Putin'in enerjide merkez yapma teklifi gerçekten çok önemli ama şimdilik çok ses getirmeyebilir! Çünkü Rusya'ya bu konuda yaptırım yapılıyor. Gazı Rusya'dan değil de, Türkiye'den almak da aynı yere çıkar. Yani yaptırımlar bozulmuş olur. Bu yüzden batı ülkeleri, başta ABD bu teklife evet demeyeceklerdir. Türkiye, en azından AB ile anlaşmadan böyle bir yapılanmayı başlatırsa, Rusya yaptırımlarına tabi olma riski ile karşılaşabiliriz. Bu durumda, bu teklifin ilk anda yararından çok zararını görebiliriz.
Teklifi düz mantıkla düşünürsek, gayet olumlu. Ülke olarak değerimiz artar. Enerji borsasında fiyat belirleme imkanımız da olur. Ama hepsinden de önemlisi asıl, Putin ödemelerin Ruble ve Yuan gibi yerel ülke paraları ile yapılacağını söyledi. Bu çok önemli bizim için. Türkiye'nin cari açık sorunu asıl enerji faturasından kaynaklanıyor. Ödeme Dolar olunca da, fatura büyüdükçe cari dengede dolar açığımız artıyor. Bu da kurları yukarı yönlü baskıladığı gibi, kur artışları da enflasyonu körüklüyor.
Eğer Doğal gaz ödemelerini TL ya da Ruble ile yapmaya başlarsak, cari açıktaki dolar baskısı azalır. Cari açık yine olur ama ödemesi dolarla olmazsa, kur baskısı azalır. TCMB'nın dolar rezervlerindeki azalma düşer. Lakin, enerji ithalatı sadece doğalgaz değil. Petrol alımları da var. Her ikisi için de, iran, Azerbaycan, Irak, Libya, Türkmenistan gibi farklı alım yaptığımız ülkeler de var. Yani yerel ülke parası ile ödemeler sadece Rusya üzerinden alımlarla ilgili.
Teklif depolama, işleme ile ilgili değil, geçiş hattı olma teklifi. Bu nedenle yeni boru hattı yapımı ile ilgili şirketler öne çıkabilir. Ayrıca detaylar önemli. Gaz sadece Botaş'ın kontrolünde mi gelecek, yoksa bir gaz borsası oluşacaksa, özel sektör şirketleri de pazara girebilecek mi bu detaylar da önemli. Buna göre gaz getirip, satma izni alan şirketler de önem kazanır. Ama bu detayları bilmiyoruz.
TOGG konusunda ortak olan ve tedarikçi olacak şirketlerin hepsinde olumlu etkileri olur. Ama payları ve tedarik konusundaki anlaşma detayları önemli. Bunlar da henüz net değil. Yani adı geçenleri konuşmak spekülasyon olur. Proje ilk ortaya atıldığında parsn'ın da adı geçmişti ama hala hiç bir resmi açıklama olmadı. Ben parsn çok önemli yedek parça ve aksam üreticisi olduğu için ümitliyim. Demir çeliklerde de özel ürün yapan, yassı çelik üretenler öne çıkabilir. Ama hangileri olur resmi tedarik açıklamaları ile bunlar netleşir. Öncesinde ne desek sadece spekülasyon olur.
Saygılarımla
Aydın Eroğlu
Stratejist
Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @aydineroglu_