Cuma akşamı Türkiye raporunu açıklayan kredi derecelendirme kurumu Fitch, yıllar sonra Türkiye için güzel bir sürecin ilk adımını yeniden atmış oldu! Evet 12 yıl sonra Türkiye için bir not arttırımı geldi. Fitch Türkiye'nin kredi notunu B2'den B+'ya yükseltirken, not görünümünü de durağandan pozitife çıkardı. Bu karar bana göre sonraki dönem için de yeni not arttışlarının gelebileceği demek.

Benim aslında geçen yıl sonu bitmeden not artışları beklediğimi biliyorsunuz. Mehmet Şimşek ve TCMB'nın yeni kadroları sonrası dönülen doğru ekonomi politikaları nedeniyle notlarımızın artacağını söylüyordum. Lakin muhtemelen 7 Ekim'de aniden başlayan Hamas-İsrail savaşı ve sonrasında İsrail ile aramızda başlayan gerilim nedeniyle not artışlarının da askıya alındığını düşünüyorum. Ama süren kararlı para politikaları, ABD-Türkiye ilişkilerinde gelişmeler neticesinde not artışlarının gelmesi çok doğaldı. Kısacası kendi kendimize bozduğumuz düzeni, yine normaline çevirince not artışı da gelmiş oldu. 

Dediğim gibi, ben Hamas-İsrail savaşı sonrası not artışları artık Mart seçimleri sonrasında, para politikalarına ilave olarak maliye politikaları da devreye girdikten sonra gelir diye bekliyordum. Bu nedenle sadece görünümün pozitife çevrileceğini düşünüyordum. Ama Fitch beni yanılttı. Seçimler öncesinde maliye politikaları ve ek tasarruf tedbirleri alınmadan da not artışına gitmiş oldu. Aslında bu durum benim 2024 için birkaç kademe not artışı beklentimi daha da güçlendirmiş oldu. Böyle yanılmalara can kurban diyorum. 

Eğer sıkı para politikası kararlı şekilde uygulanmaya devam ederse, seçimler sonrası mevcut ekonomi ekibi ve TCMB politikaları değişmez, kamu tasarruf planları açıklar, üstüne maliye politikaları da devreye alınırsa ki, öyle olmasını bekliyorum. Devamında enflasyon kontrol altına alınıp düşmeye başlayacaktır. Tabii akabinde faizler de düşmeye başlayacaktır. Bu nedenle 2024 için daha birçok not artışı duyabiliriz. Not artışları ya da indirimleri her toplantıda ille de tek kademe yapılacak diye bir kural yok. Birkaç kademe birden de yapılabilir. Yeter ki, siz ekonomi ve para politikalarının gereklerini doğru uygulayın.

Lakin sadece ekonomi ve para politikaları değil, aynı zamanda yargıda yaşananların da düzelmesi lazım! Anayasa Mahkemesini tanımamak diye bir şey hiç bir şekilde doğru değil. Bu durumun en kısa zamanda düzelmesi lazım. Kontrolsüz sığınmacı sorununun da düzelmesi lazım. Ekonomide ve sosyal hayatta yaşanan birçok sorunun, kira ve ev fiyatlarındaki inanılmaz artışların tek sebebi enflasyon değil, kontrolsüz sığınmacı politikalarının da etkisi büyük.

Üretim politikalarının aramal ithalatını azaltacak ve yüksek katma değerli üretimi arttıracak şekilde değişim göstermesi, tarım ve hayvancılıkta da reformlar şart. Bir süredir yine dünya gıda fiyatlarında düşüşler yaşanıyor. Ama bizdeki durum ortada. Nasıl ki, yenilebilir enerji ile, savunma sanayinde çok ciddi bir atak gerçekleştiriyorsak, aynısını bahsettiğim alanlarda da gecikmeden göstermemiz gerekir. İşte o zaman cari açık ve döviz rezervleri ülke için sorun olmaktan çıkacaktır.

Ben bunların bir anda değil ama, olacağını düşünüyorum. Bu nedenle yeni not artışları beklentim sürüyor. Ama yatırım yapılabilir seviye en erken 2025 yılına kalabilir. O da, yukarıda yazdıklarım gerçekleştiği takdirde. 

Sonuç olarak Fitch'in not artışı BIST için iyi bir gelişme oldu. Teknik düzeltmenin de tamamlandığını düşündüğüm için, BIST'in not artışının da desteği ile yeni endeks zirvelerinin görülmesini bekliyorum.

Ancak bir endişemi de dile getirmeden edemeyeceğim! O da şu; siyaset, yargı, kamusal tüm alanlarda, eğitimde yaşanan yapılanmalara, kontrolsüz sığınmacı sayısındaki artışlara bakıp, Türkiye'nin resmi olarak Cumhurbaşkanlığı Yönetim Sistemi denen, bana göre başkanlık sistemi olan yönetim sistemi değişimi sonrasında önümüzdeki yıllarda, eyalet sistemi için de referanduma gidilme sürecindeyiz gibi geliyor bana! Bu görüşüm doğru çıkarsa daha çok gerilimlere sahne olacağız demektir.

Bu arada ben 1990'lı yıllarda rahmetli Özal döneminden beri başkanlık sistemini savunan biriydim. Ama bu şekilde değil. Hazır bu konuya değinmişken, her alanda yaşadığımız sorunların yaşanmaması için, seçim sisteminde de reformlar yapılması şart! Liderlerin sultası bitmeli. Liderlerin dayattığı kişileri yine liderlerin seçtiği sabit sayıda delege ile seçip seçmene dayatmak yerine, her alanda aday adaylarının oylandığı ön seçimler kesin kural olmalı. Parti üyelerinin genel seçimler için de, yerel seçimler için de ortaya çıkan aday adayları arasından kendi seçtiği kişiler nihai seçimde seçmen karşısına çıkabilmeli. Misal, ülke olarak yerel seçimlere gidiyoruz. Ama birçok yerde yerelde  seçmenlerin bile tanımadığı adaylar seçime giriyorlar. Hatta bazıları o şehirde bile oturmuyor. Ben bunun demokratik bir sistem olmadığına ve yaşadığımız tüm sorunların, hala gelişmekte olan ülke olarak kalmamızın ana sebebinin seçim sistemi ve siyasi partiler yasasındaki bu yanlış ya da eksikten kaynaklandığına inanıyorum. Bu sistem hatası nedeniyle genel ve yerel seçimlerde ülke ve şehirler için doğru olacak birçok kişi ortaya çıkamıyorlar. Umarım bir gün bunu da başaran bir ülke oluruz

Neyse, konumuz Fitch'in not artışı idi. Daha fazla konuyu dağıtmayalım. Ama tüm yaşadığımız bu sorunların da kaynağını yazmak istedim hepsi bu!

Bugün mübarek Ramazan ayının ilk günü. Ramazan'ın tüm İslam alemine, ülkemize ve ailelerimize sağlık, bolluk ve huzur getirmesini dilerim. 

Fitch'in not artışının da etkisi ile pozitif bir hafta başlangıcı yapılacağını düşünüyorum. Hepinize bol kazançlı bir hafta dilerim.

    Saygılarımla
    Aydın Eroğlu
     Stratejist
   Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @aydineroglu_