5 Nisan tarihinde yazdığım ''Dertlerin Biri Bitiyor, Diğeri Başlıyor!'' başlıklı yazımın üstünü tıklayıp yazıyı yeniden okuyunuz lütfen. Maalesef o gün yazdığım sıkıntılarda azalma yok, daha da ilaveler var!
İşsizlik % 13 oldu. Söz de inşaat ve kamu yatırımları alanlarında büyüme var diyoruz ama ne hikmetse bu alanlar en yüksek istihdam yaratan alanlar olmasına rağmen işsizlik rakamı artmaya devam ediyor. Demek ki, büyüdüğümüzü söylediğimiz alanlarda da sıkıntılar var.
Referandum sonrası umarım siyasiler en kısa zamanda gerilimi düşürmüye başlarlar diyordum. Ama maalesef gerçekleşme öyle değil. Referandumdaki YSK kararları nedeniyle 2.5 Milyon oya itiraz var. CHP referandumun iptali başvurusu ile Anayasa Mahkemesi ve AİHM dahil her yere başvuracağını söylüyor.
AGİT referandum süreci ve sonuçları ile ilgili sert bir karar açıkladı. Referandumun adil yapılmadığını ve sonucunun da kabul edilemeyeceğini söylüyorlar. Peki Avrupa'lıların bu görüşü bizi bağlar mı? Bizim açımızdan bağlamaz. Ama Avrupa kurumlarından müeyyideler uygulanmaya başlarsa, dolaylı olarak bir çok alanda bizim için yeni sorun yaratabilir demek olur.
Hemen idam konusu gündeme getirildi. İdam geçsin ya da geçmesin diye bir yorum yapmıyorum. Sadece idam geçerse AB ile ilgili tüm müzakereler durur diyorum. Mevcut süreçte AB ile ilişkileri koparmak bizim için yararlı mı olur, zararlı mı cevabı siz düşünün. Katma değerli ihracatımızın % 40 civarındaki bir kısmını AB ülkelerine yapıyoruz. İlişikilerin bozulması hem bu ihracatımızı, hem de AB ülkelerinden gelecek turist sayısını olumsuz etkileyebilir.
Dün OHAL yine 3 ay uzaltılsın yönünde tavsiye kararı alındı. Başbakanımızın referandum öncesi kaldırılır demiş olmasına rağmen hala OHAL ile yaşıyoruz.
Referandum sonuçları nedeniyle yeni bir erken seçim söylentileri yine gündemde duruyor. 2019 yılındaki normal seçimlere kadar erken seçim yok deniyor ama gerçekten böyle mi olacak hala emin olamıyoruz.
Benim olası riskler içinde şimdiye dek en rahat olduğum kısım kamu borçları idi. Kamu borç stoğunun gayri safi milli hasıla oranı düşük diyordum hep. Ama son KGF uygulaması ile takipteki kredilerin bile kredi garantı fonuna aktarıldığı söyleniyor.
Aynı şekilde açıklanan resmi verilere bakınca devletin üstlendiği özel sektör kur riskli krediler toplamı 40 Milyar Dolar. Bunlara enerji yatırımlarındaki özel sektör kur riskli kredilerini de eklersek aslında kamu borç oranının bir anda çok yüksek seviyelere çıkabileceğini görüyorum. Misal 2008 öncesi aynı durum İspanya için böyleydi. Kamu borcunun GSYİH oranı % 30 - % 35 civarı iken, 2008 sonrası mortgage krizi ile AB'nin içine düştüğü krizde bu oran % 105'e fırladı. İspanya'nın işsizlik rakamlarını zaten biliyoruz. Kısacası devletin borç stoğunu ciddi boyutta arttıracak kredi gevşetici uygulamalar devreye alınmış durumda.
Piyasaların açılması için devletin bu tip kredi uygulamaları aslında doğru ama, bu kararı alan bir devletin iç-dış ilişkilerinde de gerilimlerin azalmasını ön planda tutması çok önemlidir. Bizde aynı durumun olduğunu söyleyemiyorum.
ABD'nin 10 yıllık faizlerinin bu sıralar % 3 düzeylerinde olunması beklenirken, % 2,25 civarındayız.Yani hala bol ve ucuz bir likidite tüm dünya için sürüyor. Dünyada ucuz ve bol likiditenin olduğu bu günlerde Dolar kurunda 3,40'lar civarına iniyor olmamız gerekirken bizde yine olası kur ataklarından bahsediliyor. Maalesef bir türlü vaz geçmediğimiz kavga ve gerilim politikası nedeniyle kur ve faiz riskimiz sürmeye devam ediyor.
Şimdi bu riskler sürerken bir de ABD-Kuzey Kore savaş riski ortaya çıkmış durumda. Dünya acaba bu savaş yaşanır mı diye gerildi. Boyutunun nereye varacağını bilemeyeceğimiz dünya çapında yeni bir kriz riskimiz de mevcut risklerimize eklenmiş durumda.
Hal böyle iken, BİST için rahat bir şekilde öngörü veremiyorum. Ama şu kadarını söylemeliyim ki, şu anki gidişatımız pek de iyi değil. Eğer yeni bir kur atağı daha yaşayacak olursak, bu takdirde TCMB'nın faiz arttırım kararı başka sıkıntıların devreye girmesine neden olur.
Tüm vatandaşlarımıza çok önemli bir uyarı yapmak istiyorum!
İster o taraf, ister bu taraf olun. Ama hepimizin Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olduğumuzu ve bu ülkenin varlığı ve birliği için, görüşlerimiz ne olursa olsun birlikte yaşamak zorunda olduğumuzu biliniz. Maalesef derinleşen bir bölünmeye girdiğimiz bu günlerdeki gerilimleri daha da arttıracak olursak, yıllardır emperyallerin terör ile sağ-sol çatışmaları ile yapamadıklarını, şimdi bizler kendi elimizle yapar ve ülkemizi geri dönülemeyecek bir çatışmanın, bölünmenin içine sokarız. Lütfen kavga ve tartışmalarınız sadece düşünce boyutunda kalsın. Herkesin görüşüne saygılı olmak gerektiğini unutmayınız.
Dediğim gibi, mevcut ortamın risklerinin dağıldığını görmek istiyorum. O nedenle yeni öngörüler için biraz daha izlemede kalmayı düşünüyorum.
Saygılarımla
Aydın Eroğlu
Stratejist
Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @_Stratejist_