Özellikle DOW endekslerinde neredeyse 2009'dan beri yükseliş yaşandığını görüyoruz. 2009 yılında görülen 6.500 endeks seviyesinden sonra, yaklaşık beş yıldır süren bir yükseliş trendi ile 17.000 endeks seviyelerine gelindi. Bu süreç esnasında düşük faiz ve varlık alımlarıyla desteklenmiş olan bol likiditeli bir piyasanın artık sonlarına yaklaşıyor olmamız nedeniyle, DOW'un düzeltmeler, kar realizasyonları yaşaması gayet doğaldır.

           Aslında beş yıldır süren bu yükseliş trendi esnasında 2010 5'nci ayında, 2011 7'nci ayında benzer düzeltmeler yaşanmış. Sonrasında da sık sık ama daha küçük düzeltmeler görülmüştü. DOW'un tekniğine bakarsak, ABD borsalarında yaşanan düşüşün fibonacci düzeltme seviyelerine göre 14.800 ve 13.250 civarı seviyelerin de önümüzdeki süreçte görülebilecek düzeltme seviyeleri olabileceğini düşünüyorum.

           Bu görüşüm 17.200 civarındaki direnç seviyesinin yukarı kırılması halinde geçersiz olur. Ama eğer DOW 17.200'leri kırıp yeniden yukarı geçemezse, yukarıda verdiğim düzeltme sürecini yaşaması teknik olarak çok normal bir gelişme olur. FED eğer faiz artışına geçecekse, zamanında faizler düşüyor diyerek borsalara gelmiş olan paralar, yeniden faiz artışı başladığında geri dönüş yaparak faiz enstrümanlarındaki yerlerine dönüş yapacaklardır. Borsalardan olası bu çıkışların piyasalardaki yansımalarını bir kriz olarak değil de, bir sürecin doğal gerçekleşmeleri olarak görmek lazım.

            Hatta eğer bu geri dönüşler yaşanırsa, ekonomilerin normale dönmesi nedeniyle yaşandığını bilmek ve bu geçiş dönemi bitince borsalar için yeniden ve daha sağlıklı günlerin geleceğini söyleyebilirim. Ama tekrar dikkat çekiyorum; ABD ekonomisinin düzelmesi devam eder ve FED faiz artışını planladığı gibi 2015 ortalarına doğru yapacak olursa, DOW'un faiz artışı öncesinde 14.800 - 13.250 civarlarındaki düzeltme seviyelerine inmesi kaçınılmaz olur. Bu yaşanırsa, kimse özel bir kriz bahanesi aramayıp, ekonomik gelişmelerin doğal akışı olarak bunu yorumlaması doğru olacaktır. Bunları şimdi okuyanlar mantıklı olarak görseler de, günü gelip de bu dediklerim yaşanırsa, yine de panik yapıyorlar. O dönem gelirse, düşüşe mazaret için söylenen bir çok kriz senaryosunun korkusuna kapılıyorlar. Ben şimdiden herkesi uyarıyorum, bunları yaşarsak sebebini bilin ve olası etkileri nedeniyle panik yapmadan kararlarınızı yönetiniz! 

            Avrupa Borsaları İçin de Aynı Durum Geçerli!
            AB borsalarında ben Almanya DAX'ı dikkate alıyorum. DAX için de 2009 sonrası benzer bir süreç yaşanmış. Almanya ekonomisi düze çıkamadığı, bir türlü talep yaratamadığı halde, tüm durgunluk verilerine rağmen DAX 2009'da indiği 3.500'lü seviyelerden, 10.000 civarlarındaki endeks seviyelerine kadar yükseliş yaşamış. Arada 2011'de AB'nin krize bodoslama girmesi esnasında 7.500 civarındaki endeks seviyesinden 5.000'li seviyelere sert bir düzeltme yaşanmış. Bu düzeltmenin dışında bu güne kadar çok önemli düzletmeler yaşamadan yükselişini sürdürmüş. 

             Aslında baktığınız  zaman ne ülke ekonomileri, ne de şirketlerin bilançoları bu yükselişi destekler görüntüler içermemesine rağmen bu yükseliş trendi yaşanmış. Peki neden? Tamamen ekonomideki durgunluğu yenmek için piyasaya verilen likiditenin, kendisi için en ideal alan olarak borsaları görmesinden kaynaklandığını düşünüyorum. ECB'nin % 1 faizle üç yıllık verdiği kredileri DAX'a sokmanın riski daha az olacak diye düşünerek bu karar alınmış. DAX'ın geldiği seviyeye bakınca da, gerçekten de kazançlı çıkmışlar.

