Bedelsiz sermaye artışı, düşük kalan sermayeyi arttırmak, yıllardır artmayan sermayeye rağmen karlılık yüksek geliyorsa, hissenin fiyatı çok yükselir. Bu nedenle hissenin likiditesi azalır. İnsanlar 300-500-1000-1500 TL fiyatlarla hisse almakta zorlanacakları, işlem hızları da düşeceği için, öz kaynaklar içinde yer alan kalemlerin özellikle yeniden değerleme ve eskiden kalan kar payları vs. gibi kalemlerden bedelsiz hisse verilir. Böyleyce şirketin piyasa fiyatı o oranda düşer. Yatırımcılar için de hissenin işlem hacmi artar ve alım-satım trade imkanları artar. Ama şirketin piyasa değeri ve özkaynaklarında bir değişiklik olmaz.

Bedelli ise, kredileri, borçları azaltmak, yeni yatırımlara kaynak sağlamak ana düşüncesi ile yapılır. Bedelli artış şirketin özkaynak artışı demektir. Aslında iyi bir şeydir. Özellikle hızlı büyüyen şirketlerde, bazen büyümenin finansmanı için bu yola başvurulur. Buraya kadar güzel bir uygulamadır.

Bazen ise, öz kaynakları eksiye düşmüş şirketlerde ayakta kalabilmek için bedelliye başvurulur. Bu tarz şirketlere dikkat etmek gerekir. Çünkü istenilen amaç doğrultusunda şirket karlılığı arttırılamazsa, bu takdirde yatırımcılar çok daha fazla mağdur olurlar. Özellikle bilançosu risk yaratmaya başlayan, öz kaynakları eriyen, ödenmiş sermayenin bile altına düşen bazı hisselerde manipülatif fiyat artışları sonrası bedelli açıklanarak yatırımcıların mağdur edildiklerine şahit olabiliyoruz. Bu tarz şirketlerin bedellilerinde risk vardır. Bedelli sonrası hızlı değer kayıpları görülebilir. Tabii bu konular SPK'nın çok iyi inceleyip, takip etmesi gereken detaylardır. 

Şirketler Kendi Hisselerini Neden Alır?
              Şirketleri de insanlar gibi düşünebilirsiniz. Elinizde fazla paranız varsa, boşta kalıp değer kaybetmesin diye bir yerlere yatırmak istersiniz. Bu mevduat, döviz, değerli maden, mal, gayrimenkul vs. olabilir. Bunlardan en çok getiri beklediğinize yatırım yapmayı tercih edersiniz. Aynı şekilde şirketler de, kendi hisselerinin piyasa şartları yüzünden olması gerektiğinden çok daha düşük fiyatlandıklarını düşünüyorlarsa, kendi hisselerine yatırım yapıp, daha sonra piyasalar nasılsa düzeldiğinde fazlası ile getiri vereceğini biledikleri için bu yönteme başvururlar.

Bazen de olası bir ortaklık için, piyasadan topladıkları hisseyi sonra blok olarak bir ortağa ya da fona devredebilirler. Böylece dolaşımdaki hisse adetini azaltmış ve kendilerinden ilave hisse vermemiş olurlar. 

Ancak, şirketler geri alım yaptıkları hisselerini, daha sonra fiyatları kendilerine uygun gördükleri yerde geri de verebilirler. Yani bu işlemin tersi de olabileceğini unutmamak gerekir.

Şöyle düşünün, patron olarak kendi şirketinizin değerinin ne olması gerektiğini, gelecek karlarınızı, olası büyüme ve-veya ortaklık, yeni yatırım vs. gibi detayları en iyi siz biliyor olmaz mısınız. O zaman da paranınz varsa, kendi hissenizi toplar, sonra fiyatı yukarı çekecek açıklamalar, ortaklıklar, karlar, yatırımlar vs. olunca da karınızı almak için satabilirsiniz. 

Geri alım yapılan adetler yüksekse, hissenin fiyatını olumlu etkiler. En azından ekstra düşmesine mani olur. Ayrıca bazen şirketler kullandıkları krediler için de kendi hisselerini teminat olarak verebilirler. Bu takdirde piyasa değeri düşünce teminat eksileceği için, kredi sorunu yaşanır. Bu olmaması için de hisselerini toplayabilirler. Zamanında kardemirler sendika yönetiminden çıktığında, yetersiz kaynak sorununu dış kredilerle çözmeye kalkmış ve bu yolla yoğun kredi kullanmışlardı diye hatırlıyorum. Ama her geri alım bu nedenle olmaz. Dediğim gibi, çoğunda parası çok olan, hissesinin düşük fiyatta olduğunu düşünen patronlar hisselerini toplayıp, sonrasındaki yükselişte kar amacı için bunu yaparlar.

Umarım sorularınızı yeterli şekilde izah edebilmişimdir?

    Saygılarımla
    Aydın Eroğlu
     Stratejist
   Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @aydineroglu_