Biliyorsunuz ki, 19 Mart açılışında arkamızda 79.942'ye denk gelen bir gap bırakarak güne başlamıştık. Arada geçen süre içinde bu gap seviyesine en fazla 80.233 seviyesini görecek kadar yaklaşmış ama gapi kapatamamıştık. Dün BIST'de yaşanan sert düşüş ile uzun süredir aklımıza takılan bu gap seviyesini kapatmaya çok yakınız. Ama bence şu an için cevabını bulmamız gereken asıl soru; gap kapanır mı değil de, gap kapanacak olursa, kapanış seviyelerinde yani 79.942 ve biraz altında alımlar yapılmalı mı sorusu olmalı diye düşünüyorum!
Bu sorunun cevabını etkileyecek üç önemli gelişme yaşıyoruz! Yunanistan'ın AB ile sürdürülen borç müzakereleri, cuma günü gelecek olan ABD tarım dışı istihdam verisi veee bence içlerinde bizim için en önemlisi diye gördüğüm seçim sonuçlarımız.
Tarım dışı İstihdam
ABD tarım dışı istihdam verisinin en düşük etkili gelişme olacağını düşünüyorum. Çünkü son gelen ABD verileri ve FED başkanlarından gelen açıklamalara bakınca, cuma günü piyasaları çok fazla bozacak bir veri gelmeyebilir. Ama öyle ya da böyle, FED bu faiz artışını bir gün başlatacak. Ancak bu süreç düşük faiz artışlarıyla ve faiz artış aralıkları daha uzun süreye yayılarak yapılmasını beklediğim için, bu kadar korkulduğu gibi sonuçlanmasını beklemiyorum.
Yunanistan
Yunan hükümeti Syrizia büyük bir açmazda. AB'nin tasarruf planlarına uymayacağı, özelleştirmeleri yapmayacağı gibi radikal söylemlerle iktidara geldi. Bu nedenle bir türlü uzlaşmayı başaramıyorlar. AB haklı olarak, Yunanistan ciddi bir reform, tasarruf ve özelleştirme planını kabul etmeden yeni bir borç ötelemesi yapmak ve yeni bir borç vermek istemiyor. Bunda da çok haklılar. Avrupa halkları çalışacak, Yunanistan'ın öğle arası siestacıları yan gelip yatacaklar. Uykumuz var diyerek mağazaları bile kapatacaklar. Her fırsatta da AB'ye Euro'dan çıkarız tehdidi savuracaklar.
Bence artık işin sonuna gelindi. Yunanistan ya ciddi reformları yapmak konusunda kabul gösterecek, ya da Euro'dan çıkmak zorunda kalacak. Bu şekilde, elinde bir merkez bankası olmadığı için, içerideki nakit ihtiyacını çevirebilme imkanı bulamayacaktır. Yani çok ciddi bir ekonomik ve siyasi kriz yaşamak istemiyorsa, AB'nin şartlarını kabul etmek zorunda kalacaktır.
Yok eğer Çipras hükümeti AB'nin şartlarını kabul etmemek konusunda direnirse, o zaman Euro'dan çıkmak zorunda kalabilirler. Şimdi bu karar çok zor alınabilecek riskli bir karar olur diye düşünüyorum. Çünkü Euro'dan çıktık, yeniden Drahmi'ye dönüyoruz derlerse, zaten finansal korkular yaşayan Yunan piyasalarında büyük bir panik, ciddi bir finansal kaçış yaşanır ki, zaten bir süredir bu yaşanıyor. Drahmi'de çok büyük bir devalüasyon yapmak zorunda kalırlar. Buna rağmen Drahmi'ye itibarı sağlamaları çok zor olur. Yaşanan para kaçışları esnasında bir çok bankası batar diye düşünüyorum. AB fonları ile rahat yaşamaya alışmış Yunan halkı, böyle bir finans krizi yaşarsa, bunun sonucu yeni bir erken seçim olur kanaatindeyim. Kısacası bu kararın Yunanistan'a maliyeti çok daha ağır olur. Bence AB'nin tasarruf reformlarını kabul etmeleri daha doğru bir çözümdür.
Yunanistan'ın Euro'dan çıkışıyla sonuçlanacak bir karar alması halinde, AB büyük bir kriz yaşamaz diye düşünüyorum. Çünkü zaten bir kaç yıldan beri bu risk olduğu için AB gereken tedbirleri almıştır görüşündeyim. Yunanistan'da parası kalan AB bankalarına ECB tarafından uzun vadeli tahviller verilerek, bu sürecin AB bankalarında açacağı yara kolayca sarılabilir. Yoksa zaten şu anda Yunanistan'a ciddi bir para kaptırmış durumdalar. Durmadan bu borcu öteleyip, hatta ötelemek için bile yeni borç vermek zorunda kalıyorlar. Yani Yunanistan'ın batışı ile yüzleşmek AB için çok daha kolay bir çözüm olur. Kısacası eğer Yunanistan Euro'dan çıkıyoruz derse, bu karar dünyada belki ilk anda kısmı bir negatif dalgalanma yaratabilir ama kalıcı ve derin bir hasar bırakmaz. Çabuk atlatılır.
Böylece, Euro'dan çıkan Yunanistan'da yaşanacak krizleri gören diğer benzer tehditleri savuran borçlu ama tedbir de almak istemeyen AB ülkeleri, en kısa zamanda reformlarını yapmalarının kendileri için daha doğru olduğunu görmüş olurlar.