             Şimdi ECB yeniden benzer şekilde varlık alımları yaparak piyasalara likidite vermeye kalkarsa, DAX'ın yaşadığı düzeltme 8.100'desteğiyle (O da görürse) sınırlı kalabilir. ECB'nin likidite verme ihtimali olmasa, FED'in faiz artışına başlaması öncesinde DAX'ın da 7.200'lü endeks desteklerine inmesini teknik bir gereklilik olarak görürüm. Kimbilir belki de bu görüntü yine de yaşanabilir. Bu düşüş yaşanırsa, DOW için izah ettiğim nedenlerle olur ve ben bu düzeltmeyi de bir kriz olarak değil sürecin gelişimi olarak görürüm. DAX'ın olası davranışı için, ECB'nin politikalarına ve FED kararlarına bakmak durumunda kalacağız. 

             BIST İçin Aynı Durum Geçerli Değil!
             Çünkü BIST Türkiye'nin kendi özelinde yaşadığı ara krizler nedeniyle yaklaşık 1,5 yıl öncesinden düzeltme yaşamaya başlamıştı. Türkiye'nin ekonomik durumu, şirketlerinin karlılığına bakılınca aslında BIST için pahalı demek doğru olmayacağı gibi, hatta bir çok şirketimiz için mevcut fiyatların göreceli kıyaslamalarına bakarsak ucuz bile olduğu görüşündeyim. 

             Ancak BIST için de 76.000 seviyesi aşağıya kırılınca teknik olarak tetiklenmiş olan Omuz Baş Omuz denen bir düşüş formasyonunun içindeyiz. Eğer  BIST yeniden 76.500'lü seviyelerin üstüne kendisini atamazsa, bu formasyonun gereği olarak kademe kademe 72.400 - 71.100 ve 69.900 civarlarına inme riskimiz mevcut. Yukarıda gelişmiş borsalar için dikkat çektiğim borsa hareketleri yaşanırsa, bu görüntülerin baskıları nedeniyle BIST için de bu gevşemeler yaşanabilir. Ama tekrar ediyorum, BIST öncesinden negatif ayrışma ile belirli bir düzeltme zaten yaşamıştı. Özellikle petrol fiyatarında yaşanan düşüş kalıcı olur , hatta 80 $ ve altına da düşerse, bu takdirde BIST pozitif ayrışma yapıp, dış borsalarda yaşanabilecek düşüşlere uymayabilir. Tam tersine yükseliş sürecine de girebilir. 

             2015 yılı içinde genel seçimler var. Barış süreci görüşmeleri seçimler öncesinde çok önemli olacaktır. Eğer barış sürecinde ilerleme kaydedilirse piyasalara etkileri pozitif olur. Yok eğer barış sürecinde kopma yaşanır ve geçenlerde Kobani bahane edilerek yaşatılan görüntüler daha da büyüyerek tekrarlanırsa, o zaman çok daha negatif bir sürecin içine gireriz. Kısacası eğer BIST düzeltmesine devam edecek olursa, seviyeleri uzun süredir söylediğimiz destekleriyle sınırlı kalacak bir düzeltme olur ve sonrasında önemli bir yükseliş trendinin yeniden başlamasını beklerim. 

            Tabii bu izahatı kaç kişi benim gibi yapar, özellikle tv. ve basını kullanan kişiler algılar üzerinde nasıl ve hangi yönde etki bırakarak açıklamalar yaparlar bilemem. Maalesef toplumun geneli algı operasyonlarına kapılarak kararlarını alıyor. Umarım iyi günlere gireceğimiz beklentim geçerli olur.

            FED'in faiz artışı sürecini geriye bırakması, ECB'nin de ciddi bir varlık alımı süreci başlatması olumlu beklentilerimin çok daha kısa sürede hayata geçmesine, aşağıda desteklerini verdiğim düzeltme risklerinin yaşanmadan mevcut seviyelerin BIST için destek olmasına imkan sağlar. Bakalım süreç nasıl işleyecek yaşayıp göreceğiz.
 

    Saygılarımla

    Aydın Eroğlu
     Stratejist
   Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter;borsaanalizci.com