Şu an borsada herkes mutlu, çevreme bakıyorum yatırımcılar, çalışanlar, yeni yatırımcı ve yatırım uzmanı olan herkes gayet mutlular. Çünkü az çok hemen herkesin aldığı hisse seneti, bir şekilde yükseliş yaşıyor. Bazıları az, bazıları ise inanılmaz rakamlar. Bir haftada zaten %300 artmış olduğu yerden ayrıca %50'nin üzerinde ek yükseliş yapan hisseler var. Bu durum yatırımcıda bana göre gereğinden fazla bir rahatlık yaratmış. Kimse bu işin risklerini düşünmez olmuş. Nasılsa ne alsam yükseliyor hissi en tehlikeli ortamdır. Düşünmeden hisse alınır. 

Şu an müzik devam ediyor ve herkes ayakta dans ediyor. Ama bir an gelecek ve müzik kesilecek. İşte o zaman ayakta kalmadan oturacak yer bulmaya bakın. Çünkü o zaman geldiğinde herkes kendine yer bulamayacak. Bu gördüğünüz, nereden alırsam alayım yükseliyor denen hisselerde çok ciddi geri gelmelerin de yaşandığını göreceğiz. Ama şimdilik hala alımlar devam ediyor. Bu nedenle şu an için değil, ama yakında ciddi bir kar realizasyonu riski artık yaklaşıyor gibi geliyor bana.

Yatırımcı için mevduat faizi baskılanmış, enflasyon ile ilgisi olmayan seviyelerde. Aynı şekilde döviz baskılanmış, enflasyona paralel yükseliş yaşayamıyor. Hal böyle olunca, aynı gelişmiş ülkelerde mortgage ve pandemi krizi esnasında faizsiz ve çok bol olan likidite kendisine gidecek yer bulamayınca nasıl borsalara girdiyse, şu an bir benzeri de bizde ve BIST'de yaşanıyor. 

Ama bunun dışında piyasanın diğer gelişmelerine bakınca işler çok da iyi gitmiyor bilmenizi isterim! Cumhuriyet tarihinin rekorlarını kıran bir ihracatımız var bu doğru. Ama ondan çok daha fazla artan bir ithalatımız da var. Cari açığımız da katlanarak artıyor. Ama açığın ödemesi-finansmanında kullandığımız rezerv paramız olan TL geçmiyor. Dolar, Euro ağırlıklı para birimi kullanıyoruz. İşte bu ciddi bir risk potansiyeli taşıyor. Borcunuz durduğu yerde kur yükselişi nedeniyle de TL karşılığı artmaya devam ediyor. Biz ihracata bakarız, ithalat bizi bağlamaz deme şansımız yok. Sonuçta ithal ettiğimiz başta enerji olmak üzere günü gelen faturaların ödenmesi gerekiyor. Para bulup ödedikçe bu risk şimdilik sorun yaratmadan sürdürülüyor. Ama bunun sonu gelecek ve birgün bu sorunla yüzleşmek zorunda kalacağız. 

Biz enflasyonu dikkate almayıp, faiz ve döviz kurlarını baskıladıkça, gördüğünüz gibi yabancı da borsada satmaya devam ediyor. Şu an yabancı takası %29.72 seviyesine inmiş durumda. Zaten biraz da bu nedenle hisselerdeki yükselişler bu şekilde yaşanıyor. Yani karşılarında satıcı gelmeyen hisseleri çok daha rahat ve manüpülatif şekilde yukarı taşımaya devam edebiliyorlar. Ama yabancının elinde halen çok hisse bulunan bankalar, ana holdingler gibi hisselerde ise aynı yükselişleri görmüyoruz. Çünkü alıcılar ciddi yabancı satışlarına maruz kalıyorlar. 

Peki yabancının satıyor olması o hisse çok primli olduğu için mi yaşanır? Hayır direk bununla ilgisi yok. Yabancı birebir hissedeki sorun için satmıyor. Ülkenin kur, faiz, enflasyon, cari denge, ekonomi, finansman, siyaset vs gibi birçok temel göstergelerine güvenmediği için satıyor. Ülkenin cdsleri yüksek diye, kredi notları yatırım yapılamaz ülke seviyelerinde olduğu için, onlara göre enflasyon-faiz-para politikalarını hatalı gördükleri için bu satışlar sürüyor. Gelecekte ülkenin ciddi ekonomik sorun yaşama riskinden çekiniliyor. 

İşte hal böyle olunca, yani yabancı da hisselerde çok azaldığı için, hemen her hissede bir takım gruplar, manüpülatif fiyatlamalar yapıyorlar görüşündeyim. Telegram, WhatsApp grupları ile yatırımcı manüpüle ediliyor. Fiyatlar yükselirken iyi hoş, sorun yok. Ama bu iş tersine dönerse o zaman büyük mağduriyetler yaşanacak olduğunu kimse göz ardı etmesin.

