CHP'nin kurultayının iptali için açılan dava dün görülen duruşmada 8 Eylül tarihine ertelenince, BIST'de büyük bir yükseliş coşkusu yaşandı. BIST %5.78 ile son iki yılın en büyük yükselişini yaparak 9948 seviyesinden kapandı.

BIST ve hisselerin ucuz olduğunu ama borsa dışı risk ve belirsizlikler nedeniyle baskılandığına dikkat çekiyordum. Beklentim eylül-ekim gibi bir erteleme kararının çıkması ve bunun borsaya olumlu etki yapmasıydı. Hatta cuma günü beklenti yazımda, risk nedeniyle çekinenlerin olası satışları halinde endeks düşerse, bunu alım fırsatı olarak kullanmak gerektiği görüşümü yazmıştım. Ama düşündüğüm gibi endeks bir ara 70 kusur puan eksiye indiği anda teknikleri taradığımda grafikler tereddüt etmeme neden oldu. Kararı beklemek için yeni öngörüler yapmadım. Ama erteleme kararı gelince çoşkulu yükselişi kaçırmış olduk. Neyse zaten öncesinde çok sayıda açık öngörümüz vardı. Olası mahkeme kararı yansımalarını izah edip, görüşlerinize göre kararlarını alabilirsiniz diye de perşembe yazımı yazmıştım.

İşte böyle süreçlerde öncesinde düşükken almak daha kolaydır. Sonrasında hızlı bir yükseliş başlayınca, alsam mı, geç mi kaldım, alırım yüksekten dönerse elimde mi kalır endişeleri ile almak iyice zorlaşır. Şimdi böyle bir gündeyiz! Yani yükseliş sürecek mi? Bana göre kısmi bir yükseliş olsa da bu yükseliş 10176 - 10378 ile sınırlı kalabilir. Bu sabah da İzmir Belediyesine yönelik operasyon var. Eski başkan Tunç Soyer dahil 157 kişi göz altına alınmış haberlerini okuduk. İmamoğlu etkisi olacağını sanmıyorum. Ama operasyonun yayılması kısmi bir tedirginlik yaratabilir. Benim anladığım benzer operasyonlar diğer şehirler ve diğer CHP belediyelerinde de sürecek gibi görünüyor. 

Ayrıca siyasi risklerden Kurultay Davası sonuçlanmadı, sadece ötelendi. Yani 8 Eylül yaklaşırken aynı konu yine tedirginlik yaratacaktır. Ama henüz daha buna zaman var. Normalde YSK'nın onayladığı sonuçlara karşı süresi içinde itiraz hakkı kullanılmadıysa, mahkeme kararı ile kurultayın iptali bana göre hukuken mümkün değil. Hatta bu dava görüşülmeden bile bu açıklama ile düşmesi gerekirdi. Ama görülmeye devam ediyor.

ABD Yaptırımlarını Kaldırmaya Başladı!
              Suriye'ye uygulanan yaptırımların kaldırılması kararını veren ABD, İran için de benzer bir açıklama yaptı. Ama ilginçtir, yıllardır düşman bloğunda gördükleri bu ülkelere bile uygulanan yaptırımlar kaldırılırken, müttefik NATO üyesi Türkiye'ye uygulanan yaptırımlar ise halen duruyor. Eğer CAATSA, F35, F16 yeni sipariş ve yenileme, Halkbank davası gibi konularda yaptırımlar ve davalar düşerse, bu BIST'in yükselişini destekleyecek yabancı alımının önünü açar. Hatta böyle gelişmeler yeni not artışlarını da gündeme taşıyabilir. Ama şimdilik yaptırımlar sürüyor.

Cari Açık Sürüyor!
             Mayıs verilerinde tarihin en yüksek ithalat ve ihracat verilerini elde ettik. Ama beş aylık açık rakamı da 41.3 Milyar Dolar'a ulaşmış durumda.

Turizmde beklenen talep görülmüyor. Ekonomide şirketler ciddi sıkıntı çekiyorlar. Açıklanan konkordatolar artıyor. Ama aynı anda sendikalardan grev kararları alınıyor. Mali tarafta yapısal reform konusunda, verginin adil uygulanması konusunda henüz yapılan bir şey görmüyorum. Evlilik, doğurganlık, nüfus artışı oranları düşüyor. Ama eğitim, kira, konut fiyatları son sürrat artmaya devam ediyor. Sabit gelirlilerde fakirleşme hissedilir boyutta. Fakirlik ve açlık sınırı rakamlarına giren insan sayısı devamlı artıyor. 

