Diyelim ki senaryosuna göre konuşuyorum; Faizlerde çok yüksek bir artış yapamayabilirler. Ama bir faiz artışı yapacakları bana göre kesin. Çünkü ilk yapılacak şey TCMB başkan ataması olacaktır. TCMB'nın özerkliği ve asıl görevinin de fiyat istikrarı yani enflasyon olduğu ilan edilecektir. Bu nedenle belli bir faiz artışı yapılacaktır. Bu durum özellikle konut kredisi maliyetlerini yukarı çekecek ve konut alımlarında düşüş yaşanacaktır. Hatta sektörde kriz yaşayan üreticiler de çıkabilir.
Bir tarafta şimdi olduğu gibi zorunlu döviz bozma baskıları sona ereceği için, dövize talep ilk anda artacaktır. Ama sonrasında faiz ve kur yükseldi ve olması gereken politikalara dönüş başladı diye, zamanında ülkeden çıkan yerleşiklerin paraları yeniden geri dönmeye başlayacaktır. Aynı şekilde yabancı fonlardan da çıkışlar azalıp, yeniden girişler başlayacaktır. İşte bu durumun ağırlığı hangi yönde olursa kurlar buna göre tepki verecektir. İlk anda kurda yükseliş, sonrasında orta-uzun vadede düşüş trendi yaşanması beklentisine sahibim. İlk anda kurdaki yükseliş borsa hisselerinde de döviz karşılığı yükseliş etkisi yaratır diye düşünüyorum. Ama sonrasında döviz girişleri kurları düşürmeye başlarsa(2002-2008 arasında kurlarda bu nedenle ciddi düşüşler görüldü) döviz bazında hisselerimiz göreceli daha değerli gözükecektir. Ama yabancı payı şu an çok düşük olduğu için, yabancı girişleri başlayınca, yabancı takasının %50'lere ulaşacağı günlere kadar hisse fiyatlarının yine de yükselmesini bekliyorum.
Ancakk, bu beklenti her hisse için olmayacaktır. Seçim sonrası iktidar değişimi olursa, sonrasında bürokrasi ve kamu şirketlerinde çok ciddi bir sorgulama, denetim süreci olacaktır. Kadrolar değişecektir. Soruşturma ve dava süreçleri başlayacaktır. Tüm bunların süre ve etkisini, olası boyutları şimdiden bilemeyeceğimiz için etkisi ne kadar sürer tahmin etmek kolay değil. Ama bu riskler bazı şirketler için olumsuz baskı yaratacakken, bazı gruplar ve onların şirketleri için ise pozitif etki yaratacaktır. Yani özellikle savunmada koç grubu şirketleri yeniden ön plana çıkacaktır diye düşünüyorum.
Bankalarda olası değişim sonrası, faizler artarsa tahvil stokları yüzünden baskılar oluşabilir. Ama bankalara baskı ile aldırılmış tahviller böyle bir sürecin başında yine hazineye geri alınıp, bankalara yük yaratmak istenmezse ki, bence böyle yapılmalı. O zaman bankalar için korkulan bir tahvil zararı oluşmaz.
İktidar değişirse, kralın çıplak olduğu mu görülecek, öyleyese ne kadar çıplak bu önemli olacakltır. Yani bu sözün içeriği olarak ilan edilen ekonomik rakamlar ne kadar gerçek, ne kadar kamu üzerinde yük var, açık ne kadar büyük, kamu bankalarında kredi karşılıkları ne kadar var, ne kadar batık kredi var bunlar görüldükçe etkileri değişik olacaktır. Belki de korkulduğu gibi açıklar yok diye görülecek, toparlanma çok daha hızlı olacaktır. Ama hakikaten ekonomide büyük açıklar olduğu görülürse, o zaman bunlar anlaşıldıkça olumsuz etkileri kur ve faizi yukarı çekerken borsayı baskılayacaktır.
Ama bu olası baskılı süreç en çok 3-5 ay içinde azalmaya başlayacaktır diye düşünüyorum. Hatta baskı oluşacak ilk 3-5 aylık süreçte bile pozitif ayrışan sektör ve hisseler de olacaktır. BIST dolar bazında gördüğü seviyelerin halen yarısı civarında fiyatlanıyor. Yani ne çok primli hale geldi, ne de çok iskonto içeriyor artık. O yüzden baskı çok fazla olmaz. Ama ilk anda kontrolsüz kopup gitmesini de beklemek fazla iyimserlik olur. Ama orta-uzun vadede ise çok olumlu bir tabloya döneriz görüşündeyim.
Şöyle düşünün 2002'de öncesinde iktidara gelirse anayasayı değiştirme gücü ile kazanması halinde darbe olur mu diye korkulan bir iktidar geldiğinde, ilk anda borsa düşmesine rağmen, çok kısa süre sonra çok sert bir fon girişi başlamış ve borsa ciddi bir yükseliş trendine girmişti. Ama o zaman zaten 2001 krizi sonrası kurulan hükümette Derviş kararları ile bir çok alanda tedbirler alınmıştı. İktidar değişimi sonrası enkaz kararlarına gerek olmadı. Tam tersi yeni iktidar özellikle demokrasi, barış süreci konularında önemli ve doğru adımlarla iktidarına başlayınca, yabancı adeta ülkeye akmaya başlamış, yabancı sermaye girişi, özelleştirme patlamıştı. Hatta iyi hatırlayın, döviz kontratları bile TL'ye dönmeye başlamıştı. Yani esas olan yapılanların doğru olmasında bitiyor. Seçimden sonra ister iktidar, ister muhalefet sandıktan çıksın, doğruları yaparsa düzelme her iki sonuçta da yine olur. Ama 20 yıllık bir iktidar değişimi olursa, ekonominin ilan edilmiş rakamları ne kadar gerçek bu önemli olacaktır. Olası gerçek tabloya göre de etkileri ve etkilerinin süreleri değişik olacaktır.
Borsa etkisini tekrar ediyorum, bazı şirketler ve sektörleri yukarı çekerken, şu an iktidar desteği ile güçlendiği söylenen şirketler ve sektörler için ise, ilk anda baskılar oluşabilir. Sonra bu söylemlerin içerikleri ne kadar doğru ise, ona göre bu baskılar bazılarında ya daha da artar, ya da baskılar hepsinde bir süre sonra azalıp, pozitife döner.
Şu ana kadar haksız zenginlik edinenler varsa, bunlar paralarını çekmek ve sistemden çıkartmak için her alanda satışa geçebilirler. Şirket el değişimleri söz konusu olabilir. Ama dediğim gibi, bunun boyutları şu an yapılan spekülasyonlarla anlaşılmaz. O gün gelince görülen gerçeklere göre netleşir.
Saygılarımla
Aydın Eroğlu
Stratejist
Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @aydineroglu_