Aslına bakarsanız, Bernanke'den gelen açıklamalar belki de bir çok FED toplantısı sonrası açıklanmış olası beklentilerdi. Henüz tahvil alımlarının sürdüğü ama, 2013 sonuna doğru tahvil alımlarının azaltılmaya başlanarak 2014 yılı ortalarında sona ereceği açıklandı. Ne hikmetse, piyasalar uzun zamandır bekledikleri bu gelişmeyi büyük bir panikle karşıladırlar. Başta gelişmekte olan ülke borsaları olmak üzere çok sert düşüşler yaşandı.
Bu yapılan açıklama ve FED'in büyüme oranı gibi bazı beklentilerini yukarı revize etmesi, bir normalleşmenin işaretidir. Dünyanın en büyük üretici ve tüketici ülkesinin ekonomik olarak toparlanma sürecine girildiğini söylemesidir. Olması gereken tüm dünya için aslında budur. Ama öncesinde yaşanan kriz nedeniyle, gelişmiş ekonomiler çok ciddi bir durgunluk içine girmişler. Bu nedenle de ABD önce, devamında da AB ve Japonya olmak üzere piyasalara çok büyük oranlarda ucuz likidite enjekte edilmeye başlanmıştı. Henüz AB ve Japonya'da tam ve sürecek bir iyileşme görülmüyor. Bu nedenle bu iki merkezin ucuz para süreci devam edecek. Ama ABD ekonomik olarak toparlanma sinyalleri vermeye başladı. Büyüme yukarı (% 3.9) revize edildi. Konut satışları (İkinci el dahil) artıyor.
İşte ABD için olumlu olan bu gelişmeler nedeniyle FED parasal genişleme sürecinden çıkış takvimini açıkladı. Ama dediğim gibi, henüz aylık 85 Myr Dolar'lık tahvil alımları aynı şekilde sürüyor. Tahminen Eylül ya da Aralık gibi miktar azaltılmaya başlanması bekleniyor. Ama yine de bir takvim verilmiş olduğu ve 2014 ortaları son tarih olduğu için tüm dünya piyasaları sarsıldılar. Lakin ben şu an için biraz fazla abarttıklarını düşünüyorum.
Asıl sorun yaratabilecek açıklamalar bunlar değildir. Asıl normalleşme süreci daha da kesinleşip de, kalıcı büyüme sürecine girildiği zaman, faiz artışı süreci başlayacaktır. Ayrıca da, şimdiye kadar verilen likiditenin geri çekilmesi için tahvil satımları da başlayabilir! İşte belki de sonrasındaki bu beklentiler nedeniyle, dünkü sert düşüşleri yaşadık kanaatindeyim. Bu süreç bittiği zaman dünya ekonomileri ve sermaye piyasaları için çok daha iyi bir dönem olacaktır. O nedenle, düşüş sıcak para yatırımlarının geri çıkışlarının bitmesine kadar sürecektir ama bu çıkışlar bittiği zaman, yeniden ciddi alımlar başlayacaktır.
Sadece kendi ülkemize bakmak doğru değildir. Bu düşüşler tüm dünya borsa ve sermaye piyasalarında benzer görüntülerle yaşatmıştır. Ama bizim gibi bazı ülkelerin kendine özel durumları nedeniyle daha fazla olmuş olan ülkeler de var. Daha derin düşüşlerin gelişmekte olan ülkelerin piyasalarında olduğunu görüyoruz. Çünkü piyasalara sürülen ucuz likidite, gelişen ülke piyasaların faiz ve borsa kazanç beklentileri gelişmiş ülke piyasalarına göre daha yüksek olabileceği için bu ülkelere girmişti. Şimdi de doğal olarak geri çıkış hızı gelişen ülkelerde çok daha fazla görülebiliyor.
Bu süreç esnasında döviz ve faiz birlikte yükseldiği için, özellikle bankalar sendikasyon kredilerinin ve tahvil stoklarının maliyetleri açısından daha fazla olumsuz etkilenebiliyorlar. Bu nedenle banka hisselerindeki sert düşüşler (bizdeki bankaların bir kısmı dün % 10 üstünde düşüş yaşadılar), banka sektörünün endeksi etkileme oranı yüksek olduğu için, endeksin de sert düşmesine neden oluyor.
Bugün dünya genelinde tepkiler de görebiliriz. Ama teknik olarak önemli kritik seviyelerden bahsetmek istiyorum! Olur mu olmaz mı bilemiyorum ama ben teknikleri yine de vereyim. Endeksin ilk gezi olaylarında panik düşüşle gördüğü 73.000 seviyesi BİST için çok önemli bir destektir. Bu seviye yine destek olabilir. Alımların geldiğini görebiliriz. Ama olur da bu seviye önümüzdeki bir tarihte aşağıya kırılırsa, o zaman 71.776 diye önemli bir alt destek daha var. Bu iki seviye çok önemli destek seviyeleridir. Her ikisinden de endeks dönüşüne şahit olabiliriz. Ama eğer görülür ve 71.776 aşağıya da kırılırsa, bu takdirde endeksin teknik ayarı iyice kaçar ve çok daha altındaki seviyelerin görülmesi riski kuvvetlenir.
Şimdilik bu alt seviyeleri vermedim. Çünkü bana göre Bernake'nin henüz açıkladığı bir parasal genişlemenin geri alınması süreci değildir. Sadece parasal genişlemenin azaltılmaya başlanacağı sürece işarettir. Yoksa hala tahvil alımları aynı tutarlarda sürüyor. Ben biraz abartılı düşüş yaşandığı için, bunun bir kısmının geri alınabileceği düşüncesindeyim.
FED'in sinyalini verdiği yeni süreç esnasında ve sonunda sanayi hisselerinin daha ön plana çıkacaklarını düşünüyorum. Bu nedenle satamadığınız elinizdeki sanayi hisselerinden çok da rahatsız olmamak gerekir. Bu hisselerde yükselişlerin de görüleceğini düşünüyorum. Toparlanmaları daha hızlı olacaktır. Yukarı tepkiler esnasında bankacılık sektöründen çıkmak ve bu sektöre biraz uzak durmak gerekebilir.
Bugün dünkü sert düşüşe tepki olarak artı endeks ile başlanılmasını bekliyorum. Ama sonrası için bir şey diyemiyorum. 77.862 seviyesi bir gap boşluğu kapanış seviyesi olmuştur. Bana göre bu seviye kapanacaktır. Ama ne zaman kapanır bilemiyorum.
Ben Türkiye'nin mevcut endeks seviyesi ve altındaki seviyelerin şu anki şartlarla göreceli ucuz seviyeler olduğu düşüncesindeyim. Ama kendi iç dengelerimizi bozmaya devam edersek, bu takdirde göreceli olarak ucuz dediğim seviyelerin verdiğim teknik seviyeler gibi, çok daha ucuz karşılıkları da görülebilir.
FED'in yarattığı bu süreç sonrası hisselerin yeniden ve daha uzun bir yükseliş sürecinin başlamasını bekliyorum. Ama yukarıda FED için verdiğim faiz artışı ve tahvil satışı süreci de başladığında özellikle altında kalıcı düşük seviyelerin görülmesini bekliyorum! Şu anki seviyeler bile yüksek kalacaktır diye öngörüyorum. Ki, önceki yazılarımdan altın için verdiğim 1.200 $ ve altındaki olası seviyeleri hatırlarsınız!
Hepinize iyi bir hafta sonu dilerim.
Aydın Eroğlu
Stratejist
www.borsaanalizci.com