Yüksek enflasyona rağmen düşük faiz inadı esnasında kur artışından ve sonrasında uygulanan KKM uygulaması ve devamındaki yüksek faiz sürecinde nüfusun %10-%15'lik kesiminde ekstra servet transferleri yaşandı. Bu nedenle lüks segment yerlere, otellere, restaurant ve hizmetlere bakınca tüketim aynı hızla sürüyor. Ama bu durum kimseyi yanıltmasın. Zaten aylardır bu duruma dikkat çekiyor ve uyarıyorum. 86 Milyonluk ülkede %10-%15 demek 12-13 Milyon kişi demek. Zaten bu sayıda lüks otel, restaurant, hizmet satan kapasite ve yerler yok ki. Doğal olarak lüks segment kapasiteleri yine doluyor. Ama orta ve alt sınıf dilime girenlerde tablo aynı değil. Maaşlar ilan edilen enflasyon rakamlarına göre belirleniyor ama fiyat artışları bu verilerdeki rakamlara uygun artmıyor. O zaman da gelirini gerçek enflasyon boyutunda arttıramayanlar fakirleşiyorlar. Kiralara bile yetişmek kolay değil. 

Konut Fiyatları Tüm Dünyada Artıyor!
             Evet böyle açıklamalar duyuyoruz. Sanki yaşadığımız fiyat artışları sadece bize ait değilmiş gibi. Doğru tabi her ülkede fiyat artışları yaşanıyor. Ama mesela konutta OECD verilerine göre 2020 sonrası toplam fiyat artış rakamları şöyle sıralanmış!

Türkiye %2000,
              İzlanda %160.9,
              Litvanya %148,
              Estonya %116.8,
              ABD    %101.8,
             İrlanda  %91.7,
             Kanada % 80.6, 
             Yunanistan %71.8
             daha altta kalan ülkelerde ise 2020 sonrası konut fiyat artışları %53 ile %17 arasında sıralanıyor. Yani Türkiye'ye en yakın olan ikinci sıradaki İzlanda'da bile sadece %160 artmış. Bizdeki rakamların nedeni sorgulanmalı. Bunda deprem etkisi, kontrolsüz sığınmacı girişleri, Rusya-Ukrayna savaşı gibi diğer bölgesel savaşlardan kaçanların konut alımları, yabancı konut alımında kontrolsüz satışların etkileri ve tabii ayrıca, gelirinden vergi vermeyenlerin ülkemizde konutu en kolay yatırım  aracı olarak görmesi ve konutta yüksek rant beklentisi de bunda etkili.

Eğitimdeki rakamları ve kiraları da düşününce benzer artış oranları yaşadığımızı görüyoruz. İşte vergi ve maliye politikaları ile bu gelişmelerdeki aykırılıklar düzeltilmediği takdirde hayat hepimiz için zorlaşacak. İhracatta katma değerli ürün payı hala %4'lerle sınırlıyken cari açığı kapatmak çok zor. Enflasyon artmasın diye kur baskısı uygulamak ise, gerçek enflasyonu gizliyor. Bu da TL'nin değerlenmesine neden oluyor. Yabancı için de pahalı ülke olmaya başlıyoruz. Bir müddet sonra ülkemizden diğer ülkelere yatırımlarını çekenlerin sayısı daha da artacaktır. Türkiye'den ithalat yapmak pahalılaşmaya başlayınca, bu kurlarda yeni artış, devalüasyon risklerini barındırmaya devam edecektir. Şu an enflasyon etkisi nedeniyle yüksek faiz vererek kurları baskılıyoruz ama beklenen faiz indirim süreci başlayınca bakalım kurlardaki yükseliş aynı şekilde ağır mı sürecek, yoksa bir anda artışın hızlandığını mı göreceğiz?

Yani bunları anlatıp neye dikkat çekmek istiyorum? Evet borsa ve hisseler olarak ciddi ucuzluk içeriyoruz. Ama ekonomi, siyaset, yargı, jeopolitik riskler, vergi-maliye politikaları, kontrolsüz sığınmacı politikası, ciddi sorunlar ve riskler içeriyorlar. İşte bu nedenle her an yeni bir riske açık devam ediyoruz. Şu an ertelenen kurultay davası sonrası faiz indirimi beklentisi piyasalara pozitif etki yapıyor. Ama diğer taraftan da bu sabah İzmir Belediyesinde olduğu gibi operasyonlar, TSK'da FETÖ gözaltıları yaşanıyor. Bu nedenle de koptuk gidiyoruz demek için henüz erken diye düşünüyorum. Sert yükselişler üstteki dirençlerde realizasyonlara neden olabilir.

Hepinize sağlık ve bol kazanç dilerim.

    Saygılarımla
    Aydın Eroğlu
     Stratejist
   Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @aydineroglu_