Dün yine bir kar realizaysonu günü yaşadık. BIST genelinde hisselerin çoğu devre kesti. Açıldı, sonra yine devre kestiler. %5 ile %10 arası ciddi kayıplar yaşandı. Bu durum bir ara BIST'in yükseliş trendi desteğinin altında 5258 seviyesine kadar inmesine neden oldu. Ama sonra yeniden trend üstüne çıkarak 5345 seviyesinden kapanış yaptık. 

Bunların olabileceği uyarılarını uzun zamandır yazıyorum. Israrla düzeltmesiz yaşanan yükselişlerde bu riskler her zaman yaşanabilir. Dün yaptığım uyarımı tekrarlamak istiyorum! Birçok yeni yatırımcı borsanın ciddi bir düzeltmesini yaşamadılar. Sanılıyor ki, borsa ve hisseler hep yükselir. Arada düşseler de nasılsa birkaç gün sonra yeniden kaldıkları yerden yukarı gider ve kayıplar fazlası ile telafi edilir. Bu yüzden zarardaysak satmaya gerek yok. Nasılsa kara döneriz inancı hakim bir yatırımcı kitlesi var. Hatta diyebilirim ki, bu yeni kitle, borsanın eski yatırımcılarından 2-3 kat daha fazla.

Ama maalesef bu inanç yanlıştır. Borsa ve hisseler düşüş trendine girdikleri zaman, uzun süre ve yüksek oranlı kayıplar yaşayabilirler. Hatta uzun süre yükselmiş olan borsa ve hisseler teknik ara düzeltmelere girmeleri halinde de önemli kayıplar yaşayabilirler. Yükseliş trendi sürerken, yaşanacak ara düzeltmeler endeks bazında %10, %15 oranlarında olabilir. Bunun hisselere yansıması %30-%40'ları bile bulabilir. Aslında bu düzeltmeler çok sağlıklı hareketlerdir. Hisseler ve endeksler düzeltmeler sonrasında daha da güç kazanıp yeni zirvelere doğru yine yollarına devam edebilirler.

İşte bu tarz düzeltmeleri görmemiş olan yeni yatırımcılarımız hisseleri ve endeks nereye yükselirse yükselsin satmak istemediklerini görüyoruz. Sonra böyle bir satış dalgası yaşanınca neden düşüyoruz soruları gelmeye başlıyor. Bu sorulara gerek yok. Borsa ve hisseler nasıl yükseliyorlarsa, aynı şekilde de düşebilirler. Bu geçici düşüş olursa ne ala. Yani bir teknik düzeltme yaşandı ve sonra bir yerden destek bulup yeniden yükseliş yaşayacaksa sorun yok. Ama yükselişi biten hisselerde ise kayıplar kalıcı ve ciddi olur. İşte bu nedenle bilanço odaklı olun uyarıları yapıyorum.

Bu konuda da bir uyarı yapmak istiyorum! İyi bilanço demek, bir önceki çeyrek ya da yılın aynı dönemine göre daha yüksek gelen kar demek değildir. Hissenin ulaşmış olduğunu piyasa değerinin daha da üstüne gitmesine neden olabilecek, hissenin halen iskontolu sayılmasına yarayacak oranda bir kar artışı yaşanması demektir. Piyasada zaten çok daha yüksek karları fiyatlamışken, gelen kar önceki kardan yüksek olsa da, fiyat karşılığının altında kalırsa, bu takdirde hisseler düşebilirler. İşte o zaman yatırımcı karı yüksek gelmesine rağmen neden düşüyor diye sorar. Bu durumun tamamen bir algı hatasından ve bilgi eksikliğinden kaynaklandığını söylemek istiyorum.

Kabaca örnek vereyim; Diğer paramatreleri hariç, 10 milyon karın ilgili hisse fiyatını 5 TL yapması beklenirken, hisse 20 TL'ye yükseldi ise, sonraki bilanço karı 20 Milyon TL geldiğinde, kar artmasına rağmen, aslında hisse 10 TL primlidir. Bu nedenle de kar iki katına artmasına rağmen, hissenin düştüğünü görebilirsiniz. Karı yülseldi neden düştü sorusunun cevabı işte budur. İşin aslı hisse önceden fazlası ile zaten fiyatlanmıştır. Ama kar 40 milyondan fazla gelirse, işte o zaman hisse iskontolu hale gelir. Tabi bazen mevcut bilançoya göre değil, sonraki bilançolara göre de fiyatlamalar yaşanır. Yani tamam bu bilanço için belki primli ama üç ay sonra ve daha sonra gelecek bilanço karları çok daha yüksek artış gösterecekse, o zaman iskontolu olacak diye peşin peşin alımlar yapılabilir. Gelen karlar beklentilere uygunsa sorun olmaz. Yüksek gelirse fiyatı yukarı çekerken, beklentilerden düşük kalırsa o zaman da fiyat düşmesine neden olur.