Peki BIST pahalı mı? Öyle ya, madem bu riskleri yazıyor, manüpülatif fiyatlamalar oluşmaya başladı diyorum, peki BIST çok pahalı olduğu için mi bu uyarılarım? Hayır BIST olarak, bankalar, ana holdingler, sıse, tuprs, petkm, eregl, thyao aslında bilanço ederlerine göre hala yüksek potansiyellere sahipler. BIST iyi zamanlarda gördüğü 500 $ değerine göre şu an 245$ seviyesinde. Ama biz ülke olarak 500 Dolar endeks ederinde olduğumuz ekonomik görünümde değiliz. TCMB rezervlerinde net durum swapları düşünce ekside. Ya, swap da para değil mi demeyin, evet öyle ama günü gelince geri verilecek borçlar bunlar. Sonuçta karşılıklı paraların değişimi ile yapıldığı için günü gelince kurlar yükseldiği takdirde bunun aradaki faizi dışında bir de kur riski var. KKM ile döviz baskılanıyor. İyi güzel ama, bunu başarabilmek için hazinenin üzerine inanılmaz da bir ek finansman yükü biniyor. Keşke bu ek finansman yükünü bu şekilde faize harcayacağımıza (ki sözüm ona faize karşı olduğumuz için bu kararları aldık), cari açığa neden olan petro kimya vs gibi alanlarda yeni yatırımlara harcasak ve ithalatı düşürmek için kullansaydık.

Her neyse, sonuçta ülke bir seçime gidiyor. Seçimlere kadar eldeki tüm imkanlarla bu durum sürdürülebildiği kadar sürdürülecektir. Bu nedenle de BIST ve hisselerde uyarısını yaptığım bu durum bir süre daha sürecek diye düşünüyorum. Ama lütfen bilanço ederlerine göre fiyatının halen düşük olduğunu düşündüğünüz hisselere odaklanın. Almadık gitti, tüh demişlerdi yine almadık ama yine gitti dediğiniz birçok hissede bu yükselişler daha da sürebilir. Ama bir gün bu hisseler birilerine ihale edilecek. Birilerinin üzerine yıkılacak. İşte siz o birileri olmamaya çalışın. Çünkü ogün geldiğinde de mağduriyetler çok yüksek olacak. Belki çok uzun süre sahip oldukları maliyetleri göremeyecek yatırımcıların serzenişlerini duyacağız. 

Piyasada başka yatırım yapacak alan kalmadığı için borsaya yönelmek bir sebep olabilir. Ama bu hisselerin ederlerinin çok üzerinde fiyatlanmaları için gerekçe olamaz. Şu an 5-8 çarpanla fiyatlanması gereken bir hisse 50, hatta üstünde çarpanlarla fiyatlanıyorsa, işler tersine döndüğü zaman bu durumun mağdurlarının da çok olacağını bilmenizi isterim. 

Yurt dışında da benzer durumlar var! FED daha az faiz artışı yapacaktır beklentisi ile borsalar alınıyor. İyi de, FED bunu yapacak bile olsa, gelişmiş dünya için küresel bir resesyon riski olduğunu da unutmamak gerek. Resesyon derinleşirse, şirketlerin siparişleri de azalacaktır. Bu durum bilançolarında karlarda erimeye sebep olacaktır. Aynı şekilde enflasyon çok yüksek diye enflasyon muhasebesine geçilecek olsa, o zaman da bir anda şu an gördüğümüz karlar yok olacaktır. Şirketlerin hisse fiyatları yok olan karlarla kıyaslandığında çok pahalı denecektir. Yani riskler çok ve halen yaşanmaya başlanmadı. Şimdilik sadece öteleniyorlar. Ama bir yerden sonra bunlarla yüzleşmek zorunda kalacağız. 

Lütfen müzik bittiğinde ayakta ve açıkta kalanlardan olmamaya çalışın!

BIST'le sözü ve yazıyı bağlayalım. BIST için yeni TL rekorların süreceği görüşündeyim. Hisse bazlı yine çok sayıda yükseliş ve pozitif ayrışmalar yaşanmasını bekliyorum. Ama artık seçici olmanızda yarar görüyorum. Manüpülatif fiyatlanıyor olsa da, aldığınız-alacağınız hisse yükselişi sürüyorsa sorun yok demek doğru değil. Çünkü bu durum birileri için ciddi sorun olacak. Bu siz olmayın diyorum.

Hepinize sağlık ve  bol kazanç dilerim.

    Saygılarımla
    Aydın Eroğlu
     Stratejist
   Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @aydineroglu_