Global'de çalışırken, ABD endeksleri ve hisseleri de ekranımda yüklü idi. Onların da tekniklerine bakıyordum. Ama uzun yıllardır dış piyasa detaylarına ilgi göstermiyorum. Bu çok büyük bir yoğunluk ve zaman gerektiriyor. O tarihte Global'in ABD borsa şubesi açıktı. Bilgi akışı daha kolay ve sağlıklı idi. O birim de kapandı, ben de çalışmayı bırakınca bu piyasalarsan uzaklaştım. Yorum yapmam doğru olmaz.

İndirgenmiş nakit akımı bilgilerini internetten çok kolay bulabilirsiniz.

Türkiye özellikle enerji başta ithalata dayalı bir ekonomi olduğu için cari fazla genellikle ekonomik daralma zamanlarında gerçekleşiyor. Cari fazla her zaman yatırım çıkışı demek değildir. Kurlar nedeniyle ithal ürünlerin fiyatlarının aşırı yükselmesi ve bu esnada halkın da TL cinsi ciddi fakirleşmesi nedeniyle tüketim taleplerini kısmasının etkisi ile ithalatın çok sert düşüş göstermesi ile de cari fazla oluşabilir. Bu yatırım çıkışı değil, ithal tüketimin sert şekilde kesilmesidir. 

Türkiye yatırım yapısı olarak fason sanayi şeklinde oluştuğu için doğal olarak ara mal ağırlıklı şekilde ithale bağımlıdır. Bu nedenle de büyüme dönemlerinde ara mal ithalatı ile enerji kaynakları ithalatı büyük artışlar gösterdiği için cari açık veren bir ekonomidir. Ama bu sadece sermaye eksikliğinden kaynaklı bir durum demek yanlış olur. 

Misal Türk inşaat sektörü dünya çapında bir sektördür. Çok büyük projeleri fonlayan ve dünya genelinde de Çin'den sonra ikinci uluslar arası müteahhitlik sektörüne sahiptir. Demek ki, ciddi sermaye gerektiren bu çaptaki bir sektör fonlanabiliyorsa, sorun sadece sermaye yetersizliği kayanaklı değildir. Sermayenin yanlış yönlendirilmesi ve yıllardır ara mal yatırımlarının bir türlü önünün açılamamasında yatan bir sorundur. Eğer özellikle otomobil gibi sektörlerde ara mal üretimi yerli olacak şekilde teşviklerle cazip hale getirilirse mevcut sermaye ile de cari açık oranının düştüğünü görürüz. 

Petkm gibi bir şirket nasıl ki, 20 Milyar Dolar'a ulaşabilecek yatırım yapabiliyorsa, diğer sektörlerde de bu yatırımların yerli yabancı önü açıldığı takdirde Türkiye cari açığını hızla azaltabilir.

Ama maalesef bizde yıllardır süren önceki iktidarları da kapsayan bir rant sevdası hakim. En kolay şekilde ithalat ile zenginleşmek isteyenlere siyasilerin de hatalı politikalarla destek vermesi sanki sermaye yetersizliği algısını yaratıyor. Evet sermaya bol değildir ama cari açığın düşmesi ya da büyümenin fonlanması sadece yetersiz sermaye nedeniyle değildir. 

Yüksek faiz ve düşük kur politikaları nedeniyle yıllarca ülkede üreticilerin yok edilmesi, ithalatçıların gözetilmesinin bu sorunda etkisi büyüktür. Eğer 2001 sonrası 2010 yılına kadar kurlar on yıl önceki seviyenin bile altında olmasaydı, yerli üretim ve üretici şu ankinden çok daha güçlü olur, doğal olarak da cari açık çok düşük seviyelerde olabilirdi. 

Örnek olarak, gıda sektöründe dünyada uzun yıllardır fiyatalrın düştüğü bir dönemde bizde gıda enflasyonu olmasının izahı sermaye yetersizliğinden değil de, yanlış politikalarla üretimin değil de ithalatın desteklenmesinden kaynaklanmaktadır. 

Yani şu an için cari fazla vermemizin nedeni büyümenin düşmesi ve bu nedenle ithalatın azalmasıdır. Ama büyüme politikaları ithalat ihtiyacını düşürecek şekilde de gerçekleştirilebilir.

    Saygılarımla
    Aydın Eroğlu
     Stratejist
   Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @_Stratejist_