SPK Para Piyasası Fonlarına Ters Repo Engeli Getirdi!
             Neyse, bu konu sanırım fazlası ile anlaşılmıştır. Şimdi dünkü satışlara biraz daha değinelim! Dün ısrarlı yükselişine devam eden borsa ve hisseler kısmi bir kar realizasyonu yaşadılar. Bu hiç bir nedensiz de yaşanmış olabilir. Ama dün SPK'dan kurumların para piyasası fonlarında ters repo ile kredi kullanıp, bu kredileri de hisse alımı için fonlama imkanı olarak kullanmalarına sınırlama geldi. Bu uygulamanın yürürlüğe girme süresi ise 29 Aralık diye açıklanmışken, gelen tepkiler ve talep üzerine 30 Ocak tarihine ötelenmiş. 

Teknik konuyu biraz daha anlaşılır basit dille anlatalım. Kurumlar kredili işlemler için yatırımcılarına farklı faizlerle krediler kullandırırlar. Yatırımcıların bazıları kendi paralarının yanında kredili de alım yapar. İşte kurumlar yatırımcılarının kredi kullanımlarını fonlamak için bazen kendileri bono-tahvil satışı ile kaynak yaratır bunu kullanırlarken, bazen de bu kaynak yetersiz kalır ama kredi talebi devam ederse, kredili hisseleri para piyasasında teminat gösterip, karşılığında aldıkları krediyi de kullandırabilirler. Son dönem para piyasasında ters repo ile sağlanan kredinin faizi %12-%13 iken, kurumların bunları yatırımcılarına %50-%60 faizlerle sattıkları yönünde şikayetler vardı. SPK hem suni bir para olması açısından, hem de arada ciddi faiz farkı olması nedeniyle, bu borçlanmaya dur demiş. Böyle olunca da, para piyasasında ters repo ile fon kullanan kurumların bu kredileri kapatmaları gerekecek olması nedeniyle dün kredili satışlar piyasayı bozdu deniyor. 

Bu ne kadar doğru, bu şekilde ne kadar bir kredi fonlaması yapılıyor bunu bilmiyorum. Ama bu kaynağı kullanan kurumların olduğunu biliyorum. Bunu da gerçekten çok yüksek kredi faiz karı yaparak yaptıklarını da biliyoruz. Neyse, işte artık ters repo ile kredi kullanılamayacak denince, bu satışlar geldiyse, sonra bunun yürürlüğe girme süresi 30 Ocak tarihine uzatılması nedeniyle bugün alıcılı bir açılış olabilir. 

Ama tedbir doğrudur. Aynı önceki bankacılık manipülasyonu gibi hisse fiyatlarını yükseltip, sonra viop teminatlarında boşa çıkan parayla yeniden spottan hisse almaya kalkarak hisselerin fiyatlarını suni şişirildiğini görmüştük. Sonu hüsran oldu. Benzer bir durum da bu şekilde yaşanmasın diye tedbir alınmış olarak görüyorum.

Ayrıca arbitraj fonları da bu kısıtlamaya dahil diye bir algı oluşmuş. Ama daha sonra arbitraj fonlarının bu uygulamaya dahil edilmediği açıklandı. 

Diğer bir tedbir daha uygulanabilir. Bu da şu olurdu. Kurumlara kendi kaynakları dışında borçlanma araçları ile piyasadan buldukları kredileri faizlerinden en fazla10-15 puan üstte faizle satabilirsiniz sınırı da konabilirdi. Böylece kurumlar %10-%13 arası kredi faizi ile aldıkları paraları, kredili alım yapmak isteyen yatırımcılarına %50-%60 gibi fahiş karlarla satmaları da engellenmiş olurdu. Umarım en kısa zamanda bunu da yaparlar. 

EYT Geçti!
              İktidar 2019 yılında ülkenin erken emeklilik yükünü kaldıracak gücü yok. Geçmiş hükümetlerin hatasını biz yapmayacağız demesine rağmen, dün EYT geçti. Yaş için emeklilik bekleyenler de emeklilik hakkını elde ettiler. Ne diyelim, ülkenin kaynağı varsa yeni emeklilerimize hayırlı olsun. Benim görüşüm genç emeklilik olmaması yönünde. Yoksa ülkeler bunu karşılayamaz ve bu yükler bizden hayat pahalılığı olarak fazlası ile geri alınır. 

Covid Yine mi Hortluyor?
              Çin'de yine covid vakaları patlamış durumda. Bununla ilgili yurt dışında satışlar görülüyor. Umarım yayılmaz ve bu kabusu bir daha yaşamayız. Ama şu an yurt dışında satış etkisi görülüyor.

İşte böyle bir ortamda yeni bir güne başlıyoruz. Yaşanan düşüşlerin derinleşme riski de var, para piyasası fonlarıyla ilgili uygulamanın yürürlüğe girme süresi 30 Ocak tarihine ertelenmesi nedeniyle dün yaşanan satışların bir kısmının geri alınma ihtimali ile yüksek açılış yaşama ihtimalimiz de var. Ama her ne olacaksa olsun, sizler bilanço ederlerine göre iskontolu olan hisseleri seçmeye, bu hisselerde olmaya çalışın diyorum. En azından düşüşler sürecek olursa bile, elinizdeki hisselerin ederinin yüksek olduğunu bilmek rahatlık verir.

Teknik paylaşımlarımı açılış sonrası duruma göre yapacağım. Yansımaları görmek istiyorum. Hepinize sağlık ve bol kazanç dilerim.

    Saygılarımla
    Aydın Eroğlu
     Stratejist
   Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @aydineroglu_