Onsun artması enflasyonu direk etkileyecek bir konu değil. Petrol artıyor olsaydı bu dediğiniz olurdu. 2011'de zirve fiyatlar varken enflasyon dünya için sorun değildi. Ons sadece paraya park edecek güvenli yer bulamadıkları için bu yükselişi yapma riski taşıyor. Yoksa, virüs sorunu bitti dedikleri anda dünya büyüme ve üretimdeki açığı kapatmak için ekstra bir atağa kalkacak. O zaman da ons nereye çıktı ise, ciddi düşüşler yaşayacak görüşündeyim.
Virüs sürerse nakit para kullanımında yasaklar söz konusu olabilir. Zaten ilerleyen teknolojiye göre sanal ödeme yöntemleri çoktan nakit paranın yerini almaya başlaması lazım. Virüs sorunu bu konudaki gelişmeleri hızlandırabilir. Ama şimdilik kredi kartı kullanımı artar.
BIST için 10 Bin Dolar mı demek istediğiniz acaba? Çok iddialı seviyeler olur. Türkiye'nin Rusya ile savaşması, ABD'nin swift sistemini yasaklayacak bir finansal yaptırım ve büyük bir halkbank para cezası halinde mevcut seviyelerden de düşükler görülebilir tabii. Ama şimdiden kötüler olacak bıst de şuraya düşecek diyemeyiz. Çünkü bu seviyeler bile çok iskontolu. Daha kötüler mümkün ama o kadarı da tüm piyasaları alt üst eder. Bir seviyeden sonra fonlar ve şirketler fiyatlar ekstra düştü diye alıma kalkabilirler.
BIST, 2001 finansal krizi yaşadığımız dönem bu fiyatlara göre 4.440 civarına düşmüştü. 2002-2003 civarında da 5.100 - 6.500 aralığında uzun üsre fiyatlandı. Ama o dönem dünyada işler yolunda iken, biz tek başımıza 70 milyar dolarlık bankacılık isflasları yaşamıştık. Şu an böyle bir dönem yok. Düşen petrol lehimize, kur baskısı çok daha az. Lakin virüs ne boyuta ulaşır? Suriye'de Rusya ile bir çatışma yaşar mıyız? ABD S-400'lerden vaz geçmedik diye halkbank bahanesi ile büyük bir ceza kesip, ödemeyiz dediğimiz zaman swifti kullanamazsın der mi? İşte tüm bu risklerin gelişimi olmaz diye düşüneceğimiz birçok şeyi yaşamamıza neden olabilir. Ama tekrar ediyorum, sonuçta 2001-2002 - 2003 fiyatlamalarının üstüne 18 yıl geçti. Şirketlerimiz de değerlendi. O dönemin finansal krizleri yok. Ama o zaman dünya ile barışıktık. Şimdi ise dünya ile kavgalıyız. Yani gelişmeler için çok net birşeyler söylemek çok zor. Suriye'den çıkmış olsak Rusya ile çatışırız, savaşırız riskimiz ortadan kalkardı. Bir tek ABD ile yaptırım riski kalırdı. Ama Suriye'de durmaya devam ettikçe, hep Rusya ile ters düşebiliriz. Hem de ABD ile yaptırım riski yaşıyoruz. Böyle bir siyasi sıkışıklık olur mu? Bizde oluyor işte.
ABD ile yaptırımlardan korunmak için S-400'ü iptal etsek kısmi sorun. Ama S-400'ü iptal gerekçesi olarak Ruslarla çatışma yaşayacaksak, bunun ticaret, nükleer, boru hatları, turizm gibi daha birçok alana negatif yansıması olur.
ABD 'nin bölgesel oluşumlarına evet dersek, o zaman notlar artar endeks coşar falan. Ama böyle bir şeye yıllardır hayır deyip, şimdi evet der miyiz? Bilemiyorum ki. Yapmayız dediğimiz nelerin daha sonra tam tersini yaptığımız için...
Dünya ve bizim için virüs çok önemli. Dünya için sorun çözüldüğü anda, faizsiz bol likidite bize her şekilde olumlu yansır. Umarım ülkemiz için en iyisi neyse o olur.
Saygılarımla
Aydın Eroğlu
Stratejist
Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @_Stratejist_