayabiliriz. Kısaca enflasyonun giderlerde yarattığı hasar, toplumun %80 için gelirlerimize de aynı şekilde yansımadığı için hızlı fakirleşme sürer.
Zorunlu Karşılık Faizleri Arttı!
İşte şimdi de benzer sıkıntılarımız sürüyor. Yabancının tahvil ve hisse satışı sürüyor. Rezervler azalmaya devam ettiği için, TCMB politika faizini %46'ya yükseltmesine rağmen dövize talebi kesemediğinden Zorunlu Karşılık faizlerinde değişiklik yaptı! Zorunlu Karşılıklar politika faizleri ile değil de ortalama fonlama maliyeti üzerinden fonlanacak. Yani Gecelik borç verme faizi üst seviyesi olan %49 ZK faizi olacak. Bu durum bankaların karlarını arttıran etki yaratırken, diğer taraftan her türlü faiz yükünü ise arttıracaktır.
S&P Not Değişimi Yapmadı!
Rezerv erimesi, enflasyon uyarısı yaparak, TCMB sıkı para politikasını uyguluyor diye notu şimdilik aynı bıraktı. Ama rezerv ve enflasyon kontrolü sağlanamazsa not indirimi uyarısı yaptı.
Maalesef Siyasi Gerilim Sürüyor!
Yukarıda bazılarını saydığım örneklemeler hayatımızı zorlaştıran gelişmeler. Ama bunları tetiklemeye devam eden 19 Mart sonrası süreç halen sürüyor. Gerilim düşürüleceğine daha da artıyor. Kanal İstanbul'a İBB ve İSKİ'nin müdahalesi sonrası, İBB ve İSKİ'ye bir operasyon düzenlendi. Çok sayıda İBB ve İSKİ görevlisi ki başkanı da dahil gözaltına alındı.
İsrail'in İran'a karşı nükleer alt yapısını tümden yok edeceğiz tehditleri, Suriye'de belirlediği her yerdeki hedefleri vurmaya devam etmesi sürüyor.
İçeride Barış Süreci olarak başlatılan görüşmelerde DEM Parti İle Öcalan görüşmeleri sonrası hala PKK silah bırakmadığı gibi, sözde hiç bir şart olmadan PKK silah bırakıp, kendini fesh edecekken, bunun şartı olarak Suriye, Irak ve Türkiye'yi de kapsayan özeklik-federasyon anlamına gelen talepler duyulmaya başlandı. Yani bence o konuda bir anda ekstra sertleşme duyarsak hiç şaşırmam.
İşte bu ortamda piyasaların normalleşmesi için cuma günü beklenti yazımda ''Süreç ve Beklentiler Bir Anda Düzelebilir!'' başlıklı bir yazı yazmış ve yapılması gerekene dikkat çekmiştim. Maalesef o yazımda yapılması gereken siyasi gerilimi azaltma hamleleri yerine daha da gerginlik arttıracak gelişmeler sürüyor.
İşte bu nedenle maalesef borsa üzerindeki baskının da sürmesini bekliyorum. Umarım beni yanıltan bir borsa görürüz. Ama sanki yeni bir enflasyon atağını görmeye çok yakınız gibi hissediyorum. Bunun olmaması için ya ABD'den beklediğim CAATSA, Halkbank Davası gibi konularda geri adımlar, ya da içeride siyasi gerilimin düşürülmesi sağlanmalı. Yoksa yine göre göre kendimizi yeni sıkıntılı bir sürece doğru sürükleyeceğiz.
Bu arada teknik paylaşımlarımı tekrarlamayacağım. Geçen hafta perşembe-cuma günü paylaştığım destek-direnç paylaşımlarımı referans alabilirsiniz.
Hepinize sağlık ve bol kazanç dilerim.
Saygılarımla
Aydın Eroğlu
Stratejist
Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @aydineroglu_