Sorun da zaten bu maalesef! Çünkü ben 1990 Körfez krizi, 1994 Çiller dönemi krizi, 1998 Rusya moratoryum krizini, 2001 bizdeki bankacılık krizini, 2008 mortgage krizini yaşadım. O zaman yaşanan krizlerde alım gücü düştüğü için bu fiyatlarda ciddi düşüşler yaşanırdı. Hatta dün bir soruya verdiğim cevapta, otomobil sektöründe yaşanan stok birikmesinde devlet vergilerinden, üretici fiyatlarından taviz vermiş ve çok ciddi bir indirim yapılarak stoklar eritilmişti. Ama o zaman kredi faizleri çok daha yüksek seviyelerdeydi.
Şimdi ise konut, arsa, otomotiv, gıda, emtia, yedek parça, aramal, tarım dahil her alanda çok ciddi fiyat artışları yaşanıyor. Kaç yaşındaki ikinci el araçlar bile inanılmaz fiyatlara eriştiler. O nedenle bu dönemi eskisi ile karıştırmamak lazım. Dünya pandemi nedeniyle piyasayı aşırı likidite ve düşük faiz ile fonluyor. Aylardır evde kapalı kalanların normalleşme ile birden patlayan talepleri, misal otomobil üretiminde tedarik sorunları nedeniyle de karşılanamadığı için mevcutların fiyatlarında ciddi artışına neden oldu. Normalleşme sonrası üretim artışı yaşandığı zaman özellikle ikinci elde ciddi düşüşler söz konusu olabilir.
Konutta fiyatlar çok yüksek ama satışlarda ciddi bir durgunluk yaşanıyor. Şu an yaz ve pandemi var diye, özellikle yazlık, bahçeli ev ve kişisel otomotiv talebi bu fiyatları canlı tutuyor. Ama ben gidişi iyi görmüyorum. Eğer faizler daha da yükselecek gelişmeler yaşarsak, bu esnada kurlar da düşmez yükselirse, stagflasyon ile durgunluk birlikte yaşanır. Ondan sonrasında ise finansal kriz ekonomik krize dönüşecek olursa, bu durum özellikle gayrimenkulde durgunluğu ve fiyatlarda düşüşü getirebilir.
Ama dedim gibi bu dönemi ayrı görmek lazım. Pandemi nedeniyle eve kapanılmıştı. O nedenle bir yıldır baskılanan talep, normalleşme ile birlikte her alanda patladı. Aynı şekilde sürmeyecektir. Ayrıca eski krizler dönemine göre ülkemizde 5 Milyon civarı sığınmacı barındırıyoruz. Sınır ülkelerimizdeki sorunlar Arap'ların ülkemizde ciddi gayrimenkul alımına yönelmesine neden oluyor. Paramızın değeri de maalesef bu alımları onlar için kolaylaştırıyor. Faizler yeniden düşmeye başlarsa bu fiyatlarda çok düşüş görmeyiz. Ama faizler daha da yükselirse, işte o zaman kriz pandemi krizi olmaktan çıkar, finans ve ekonomi krize dönüşür. Her alandaki etkileri en çok otomotiv ve gayrimenkulü vurur.
Saygılarımla
Aydın Eroğlu
Stratejist
Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @_Stratejist_