Son 20 ayda 4 kez Merkez Bankası Başkanı değiştirildi. Peki bu kadar hızlı başkanı değiştirilirse TCMB'na güven kalır mı? Gelen başkanlar bağımsız kararlar alabilirler mi? İşte bu nedenle zamanında TCMB'nın özerkliği çok önemli diyordum. Peki şimdi soruyorum, 20 ay önce faizi düşüren başkan görevden alındı. Sonra 1125 puan faiz arttırmak zorunda kalan da alındı. Ondan sonra faizleri çıkartmadan kurları kontrol etmek isteyen, bu nedenle döviz satıp rezervleri boşaltan da görevden alındı. Şimdi de faizleri yeniden arttıran tekrar alındı. Her biri ayrı ayrı karar ve uygulamalarına rağmen görevden alındılar. Ama kararları değişik olsa da, sonuç hep aynı kaldı! Kur ve faiz arttı! Neden Peki?

Yani sizce faiz artışı olmalı diyen insanlar faizleri çok sevdiği için mi bu sözü söylüyorlar? Son PPK Toplantısı öncesinde''TCMB en az 100 baz puan faiz artışı yapmalıdır, daha fazla yaparsa şaşırmam''diyen ben mesela, faizi mi çok seviyorum da bunu söylüyorum? Halbuki on yıl önceki strateji yazılarıma bakın, düşük faiz gerçek kur politikasını savunuyordum. Yüksek faiz ve düşük kur ile ülkeyi ithal cenneti yaparsınız diyordum. Peki şimdi farklı mı düşünüyorum? Önceki görüşlerimle çelişki içinde miyim yani?

Tabi ki hayır. Ama enflasyonu düşürmeden faizleri düşürürseniz, kurlar buna tepki verir. Kurlar yükselmeye başlayınca, dış borç ve dövize endeksli toplam 560 milyar Dolar civarı borcu olan ülke olarak, ithalata bağımlılığımız yüzünden herşeyin fiyatı artar. Öyle olmadı mı? Mesela 3 sene önceki otomobil, ev, kira, et, süt, telefon, hizmetler, kuaför, tekstil, aklınıza ne gelirse fiyatları artmadı mı? 

O zaman önce enflasyonu düşürmek zorundasınız. Bunun yolu da sadece TCMB ve para politikası ile olmaz. Siyaset, ekonomi, maliye, hukuk, üretim, istihdam, demokrasi, insan hakları, bağımsız yargı, özerk kurumlar, cari denge, bütçe açığı, katma değerli üretim, kamu harcamaları hepsi bu sorumluluğu taşırlar. Hukuk reformu, adil yargı sistemi, vergi yükünü hafifletecek maliye reformu, yabancı fonların girmesi için dış ilişkileri iyi bir ülke olmak, toplumsal huzur hepsi bu konu ile ilgili detaylardır. 

Siz topu sadece TCMB'na atar, fiyat istikrarını sağla der ama, düşük faizlerle katma değerli üretimi destekleyeceğinize, doğrudan yatırımların hukuki alt yapılarını kuracağınıza, her seferinde inşaat sektörüne parayı verir, düşük faizle kaynakları sadece rant ekonomisine aktarırsanız, üretimi desteklemeyen kamu harcamalarında tasarrufa gitmezseniz, o zaman amacınıza ulaşamazsınız. Ülke rant ekonomisinden üretim ekonomisine dönemez. Böyle olunca da, bütçe açıklarınızı, cari denge açığınızı dolaysız vergilerle kapatamadığınız için, dolaylı vergileri devamlı arttırırsınız. Bu da enflasyonun nedenlerinden birisi olur. Yani şu an bir otomobilin fiyatının % 70 civarı vergilerse, bu da enflasyon nedeni değil midir? O zaman devlet ÖTV ve KDV reformu yapsın, üretim fiyatları üzerinde devletin vergi yükü % 40'ı geçemez desin. Bakın enflasyon geçici de olsa nasıl da düşecek. Peki bu şu an mümkün mü? Hayır. Neden? Çünkü cari açığımız çok büyük. Bunu kapatmak için gelir yaratmamız lazım. En kolay yolu ne peki? Vergi salmak. Bu nedenle araçlarda, telefonda, sigarada, alkolde, yakıtta, her türlü özellikle ithal üründe ek vergiler salıyoruz. Bunu yaparken de, dövize endeksli yol, köprü, havaalanı, hastane, kamu ihaleleri yapmaya devam ediyoruz. 

İyi de bizim döviz kazancımız giderlerimizden fazla değil ki. Her şeyi dövize bağlıyoruz. Sonra da pandemi nedeniyle turizm girdilerinden olduğumuzda Döviz açığımız daha da artıyor. Buna rağmen, kamu harcamalarını kısmazsak, bir de yabancıyı kaçıracak her türlü gerilim ve belirsizliğe sahip olursak o zaman kurların yükselmesine mani olamıyoruz. Kurlar çıkınca fiyatları, fiyatlar çıkınca enflasyonu, enflasyon çıkınca faizleri yükseltmeye devam ediyor. İktidar 19 yıldır ülkeyi yönetiyor. İlk geldiklerinde var olan enflasyon, üretim, işsizlik, yüksek faiz, yüksek kur, doğrudan yatırım eksikliği, yüksek katma değerli üretim eksikliği dahil sorunlar hala aynı değil mi?

