Son dönem çok hızlı yükselen kurlar sayesinde, özellikle batı ülkelerine ait yatırımcılar kendi açılarından inanılmaz faydalar sağlıyorlar! Düşünün bir ülkeye tatil için gitmişsiniz, siz orada iken ülke parası sizin paranıza göre % 40 devalüe olmuş. Yani paranız % 40 daha değerli hale gelmiş. Zaten ucuz diye o ülkede tatil yapmayı seçti iseniz, çok daha ucuzlamış demektir. Böyle olunca aynı para ile daha uzun tatil yapma imkanı elde ediyorlar. Veya çok daha lüks bir tatili yapma imkanı buluyorlar.

Aynı şekilde, ülkelerinde de bildikleri bazı uluslar arası lüks markaların ürünleri, ilgili ülkede bulundukları sırada ülkenin parası bir anda ciddi değer kayıpları yaşamaya başlarsa, kendi ülkelerindeki fiyatların çok daha altında fiyatla(kendilerine göre) satın alma imkanı buluyorlar. Son üç günlük sert kur artışları esnasında yabancıların lüks mağazaların önlerinde kuyruk oluşturduğu görüntülerinin nedeni bu işte. 

Sadece bunlar değil, eğer o ülkeye güven konusunda bir sorun yoksa, ya da olası riskler bir süre sonra ortadan kalkar ama kurlar çok fazla geri gelmezse, parası ilgili ülkede ciddi değer kazanmış olan ülke vatandaşları bu ülkelerden gayri menkul alımına yönelebilirler. Çünkü onlar için bu ülkelerde konut edinmek kendi ülkelerinden çok daha ucuz olur. Emekli olup, emekli maaşları ile benzer ülkelerde kral gibi emeklilik geçiren bir çok gelişmiş ülke vatandaşı vardır. 

Bu durumu yabancı şirketler için değerlendirdiğiniz zaman, onlar da benzer şekilde kendi iş alanlarında ya da yatırım yapmak istedikleri diğer bir çok alandaki şirketleri satın almaya yönelebilirler. Ülkede yapılan özelleştirmelere daha çok ilgi duyabilirler. Sonrasında artan kurlar nedeniyle ithalat ciddi pahalı hale geleceği için, ithal ürünleri ilgili ülkelerde üretmek için yatırım kararları alabilirler. 

İşte bu davranışların borsalardaki yansıması da, güven sağlandığında ve kurlardaki yükselişin sonlandığı görüldüğünde, sağlam gördükleri hisseleri toplama şeklinde görülür. Nitekim 1990, 1994, 2001 krizleri esnasında bu fırsatları kullanarak bankalarımızın ve önemli şirketlerimizin halka açık kısımlarının büyük paylarını toplamışlardır. Aynı durum son yaşanan döviz atakları sonlandığında da yaşanacaktır. 

Ama maalesef tüm bu anlattıklarım, ülkelerin milli değerlerinin, varlıklarının yabancılara geçmesi demektir. İlgili ülke vatandaşları ciddi ekonomik zorluklar çekerken, yabancılar ise ülkelerin benzer birçok imkanını kullanıyor olur. 

Tüm bunların nedeni ülkeleri yönetenlerin yanlış politikalarının sonuçlarıdır. Eğer ülkemizde de mevcut dış borç yapısı, mevcut 50 Milyar Dolar üstü cari açık ve 200 Milyar Dolar üstünde bir yıl içinde fonlanması gereken bir borç yükü olmasa, ABD ile her türlü kavgayı yapın paranızda bu kayıplar yaşanmazdı. Ülke üretim fazlasına sahip olsa, enerjideki ithalat yükünü ihracattaki başarısı ile telafi ediyor olsa bunların hiç birisi yaşanmazdı. 

Kısacası tamam ABD ülkemiz aleyhine uzun süredir sistemli bir finansal-ekonomik baskı uyguluyor ama bundan bu denli yüksek etkilenmemizdeki neden ekonomi-maliye ve finans alanındaki mevcut açıklarımız ve kötü durumdur. Böyle bir tabloya sahip ülkelerin fon kaynakları ile ilişkileri çok iyi ise, borç yapısı yüksek ve kötü de olsa, fonlama sorunu olmadığı için, kötü tablonun yansımaları çok daha az görülür. Ama dış ilişkileriniz sorunlu ise bu takdirde yabancı fon kaynakları ilgili ülkeye daha çok geleceğine, mevcut fonlarını da çıkartmayı tercih ederler. İşte bu yüzden yıllardır içeride-dışarıda artık kavgacı dilden uzaklaşılması çok önemli diyorduk.

ABD Baskıya Devam Ediyor!
             Son bir kaç yıldır AB ülkeleri ve ABD ile ilişkilerimizde ciddi bozulmalar vardı. Son dönem ABD ile ilişikilerimiz çok daha fazla bozulurken, AB ülkeleri ile kısmi iyileşme sinyalleri görülüyor. Ama ABD baskılarını arttırmaya devam ediyor. Son olarak Başkan Trump F-35'lerin Türkiye'ye verilmesini askıya alan bir kararı onayladı. Sadece askıya almak değil, Türkiye'nin projeden çıkartılması konusunda bir rapor hazırlanmasını istedi. İlgili rapor Türkiye projeden çıkartılabilir diye gelir ve Trump da bunu onaylayacak olursa, F-35 projesinden komple çıkartılabiliriz. Bu da ilişkilerdeki bozulmayı geri dönülmeyecek şekilde bozacaktır. Ki, askıya alma kararının imzalanması bile, gerilimi arttıracaktır. 

Demek ki, ülkelerin özellikle savunma ihtiyaçlarını öncelikle kendilerinin karşılaması çok önemlidir. İşte bu açıdan bakınca, yanlış giden bir çok şeye rağmen savunma sektörümüzdeki gelişmeler oldukça iyidir. Bu alandaki büyümenin, destek ve teşviklerin artarak sürmesini bekliyorum.

BİST Kurları İzliyor!
              Birkaç gündür yazdıklarımı biliyorsunuz. BİST ABD ile ilişkilere ve kurların zirve yapıp döneceği seviyere odaklanmış durumda. Kurların zirve yapması ABD'nin olası yeni yaptırımları ile ilgili. Eğer ekstra bir yaptırım gelmezse, önceki gün ve dün görülen seviyeler, TCMB'nın aldığı son kararlar sonrasında zirve olabilir. Ama eğer ABD tarafından özellikle finansal bir müeyyide gelecek olursa, bu takdirde mevcut zirveler kırılıp ekstra yeni zirve riskleri yaşanır. 

Tabii temennimiz iki ülke arasındaki sorunların en kısa sürede uzlaşma ile çözüme kavuşmasıdır. Yoksa içinde bulunduğumuz spekülatif süreç bir süre daha belirsizliğini koruyacaktır. Bugün kurlarda düşüşler görüldüğü için, güne borsada alıcı olarak başlayacağız görüşündeyim. Ama sonrasında olacak gelişmeler yönün devamı için önemli olacaktır. Piyasada rahip için yarın serbest kalacağı yönünde bir spekülatif söylentinin kurlarda bu düşüşe neden olduğu görüşü var. Doğru mu değil mi iki gün içinde öğrenmiş olacağız. Doğru çıkarsa, çok sert bir borsa yükselişi de yaşanması normal olur.

    Saygılarımla
    Aydın Eroğlu
     Stratejist
   Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @_Stratejist_