Cemal Bey,
Hatırlarsanız Ali Babacan da bir çok kez Avrupa kaynaklı çok ciddi bir kriz çıkabileceği uyarısını yapmıştı. Ama o zamanlardan bu krizin bu boyuta girmesini bence kimse tahmin edemezdi. Çünkü önce sadece Yunanistan gibi küçüklerin sıkıntısını çözmeye çalışıyorlar gibi yansıttılar. Sonra etap etap boyut büyüdü.
MB'sı döviz dolar pozisyonlarını kapatın derken zaten bir süre kendisi doları yukarı çekmek için alım yapıyordu. Asıl sorun MB başkanı bir ay önceye kadar faiz düşecek şeklinde konuşurken, kur baskısı başlayınca kurları durdurmak için önce döviz satışı yaptı. Daha sonra kontrol edemediğini görünce faiz silahını çekti. Ama faiz silahı bankaları sıkıntıya soktu. Bir anda yapılan bu değişiklik ve son gelen yıllık büyüme oranı cari açık sorunu nedeniyle sıkıntının bizim de üstümüze yönelmesine sebep oldu.
Bizim taraftaki bu sıkıntı eğer Avrupa sorununu aşarsa çözülebilecek bir sorun. Çünkü yükselen kurlarla cari açık sorunu tersine dönmeye başlayacaktır. Muhtemelen de önümüzdeki büyüme verisinden itibaren düşüş başlayacaktır. Aslında yıllardır düşük kur yüksek faiz ile aramal üretimini bitirmeseydik, şimdi büyümeye seviniyor olacaktık. Neyse sonuçta yükselen kur dış dengeyi lehimize çevirmeye başlayacaktır. Yatırımları da bize doğru çekmeye başlayacaktır ki çok sayıda örneğini görüyoruz.
Ben acaba diyorum Suriye konusunda ciddi bir risk ortaya çıkacak ve bunu bilenler tarafından şimdiden satışlar mı yapılıyor. Bu nedenle mi dış piyasalardan bu sefer daha fazla düştük. Çünkü dikkat ederseniz Suriye'nin neredeyse üstüne giden sadece biz kaldık. Avrupa'dan biz ses çıkmıyor. Bizimkiler de, tamamen bu konuyu sahiplenmiş gözüküyorlar. Olası bir Türkiye - Suriye çatışma riski bazı yatırımcıları korkutacağı kesindir. Tabii bu bir varsayım sadece.
Ama tabii Dow ve Avrupa borsalarının da düştüğünü unutmayalım. Sadece bu sefer biz son bir haftadır onlardan daha fazla düşüyoruz. Üç ay evvel 48.600 olduğumuzda Dax 4.965 idi. Şuan ise 5.400. Bankalardaki sert düşüşler bizi fazlaca düşürmüş oldu. Aslında Avrupa da , tüm bu derinleşen krize rağmen üç ay önceki seviyeden daha kötü değil. Hoş hatırlarsanız bu konuya daha evvel dikkat çektiğimde, bir arkadaşımız bu sebepten daha düşecek miyiz demek mi istiyorsunuz demişti! Ben öyle düşünmüyordum. Piyasalar daha iyi demek istemiştim. Ama gelin görünki sonra korkulan oldu.
Tabii AB'nin böyle bir krizi çözemeyip farklı hesaplarla yeni bir Avrupa kurma niyeti varsa, bunu tamamen dışardan okumak, bu ülkelerin liderlerinin bizzat düşüncelerine şahit olmadan, aralarındaki görüşmeleri bilmeden boyutunu kestirebilmek kolay değildir.
Avrupa euro birliğini kurarken oluşan riskler ile dağıtmaya kalkarsa ortaya çıkabilecek riskler bir birinden çok farklı olur. Birlik oluşurken, güçlü euro ortaya çıkıyor ve dolar'a alternatif olur diye yüksek itibarla başlamıştı. Oysa şimdi euro dağılmaya kalkarsa, ülkelerin içlerinde bulundukları ekonomik sorunlar nedeniyle bireysel paralarına dönüşlerinde çok büyük sorunlar yaşanır. Tabii henüz euro birliği dağılacak demek de doğru değil. Çünkü olası risklerin boyutunu muhakkak ki, liderleri benden daha detaylı ve iyi biliyorlardır.
Cemal Bey,
Büyük resmi çözmek çok kolay bir iş değil. Aslına bakarsanız Avrupa'nın bu sıkıntılarının boyutunu aylar evvel Avrupa volkanı Patladı yazımda bile yazmıştım. Ama yine de bu boyuta getirmelerini beklemiyordum. Beklemediğim için de, en son önerilerimdeki destekleri görünce önerileri yapmaya başladım. Anlaştık diyenler bizi de yanıltmış oldular.
Şimdi göreceğiz bakalım süreç nasıl gelişecek. Ya anlaşacaklar hızlı toparlanacağız, ya da yeni Avrupa'nın kurulmasına şahit olacağız. Ama emin olun AB siyasi bir parçalanmaya kalkarsa Türkiye'nin önemi öncekinden daha fazla olacaktır. Kraliçe'nin yıllar sonra bir Türkiye Cumhurbaşkanı'nı davet etmesi dahi bu hesaplarla ilgilidir diye düşünüyorum.
Çok ama çok büyük bir fırsatı kaçırdığımız gibi, hisse taşıyanlar olarak da büyük stres yaşıyoruz. Bu da hayatımızdaki tecrübelerden biri olacakmış demek.
Saygılarımla
Aydın Eroğlu
http://www.borsaanalizci.com