Açığa satış aynı pazarda gerçekleşen bir işlemdir. Şu an için sadece BIST 50 hisselerinde yapılabiliyor. Nasıl ki, bir hisse yükselecek diye alım yapıyorsak, düşecek diye de satım yapabiliriz. Sadece alım yaparken bunun şartı paramızın olmasıdır. Satım yaparken de hisse elimizde olması gerekir. Eğer elimizdeki bir hisseyi satıyorsak, bu normal bir satıştır. Elimizde olmayan bir hisseyi satıyorsak ise, bu açığa satış işlemidir.
Açığa satış için aynı zamanda satmayı düşündüğümüz hisseyi ödünç bulmanız gerekir. BIST 50'de açığa satış yapabilirsiniz. Bunun için bir ödünç piyasası vardır. Benim kullandığım matriks ekranında ödünç pay piyasası diye menü içinde alan var. Ama ödünç piyasası işlemlerini sizler adına çalıştığınız kurumun takas birimleri yaparlar. Bunun karşılığında ise diyelim yıllık %2-%5 gibi oranlarla hesaplanan tutar üzerinden günlük ödünç faizi ödenir. Bu bedel hissenin özelliğine göre değişken olur. Çok likit olan hisselerde daha düşükken, daha az likit olanlarda ise daha yüksek olabilir. Ödün Pay Piyasasında aynı hissede farklı adet ve oranlarda teklif ve talepler olabilir. Eşleştirmelerle bu işlemler kurum yetkililerince yapılır. Açık kaldığınız her gün için bu işlem tekrarlanır. Ama tabii bunun karşılığında okadar hisse ya da paranız da bloke olur.
Açığa sattığınız hissenin para karşılığı ise hesabınızda nemalanır. Yani bir taraftan ödünç komisyonu öderken, diğer taraftan da repo geliri elde edersiniz.
Misal çok yükseldi diye arclk'i 36.00'dan ödünç bulup açığa sattınız ama aynı gün 35-34'ten yerine koydunuz. İşlemi açığa satış yapmış olsanız da, aynı gün yerine koyduğunuz için aradaki kar sizin karınız olur. Sadece aracılık komisyon bedeli kesilir. Ama eğer arclk 35.00'e düştü ama siz geri alım açığınızı kapatmadıysanız ve bugün 33.25'ten yerine koyduysanız. Arada diyelim 3 gün geçtiyse, üç günlük ödünç komisyonu aradaki karınızdan kesilir.
Açığa satış işlemi yapabilmek için kurum ile açığa satış sözleşmesi de imzalamanız gerekir. Ayrıca işlemin yapılması için açığa satış tuşuna basılarak işlem yapılır.
Misal Tuprs yükseliş trendini kırdı ve düşüş trendine giriyor diye, 125.00'ten açığa satış yaptınız. Hisseyi 80.00'e kadar beklediniz. Hergün ödünç piyasasından borçlanarak günü geldiğinde 80.00 TL'den yerine koyduğunuzda aradaki tutar karınız olur. Bundan geçen zaman içinde ödediğiniz ödünç faizini düşer ve üstüne repo gelirinizi ekleyerek karınızı bulursunuz.
VİOP ise farklı bir pazardır. Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası pazarıdır. Burada düşüş-kısa(short), yükseliş-uzun(long) denen pozisyonlarda kontrat işlemi yaparsınız. Aynı hisseler gibi alıcı satıcılar ve adetler olur. Siz hangi yönde işlem yapacaksanız, karşı tarafla eşleşirsiniz. Endeks, hisseler için işlem yapabilirsiniz. Teminat tutarları vardır. Kontratlar buna göre hesaplanır. Burada ödün aramak diye bir dediniz yoktur. İşlemlerde kaldıraç ornaı vardır. Teminatınıza göre belli olan maksimum orana kadar kaldıraç kullanabilirsiniz. Ne kadar yüksek kaldıraç kullanıyorsanız ona göre kazanç ve riskleriniz de artar.
Daha detaylı bilgileri internetten de bulabilirsiniz. Bu saatte benden bu kadar olsun.
Sizin ne yapmanız gerekene karışamam. Bu kararı siz vereceksiniz. Ben hissenin esktra manipülatif fiyatlandığını düşünüyorum. O nedenle öngörümü açık tutacağım. Hatta eğer yükselişi sürecek olursa yeni satım öngörüsü de açabilirim. Aynı hissede ayrı fiyatlarla öngörü açmak gibi yani.
Lakin açığa satış ile VİOP kısa pozisyon kontratlarında işleyiş farklıdır. VİOP'da teminat durumunuza göre riskli seviyeye inerseniz teminat tamamlamak ya da satış yapmak zorunda kalabilirsiniz. Diyelim bir hisse hakikaten çok primli işlem görüyor. Hatta fiyatı için de 20.00TL diyelim. Fiyatı sonradan 10.00 TL'ye düşecek olsa da, siz arada 20.00'den kısa pozisyon açtınız ama hisseyi sonrasında manipülatif de olsa çok aşırı değerlere çıkartabilirler. Siz bu arada pozisyon kapatmak zorunda kalıp paranızı kaybedebilirsiniz. Sonra hisse 10.00 TL'ye düşse de artık sizin için iş işten geçmiş olur.
Saygılarımla
Aydın Eroğlu
Stratejist
Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @_Stratejist_