Arkadaşlar,
Borsalar ve hisseler gelişmelere göre fiyatlanırlar. O nedenle de kesin dip-tavan diye bir kavram olmaz. Dibin altında daha düşük, tavanın üstünde daha yüksek fiyatlar olabilir. Hisselerin gerçek manada değerleri sahip değiştirirlerse oluşan satış-çağrı fiyatları ile belli olur. Bunun dışındaki fiyatlamalar tamamen psikolojik, teknik ve temel analiz hesaplamalarına göre kişiye, hesaplamaları yapan arge ekiplerinin bakış açılarına göre değişir.
İşte bu nedenle içinde bulunduğumuz gelişmeleri sakın ola ki, yabancıların borsadaki hisseleri düşük fiyatlarla almak için kurguladığı bir oyun şeklinde düşünmeyiniz. Bizler bu ülkenin vatandaşı olarak kendi ülkemizde yaşıyoruz. Ama yabancı yatırımcılar yurt dışında ikamet edip, farklı ülkelerde yatırım yapan kişi ve fonlardır. Yatırım yaptıkları ülkede bir sıkıntı oluşmaya başladığında ellerindeki hisseleri fiyatına aldırmadan satmaya kalkışabilirler. Bu risk yeter ki oluşmasın ama yabancıda böyle bir korku oluşursa, şu an BIST'in yaklaşık % 64'ü elinde olan yabancı sadece % 4-5'lik bir payı bile satmaya kalksa, BIST'de çok sert satışlar görürüz.
ABD İle İlişkiler Belirleyici Olacaktır!
ABD'de yıllardır yaşayan birinin böyle bir darbe girişimi niyetiyle yıllardır devlette kadrolaşmasını ABD'nin uzaktan film izler gibi izleyeceğini düşünenlerden değilim. Aman canım ne halleri varsa görsünler denecek gelişmelerden bahsetmiyoruz. Irak sınırımızda 1990'dan beri Kürt özerk bölgesinin oluşturulması, şimdi de Suriye sınırımızda PYD'nin ABD ve diğer bazı batılı dostlarımız(!)ile yeni bir Kürt otonom bölgesi oluşturulması hep ABD'nin desteği ile olan gelişmelerdir görüşündeyim.
Aynı şekilde ordunun milliyetçi ve Atatürk'çü kadrolarının zamanında Balyoz, Ergenekon vs. gibi asılsız dosyalarla tasfiye edilerek cemaatçilerle doldurulması operasyonlarının da altında muhakkak ABD'nin imzası, oluru, bilgisi vardır diye düşünüyorum. Bulunduğumuz bölgenin stratejik önemi nedeniyle olayların kendi hallerinde gelişmesine bırakılacak kadar basit olamayacağına inanıyorum.
Her neyse, şimdi sorun şu; Türkiye ile ABD'nin bozulan ilişkileri hızla onarılacak mı, yoksa daha da mı bozulacak? Gülen cemaatinin tüm devlet kadrolarından ayıklanmaya kalkılması ile büyük darbe alması sonrasında ilişkiler hızla da düzelebilir. Bu tarz büyük devletler stratejilerini her zaman gelişmelere göre değiştirip öteleyebilirler. Eğer Gülen Türkiye'de gücünü kaybetti derler ise, iade edildiğini bile görebiliriz. Bir anda Türkiye ile yeniden çok hızlı bir iyileşme başlatabilirler. Bunu yaparken Türkiye'nin ekonomisini destekleyecek bir çok karar duyarız.
Ama, karşılıklı gerginlik sürüyorsa ki, şu an çok büyük bir gerginlik yaşandığı kesin. ABD bu durumu daha da derinleştirmek isterse elindeki çok ciddi imkanları arka arkaya devreye sokabilir. Yani bir anda konu edilen rating notlarımız üzerimizde bir baskı unsuru olarak kullanılabilir. Türkiye'nin iki kurum tarafından notlarının düşürülmesi piyasaları alt üst eder. Bir çoğunuz bu tecrübeleri belki yaşamadığınız ya da unuttuğunuz için bilmiyor olabilirsiniz. Ama bu rik ile karşılaşırsak BIST çok sert bir şekilde 70.000 seviyelerinin altına iner.
Yabancı büyük fonların fon yönetim kuralları vardır. Notlarına göre ülkelere ayrılan fon payları vardır. Eğer notlar değişirse bir anda o paylardan satışlar yapmak zorunda kalırlar. Bu durum alıcıların kaybolacağı bir ortamda az adetlerle bile çok sert düşüşlerin yaşanmasına neden olur ki, yabancı fiyata bakmaksızın elindeki fonu belli bir yüzdeye indirmek niyetiyle bu satışları sürdürmeye kalkacağından düşüş iki-üç günde atlatılacak bir risk olmaz. Daha uzun ve derin olur. 1994'de ben bu durumu borsa çalışanı olarak yaşadım.
Zarrab dosyası ile Türkiye sıkıştırılmaya kalkılabilir. Asıllı asılsız bir çok iddia ortaya atılabilir. İSID vb.örgütlenmeler ile ilgili asıllı-asılsız bir çok iddialar da gündeme getirilebilir. Türkiye ya da Türkiye'de yöneticiler bu konularda suçlanıp, haklarında uluslar arası yaptırım kararları çıkartılabilir.
Kısacası sakın bu günlerin hisse-endeks-kurlardaki fiyat hareketlerini daha düşük maliyetler ile hisse toplama kumpası açısından değerlendirmeyiniz. Cuma akşamından beri yaşadıklarımız çok farklı gelişmeler.
