Sorun şurada, uzmanlar görüş belirtirken ekonominin işleyişinde olması gerekenlere göre konuşur, tahminlerde bulunurlar. Ama kamu harcamalarında tasarruf yapılması gereken bir dönemde yönetenler para politikalarında bu yaşadıklarımızı yaparlarsa, o zaman kurlar ve enflasyon gördüğünüz şekilde astronomik artış yapar. Bu durumda da konut maliyetleri yükseleceği için doğal olarak fiyatları da bu şekilde artmış olur.
Buna bir de kontrolsüz 5-6 Milyon sığınmacı eklenince arz talep dengesi bozulur. Hem konut fiyatları, hem de kira bedelleri bu şekilde artar. Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle de, Ukrayna'dan kaçanların, diğer taraftan yaptırımlardan korunmak isteyen Ruslar'ın da Türkiye'de konut edinme istekleri de fiyatların artışına etken olmuş durumda.
Tüm bu etkiler yaşanırken, görüyorsunuz konut kredilerini mevcut faizlerin altında ilan etmeleri ile bile konut fiyatlarında ek artışlar oldu.
Şimdi yönetenlerin neyi nasıl yapacaklarını bilmeden, düz mantıkla ekonomi değerlendirmek kolay değil. Sonra, bu yaşananlara göre gerçekleşen fiyatlamalar aynen sizin dediğiniz gibi sogulanıyor. İnanın balon var mı, yok mu yorum yapamıyorum. Siz söyleyin, normal bir daireyi bile 2-3 Milyon TL'ye alabilmek normal mi? Lüks daire ve villalarda 10-15-20 Milyon TL bedellerin telaffuz edilmesi, kiraların da 4-5 Milyon iken, bir anda 15-20-30 Bin TL ve üzerine fırlaması normal mi? Maalesef enflasyon artıkça ve buna karşılık faizler de düşük tutuldukça normal. Ama günün birinde bu iş böyle gitmiyor diyerek ekonomi normlarınına göre yapılması gereken faiz artışı ve-veya kamusal tasarruf başlatılırsa, bu takdirde kredi maliyetleri bir anda artar. Bu takdirde kredili alınan konutlarda bankalar müteahhit haline gelirler. İş bankalara kalınca, bankalar fiyat düşürüp satışa kalkarlar. Bu da konut fiyatlarını düşme yönünde baskılar.
Ancak, kredi faizleri ve imalat fiyatları bu şekilde artınca, üretici konut üretme isteğini kaybeder. Bu ortamda yabancının konut alımları aynı şekilde sürerse, kurların onlar için yarattığı alım kolaylığı yüzünden umulan fiyat düşüşleri olmaz.
Bu fiyat artışları sürdürülebilir mi diye soruyorsunuz. Sadece konut değil ki, araba için de durum aynı. Orada bir de tedarik sorunları yüzünden üretim yapılamama durumu var. Ama fiyatlar sürekli gidiyor. Üç ay evvel bu paraya alınmaz çok riskli dediğimiz araçların fiyatları %20 daha arttı neredeyse. Fakat diğer taraftan demirçelik 950 Dolar iken bir anda 800 Dolar'a indi. Yani emtialarda da dünyadaki gelişmelere göre çok sert fiyat hareketleri oluyor. Eğer dünya için beklenen resesyon yaşanacak olursa, bugün astranomik fiyatlarda gördüğümüz emtila fiyatları daha da fazla geri gelir. Bu durumda, yüksek maliyetle satışa çıkan konutlardan çok daha düşük maliyetle satışa çıkanlar olur. O zaman da uçuk fiyatlarda geri gelmeler kaçınılmaz olur.
Kısacası ne yaşayacağımıza, ne kararlar alınacağına göre cevaplar değişir. İktidar hangi konuda ne yapar bunu bilmek zor. Göre göre bu enflasyonu yaşadık. Nağci Ağbal kararları uygulanıyor olsaydı, bu kurlar ve bu enflasyon olmazdı. Gördüğünüz tüm fiyatlar yarı yarıya düşük olurdu. Ama şimdi tam tersi. Nağci Ağbal da iktidarın üyesiydi ve cumhurbaşkanı getirdi. Ama alan da kendisi oldu. Durum da ortada. Varın konut alınır mı, balon mu, ucuz daha artar mı siz söyleyin. Ben bilmiyorum çünkü.
Saygılarımla
Aydın Eroğlu
Stratejist
Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @aydineroglu_