Kısacası kendisine faturası çok daha büyük olacağı için, Yunanistan böyle bir kararı almadan evvel çok iyi düşünmelidir. Ancak reformları kabul etmeyecek bir Yunanistan için de başka bir yol yoktur. Çünkü memurlarının maaşları için bile ihtiyaç duyacağı Euro'yu basabilme imkanı olmadığı için, her seferinde bu sorun derinleşecektir. Drahmi'ye dönerek merkez bankalarını gece gündüz çalıştırmayı tercih edebilirler. Dediğim gibi bu durumda itibarsız bir Drahmi ile ciddi yara alırlar. Dış borçlarında da moratoryum ya da konsalidasyon kararları almak durumunda kalırlar. Yunan halkı için çok acı sonuçları olur. Yaşayıp göreceğiz.
Seçim
Sonuçlarına göre bizim için en önemli konu bu diye düşünüyorum. Eğer seçim sonuçlarında iktidar değişimi ya da krizi çıkmazsa, döviz ve faiz düşer. BIST ise önce çıkar sonra yeniden düşer. Sonra başkanlık sistemi süresine göre şekillenir.
Seçim sonuçlarından siyasi iktidar riski ya da değişimi gibi bir sonuç çıkarsa, bu takdirde zaten FED ve Yunanistan risklerini yaşayan piyasaların da baskısı ile döviz ve faiz atağı yaşayabiliriz. Böyle bir atak halinde TCMB dövizin önceki gördüğü seviyeleri geçmeye kalkması halinde buna müsaade etmemesi gerekir. Eğer Dolar'ın piyasalarda dillendirildiği gibi 3,00 TL ve üzerine gitmesine seyirci kalırsa, bu takdirde özellikle özel sektörün döviz borç riski yüzünden rating indirimleri riski yaşayacağımızı düşünüyorum. TCMB'nın siyasi baskı ile faiz artışı yapamadığını ileri sürecek ratingçilerin not düşürme riskleri artacaktır.
Ancak, böyle bir döviz yükselişi halinde TCMB faiz kartını kullanırsa, bu takdirde de faizi arttıracak olduğu oranda, ellerindeki devlet kağıtları nedeniyle bankaların karlarında ciddi düşüşler yaşanır. Bu takdirde bankaların bilançoları bundan olumsuz etkilenecektir. Bu durum banka hisselerinden kaçışı doğurur. Bu da BIST'in yeni düşüşleri demek olur.
Fakat seçim iktidar değişimleri bile yaratacak olsa, yaşanacak siyasi belirsizlikler sürecinde Türkiye 2001 gibi büyük bir kriz yaşamaz görüşündeyim. Yani bankaların karları duruma göre düşebilir ama 2001'deki gibi bir banka batışı falan söz konusu olmaz. Yaşanacak dalgalanmalar sonrasında Türkiye'nin potansiyeli nedeniyle yeniden piyasa dengesi kurulur ve yolumuza kaldığımız yerden devam ederiz. Ancak arada yaşanabilecek erken seçim, azınlık iktidarı, koalisyon riskleri halinde bu sürecin süresini kestirebilmek zor olur. Ama böyle gelişmelere rağmen, döviz gelirli şirketlerin hisselerinde ilk anda yaşanacak düşüşler sonrasında yine ciddi yükselişler görülecektir görüşündeyim.
Görüyorsunuz ki, seçimin sonucu her şekilde önemli riskler içeriyor. O nedenle ben bugün BIST'in kısmi bir alım tepkisi ile başlayabileceğini düşünsem de, sonrasında bahsettiğim gapi kapatabileceğini düşünüyorum. Yazdıklarıma bakınca da, eğer bu gap kapansa da, seçim öncesinde yine de çok alım heveslisi olmanın doğru olmayacağını görüşümü koruyorum. Gerekirse bu fiyatları kaçıralım ama seçimin sonucunu görerek daha az risk almanın tedbirli bir davranış olacağı kanaatindeyim.
Tabii nihayetinde kararlarınızı her zaman sizler alacaksınız. Seçimden hiç bir risk çıkmaz diyenler için BIST'in geldiği bu seviyeler alım olarak kullanılabilir. BIST 87.000 civarına gelirken realizeler yapılmasını ve en az % 50 nakit ile seçim sonuçlarının beklenmesi öngörüsünde bulunmuştum. Bu görüşüme şu ana kadar uyanlar bile 7 bin puan avantaj elde etmiş durumdalar. Ama ben yeniden yoğun alım öngörüleri vermek için bu kadar bekledim, üç gün daha beklerim. Destek-Direnç tablomuzda olası riskli BIST seviyelerini paylaşacağım. Tabloyu yakından takip etmenizi tavsiye ederim.
4G - 5G Bilinmezi!
Bu konu ile ilgili borsada açık şirketlerimiz olduğu için önemli buluyorum. Toplanan ileri teknolojiler zirvesinde yerli yatırımcılar Ulak projesi hazır olana kadar 4G ihalesi ertelensin diyenler de var, ertelenmesin diyenler de. Ama gördüğüm kadarıyla Asels - Netas - Argela'nın birlikte yürüttüğü Ulak projesi tamamlanıncaya kadar 4G ihalesinin ertelenmesi bu işi yürüten şirketlerin lehine bir durum. Yani ertelenme bazı yerli şirketlerimizin işine bile gelebilir!
Saygılarımla
Aydın Eroğlu
Stratejist
Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @_Stratejist_