Türkiye üzerine bir takım oyunlar oynanmaya çalışıldığı kesin. İlk hamleyi bir cuntanın darbe girişimi ile gördük. Bana göre kesinlikle henüz atlatılmış bir risk değil. Boşuna mı Türkiye'nin her yerinde her gece meydanlarda insanlar sabahlatılıyor. Bayramları bile terör eylemlerine hedef teşkil edecek kalabalıklar oluşturmayın diye yapmazken, şu anda olası terör eylemleri için ne büyük hedef verdiğimizi görüyorsunuzdur. Umarım bir anda Türkiye'yi infiale sokacak böyle bir eylemin ülke olarak mağduru olmayız.
Bunlar yaşanacak mı da sizlere anlatıyorum? Hayır, belki de bu risklerin hiç birini bile yaşamadan, hatta dün gördüğümüz düşüş son bulacak şekilde yeniden düzelen bir piyasalara sahip olacağız. Ama ben size gelişmeleri sakın basit bir çerçeveden bakarak değerlendirmeyin diye ufuk turu yaptım. ABD ile ilişkilerimiz bundan sonraki muhatap olacağımız olaylara ayna tutacaktır. Umarım millet ve devlet olarak yeni sorun ve riskler yaşamadan bir an önce her alanda düzelme, normalleşme sürecine gireriz. Ama bunun için özellikle kendi içimizde ayrıştırıcı davranışlardan uzaklaşmalı, her görüşten insanlar olarak aynı devletin vatandaşları olduğumuzu bilmeli, herkesin hakkına ve inancına saygı duymalıyız. Taksim Kışlası misali bugünün konusu olmayan gerginlikleri geri getirmemeliyiz.
Hatta kendi içimizde çok hızlı bir bütünleşme için, Atatürkçü kadroların horlanıp yerlerine cemaatçilerin doldurulması nedeniyle bu riskleri yaşadığımız için, toplumun her kesimini aynı emelde birleştirmek için yapılabilecek çok basit şeyler bile var! Misal 3'ncü hava limanının adını ''Büyük Atatürk Havalimanı'', AKM'yi yıkıp yerine yapılmak istenen(ki, ben buna katılıyorum. AKM hiç de önemli bir mimari özelliği olmayan bir yapıdır. Çok daha iyisinin yapılması öyle olay yaratılacak bir durum değildir.) opera binasına ''Atatürk Opera Binası'' adının verileceğini açıklayabiliriz. Bunlar toplum kesimlerini birbirine yakınlaştıracak çok basit ama önemli davranışlar olur.
Kısacası şimdilik tüm bu artçı risklerden çekindiğim için, belki iki gündür yaşanan düşük fiyatlı bir çok fırsatı kaçırmış olacağız. Ama korkularımı yenmeden, bu riskler benim için artık bitiyor hissine dönmeden yeni alımlar için aceleci davranmaktan korkuyorum. Bu nedenle benim için dip, risklerin gerçekleşme ortamının bittiği seviyelerdir. Bu seviyeler gördüğümüz yerlerden daha altlarda da olabilir, çok daha üst fiyatlarda da olabilir.
Sakın Karamsar Olmayın!
Yukarıda dikkat çektiğim riskler mi yaşanacak yoksa diye, sakın şimdiden çok karamsar olmayın. Türkiye bölgenin en önemli, çok stratejik ülkelerinden biridir. Ama en güçlü diyemiyorum. Görüyorsunuz ki, ordu ve emniyetteki cemaat yapılanmaları nedeniyle neredeyse bu güçlerimizden korkar hale geldik. Kendi ülkemizde hava unsurlarımızın uçuşunu yasakladık.Tüm silahlı kuvvetler birliklerinin etrafını ablukaya aldık. Böyle bir ortamda caydırıcı bir sillahlı güç olduğumuzu söylemek biraz güç olur sanırım.
Ancak istikrarsız bir Türkiye kimsenin de işine gelmez. Bölge sadece ABD'nin oyun alanı değil. Çin,Rusya, İran ve AB ülkeleri de bu denklemlerin karşı taraflarıdır.
Açıklanacak Önemli Karar Ne?
Cumhurbaşkanımız tarafından ilan edilen bir açıklamanın merakı var. Milli Güvenlik Kurulu toplantısından sonra açıklanması beklenen kararın piyasalar için nasıl bir etkisi olacağını açıklanınca göreceğiz. Ama bu şekilde açıklandığına göre olumlu tesir yapması beklenen bir karar da olabilir.
BIST'in ederi gelişmelere göre değişir. Ancak eğer bu riskleri atlatırsak bir anda aynı hızla yükseldiğimizi görebiliriz. Sadece bir şeyi daha bilmenizi istiyorum! Bunlar yaşanmadan da teknik olarak 75.000'li rakamlara düşebilirdik. Tüm bu risklerle birlikte bulunduğumuz 76.000 üzeri seviyeler aslında çok büyük düşüşler değil. Kısacası ABD ile hızlı bir düzelme BIST'in çok hızlı toparlanmasına ve yeniden 85.000 hedeflerinin konuşulmasına neden olabilir.
Ne çok iyimser, ne de çok kötümser olunuz. İçinde bulunduğumuz ortamı dikkat çektiğim gelişmelere göre gerçekçi olarak değerlendiriniz. Olası teknik seviyeleri Destek-Direnç Tablomuzda görebilirsiniz.
Saygılarımla
Aydın Eroğlu
Stratejist
Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @_Stratejist_