2008 ABD mortgage krizi öncesinde 600 Milyar Dolar büyüklüğü ile en iyi banka seçilen Lehman Brothers, krizde battı. 2008'de 275 Milyar Dolar değerinde olan Citi Group, mortgage krizi esnasında 5 Milyar Dolar değerine düşmüştü. Benzer şekilde birçok büyük banka devletleştirildi. Birçok büyük şirket de kamuşaltırıldı. Kısacası benzer krizler dünyanın birçok ülkesinde görülüyor.
Bizdeki asıl sorun, biz ithalata dayalı bir sanayi modeline sahibiz. Bu nedenle cari açık vererek büyümemiz nedeniyle döviz kurlarında yaşanan yükseliş, enflasyon, faiz, kur krizi sarmalı yaratıyor. Cari açık sorunumuz olmasa, özellikle ara mallar dahil ithal ettiğimiz ürünleri üretebiliyor olsak, ihracıtmız içinde % 3,5 civarındaki yüksek teknoloji ürünü oranını en azından % 30'ların üstüne çekebilsek o zaman döviz kurları bu denli sorun yaratmazdı.
Borsada güzel çok zaman oldu. Misal hani geçen sıfrılar attık ya, bu zamanında 100 olarak krıter aldığımız endeksin değer artışları nedeniyle saıfırlarının altılması yüzünden oluyor. 1995 yılıydı sanırım o zaman da sıfır atmıştık.
BIST'in bugünkü Dolar değeri olarak 500 seviyelerini gördüğü zamanlar endeks olarak iyi tarihlerimiz. Ama böyle bakış yanlıştır. Sonuçta sizlerin elinizde şu an endeks mi var? Sanmıyorum hisseler var.
Diyelim 20 TL'den jants taşıyorsunuz, 300 direnci kırarken bfren aldınız, egeen var. Eggub, gubrf, ardyz gibi 2020 başında aldığınız birçok hisse % 100-%200-%300 getiri sahibiler. Yani kötü bir yıl geçiren endekse rağmen çok sayıda hissemiz de çok ciddi getiri sahibiler.
Bir de uzun süredir ülkemizde birçok sorun yaşadık. Sınırlarımızda savaşlar, müttefikimiz oldukları halde teröristlere silah ve mühimmat veren sözde gelişmiş batılı dostlar, darbe denemesi, FETÖ yapılanması, devlette yapılanmasına göz yumulan FETÖ terör örgütünün yaptırdığı ergenekon, balyoz, şike gibi davalarla tarumar edilen silahlı kuvvetlerimiz ve komuta kademeleri, aynı sorunları yaşayan emmiyet teşkilatımız. Darmadağın edilen hukuk sistemimiz, arka arkaya yaşanan seçimler, Rus uçağı düşürülmesi gibi o kadar çok sorun yaşadık ve halen de yaşıyoruz ki, bu nedenle daha çok kısa süre tecrübe ettiğiniz borsanın hep kötü günlerine denk geldiniz. Ama sizin başladığınızdan beri de dünya pandemi sorunu ile uğraşıyor.
Orta-uzun vadede borsa bana göre arsa hariç diğer tüm yatırım alanlarından çok daha fazla kazanç getirir. Mevcut dönemler sizleri yanıltmasın.
Saygılarımla
Aydın Eroğlu
Stratejist
Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @_Stratejist_