Ama bir saysak iki el parmakları kadar TCMB başkanı değişmiştir. Çok sayıda ekonomi-maliye bakanı da değişmiştir. Çok sayıda OVP ve YEP de yapıldı. Ama hala enflasyon yerinde duruyor. O durunca yüksek faiz sorunu da sürüyor. Dünya faiz ve enflasyonu unutmuşken biz hala bunlarla boğuşuyoruz. 

Neden Peki? Hala sorumluluğu TCMB'nın başına yıkıyoruz da ondan! Halbuki yukarıda saydığım tüm alanlarda topyekün bir reform başlatmamız lazım. Ama gerçekten içi dolu olmalı. Yoksa kimsenin inanmadığı reformlarla bu sorunları çözemediğimizi artık görmemiz lazım. Önceki reform ve OVP'ler(orta vadeli program), YEP(Yeni ekonomi programı) dahil konuları hep aynı değil miydi? Bu yüzden daha koltuğunu ısıtamadan bir başkanı daha TCMB'nın başından aldık.

Dövizde Neler Oluyor?
              Gece döviz kurlarında görülen yüksek fiyatlar herkesi panikletmiş durumda! Birçok arkadaşım arayıp soruyor ne oluyor diye. Çok kişiden sanki gece ekonomi nöbetçisi bu akşam benmişim gibi, acil kodlu sorular geliyor ''Hocam ne oluyor bu dövizde?'' diye.

Hemen söyleyeyim olanı; Faizleri arka arkaya arttıran Naci Ağbal alındı. Yerine ise yüksek faizi eleştiren yazıları ile tanınan Şahap Kavcıoğlu getirildi. Şimdi acaba yeni başkan faizleri indirmeye mi başlayacak endişeleri var. 

Ama ben hemen böyle bir faiz politikası değişikliği olmasını beklemiyorum. Olursa çok hata olur. Zaten sarsılan güven içeride ve dışarıda iyice sıkıntı yaratır. İçeride hane halkı yeniden DTH'lara ve döviz alımına yüklenir. Yabancı ise uzak durmaya, Türk tahvillerinden çıkmaya başlar. Fon girişleri başlamadan durur. 

Kısacası yeni başkanın uygulamalarını görmeden panik yapılmamalı diyorum. Piyasalar kapalı iken küçük tutarlı döviz işlemleri ile oluşan kurlar, sabah bankalararası piyasa açılınca çok daha düşük kur seviyelerine inebilir. Kısacası sabahı görmek lazım diyorum.

Bu ortamda BIST de haftaya satış baskıları ile başlayacaktır beklentisi yüksek. Biliyorsunuz ki, iki aydır teknik olarak bile BIST'in bir düzeltme yapmasını bekliyordum. Onca riske rağmen beklenen çapta bir düzeltme yaşamamıştık. Şimdi bu düzeltme endişesi biraz da panikle piyasalar çöker mi korkularına dönüşmüş gibi görüyorum. O konu da belli olmaz! Yani BIST düşük açabilir ama, sonrası belli olmaz. İki aydır bankalar düşerken ulaştırma ve sanayileri alarak endeksi tutanlar, sanayi ve ulaştırmalar düşerken bankaları alarak yine endeksin düşmesine mani olanlar bakarsınız pazartesi günü de benzerini yapabilir. Yani bir sihirli el çıkıp, düşük açılacak BIST'in sonrasında alışa geçerek tüm algıları bir anda değiştirebilir. 

Sonuçta aylardır, yıllardır yapılması gereken reformları hep yazmamıza rağmen, bunlar yapılmadığı halde sadece BIST yükseliyor diye, her şeyi sanki iyiyimiş gibi görenler, BIST düşünce ne oluyor çöküyor muyuz paniğine kapılırlarsa, bunu engellemek isteyen bir sihirli el çıkabilir. Ama böyle bir sihirli el çıkıp BIST'i yükseltecek olursa, siz sakın her şey yolunda diye hemen gevşemeyin. Öyle olsa, durmadan TCMB başkanı değiştirilmez. 

Ama bilançoları güçlü olan hisselerden de çok korkmayın. Gerekirse önceden de birçok kez başımıza geldiği zaman yaptığımız gibi, sırtımıza yaslanır, ortamın düzelmesini bekleriz. Merak etmeyin yine düzelir. Umarım yeni başkan da enflasyon yüksek iken yine de fazileri düşürürsem enflasyon düşer denemesi yapmaz. Çünkü enflasyonu düşürmek için denenmeyen bir tek o kaldı! Bunu yapar ve kurlar her şekilde bir yere kadar çıkar sonra nasılsa duracaktır derse, işte o zaman bunun ekonomi üzerindeki etkileri çok daha yıkıcı olabilir. 

Sözün bittiği yerdeyiz derken, biz ne anlatırsak anlatalım, bu gelişmelere sebep olanların kararları piyasaların yönünü ve gelişmelerini belirliyor. Ne karar alacaklarını da bizler bilmiyoruz.  Aslında cevapları da, soruları da onlara sormalı, başka sorumlu da aramamalıyız. 

Hepinize iyi geceler. Umarım korkulduğu gibi bir haftaya başlamayız.

    Saygılarımla
    Aydın Eroğlu
     Stratejist
   Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @_Stratejist_