Bu görüşümü yeniden kısaca tekrarlamak istiyorum. Bana göre sorun BİST'de değil. Tamamen iç-dış mevcut ve ortaya çıkabilecek risklerde. Bu risklerin gelişiminde. Yoksa bana göre BİST iskontolu. Sadece bir süredir teknik manada bir düzeltme olmasının gerekliliğine inanıyordum. Bu beklentim o ya da bu nedenle gerçekleşti.
2008 sonrası dünyada faizsiz bol bir likidite hakim oldu. Neredeyse tüm dünya borsaları bu bol ve faizsiz paradan nasiplerini aldırlar. Hala da almaya devam ediyorlar. Ama BİST için aynı şeyi söyleyemiyoruz. Çünkü 2013 gezi olayları ile birlikte, iki seçim, % 49.5 oy ile seçilmiş bir başbakanın değiştirilmesi, mülteci sorunu, güney doğumuzda yaşanan şehir terörü, canlı bomba eylemleri, Rus uçağının düşürülmesi, hain bir darbe girişimi, referandum, uzun süredir Suriye ve Irak sınırlarımızdaki kürt devleti yapılanması çabaları, sınır ötesi asker gönderme, OHAL ile ülkenin yönetiliyor olması, henüz 2019 başkanlık seçimine daha zaman olmasına rağmen, hükümetin-başbakan ve cumhurbaşkanı arasındaki yetki karmaşası. Almanya ve AB ile yaşanan sıkıntılar. Daha aklıma gelmeyenlerin üstüne şimdi de ABD ile vize problemi yaşadığımız için, dünyada yaşanan yükselişlere tam anlamıyla katılamamıştık.
Bu nedenle ben BİST'in iskontolu olduğu görüşümü savunuyorum. Eğer kendi özelimizdeki ekonomi dışı iç-dış sorunları aşarsak, FED faiz arttırsa, gelişmiş borsalar düşüş trendlerine girse bile, BİST onlardan pozitif ayrışabilir. Çünkü şirket bilançoları, bankaların bilançoları gayet yüksek kârlar içeriyorlar. Bu kâr artışlarının devam etmesi de bekleniyor. F/K'lar diğer ülke fiyat kazanç oranlarıyla kıyaslandığında oldukça düşük olmasına rağmen, hisse fiyatları o ülkelerin eş sektör hisselerine göre hala ciddi oranlarda düşük. BİST'in şu anki takas oranlarına göre % 65.38'ini elinde tutan yabancılar gözünden bakınca, Dolar bazında BİST neredeyse yarı değerinin biraz üzerinde bulunuyor. Yani teknik analiz grafiklerine bakan yabancı fon yöneticileri, BİST'in defalarca gördüğü dolar bazında seviyenin oldukça altında olduğunu görecekler.
ANCAK, içinde bulunduğumuz sorunları bırakın çözmeyi, ABD ile yaşanan hiç beklemediğimiz son vize probleminin ortaya çıkması gibi yeni sorunlar da çıkmaya başlarsa, işte o zaman bu görüşüm değişir! Çünkü devamlı karşımıza çıkan yeni sorunlar bir süre sonra ekonomiye de yansımaya başlar.
Dün gördünüz, bir anda kurlar zıpladı. Faiz de arttı. Risk primimiz yükseldi. ABD ile vize sorunu aşılamazsa, çok daha çetin sorunlar bizi bekler. Tam biz bu sorunla uğraşıyoruz, acaba çözer miyiz derken, AB liderleri de Almanya'nın baskısı ile Türkiye müzakerelerinin askıya alınmasını görüşecekleri liderler zirvesi yapacaklar. İşte üstüne bir de bu yönde bir karar çıkarsa, işte o zaman işler iyice açmaza girer. Tüm dengelerimiz de bozulur. Bu durum şirketlerimizin bilançolarını da bozar. Misal en basiti, ABD vize sorunu Thayo'nun cirosunda % 10'luk bir etki yaratıyormuş. Bu oldukça önemli bir oran. Bağlantılı uçuşlar daha da fazla etkilenecektir.
Umarım vize sorunu çözülür. Çözülmeze, daha da artan gerilimlere hazır olmak lazım. Önümüzdeki belediye ve başkanlık seçimleri nedeniyle çok sert bir siyaset izlediğimiz bir sürece girebiliriz. Sınır ötesi askeri riskler bir anda müttefiklerimizle çatışmalara bile dönebilir.
Görüyorsunuz ya, her an değişebilecek bir süreç içindeyiz. Eminim bir çok konuda türlü pazarlıklar yapılıyordur. Kimin kiminle hangi pazarlığı yaptığını bilemediğimiz için, yaşananları ancak gördükten sonra değerlendirme imkanı bulacağız. Ama geçen yazılarımda bir konuya dikkat çekmiştim! Ne zamanki bir devlet ve başkanı, ticaretlerinde ABD Doları değil de, başka para birimlerini kullanacaklarını ilan etti, başlarına gelmeyen kalmamıştı. Umarım bu yönde karar alan ülke sayısı çok olduğu için, bizim elimiz daha güçlü olur. Eğer Rusya, İran, Türkiye, Çin, Venezuela gibi ülkeler ticaretlerinde kendi para birimlerini kullanma kararlarını uygulayabilirlerler. Dolar'ın hakimiyetinden de, kur baskısından da kurtulmuş olurlar. Tüm dünyanın da ticari dengeleri değişir. Tabii bunun olmaması için ABD elinden geleni yapacaktır. Kim bilir vize konusu da belki bizim bu kararımızın ilk müeyyidesidir!
Neyse, bugün BİST olarak yukarı tepkimiz devam edecektir. Devamı için ise, özellikle ABD ile aramızdaki ilişkilere dikkat edeceğiz. Umarım karşımıza çıkan tüm sorunları aşar ve her kafası bozulanın keyfine göre posta koymaya kalkışamayacağı bir ülke ve ekonomi oluruz. Tabii demokrasiyi, laikliği ve bağımsız yargıyı bir kenara atmadan!
Hepinize bol kazançlar.
Saygılarımla
Aydın Eroğlu
Stratejist
Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @_Stratejist_