Öncelikle tekrar tekrar söylüyorum. Açıklanan Ekonomi Programları gerçekleştiği takdirde anlam taşır. Eğer birçok program açıklar ama bunların hedefleri her yeni programda yine aynı kalırsa, bu sizin önceki hedeflerinizi bile tutturamadığınızı gösterir. Şimdi bu gözle bakarsak, ismi son olarak YEP diye anılan yeni ekonomi programın hedefleri bırakın aynı kalmayı daha da kötüleşmiş durumda! Böyle olunca da bana ekstra bir umut aşılamadığını ifade edebilirim.
Misal enflasyon hedefi;
2020 için önceden açıklanan % 8.5 iken YEP'te % 10.5
2021 için önceden açıklanan %6 iken YEP'te % 8
2022 için önceden açıklanan % 4.9 iken YEP'te % 6
GSYH Hedefleri Dersek;
2020 tahmini 702 Milyar Dolar. Yani geçen yıla göre yaklaşık %7.5 daralma ifade ediyor ki, hadi bu yıl pandemi buna neden oldu diyelim. Ama bu rakam 2013 OVP'de 2014 için 867.3 Milyar Dolar idi. Aradan 6 yıl sonra bile 2014 hedefinin altında tahminlere indiğimizi görüyoruz. Yani sadece pandemiden kaynaklanmayan bir düşüş yaşanıyor.
2021 tahmini GSYH 735 Milyar Dolar.
2022 için 801 Milyar Dolar,
2023 için 875 Milyar Dolar. Gördüğünüz gibi 2013 yılındaki 2014 yılı için yaptığımız GSYH büyümesini ancak 2023'te geçebilecek görülüyoruz.
Diğer tahminler için de aşağı yukarı benzer görüntüler var. Ama yere basan tahminler olarak bütçe dengesindeki açık beklentilerinin önceki tahminlere göre yükseltildiğini görüyorum. Tabii bunlarla sınırlı kalır mıyız onu da zamanı gelince göreceğiz. Çünkü gelecek yıl için beklenen turizm gelirleri düşünüldüğü gibi artacak mı, yoksa pandemi yine sorun olmaya devam edecek mi bu konu şimdilik belirsiz.
Kısaca yıllardır yapılan OVP ve sonrasındaki YEP'ler tutmadığı, en basiti dünyada yıllardır enflasyon kalmadığı halde, bizde halen ciddi sorun olmaya devam ettiği için ben artık açıklanan programlara değil de, yıl bittiğinde ortaya çıkan gerçekleşmelere önem veriyorum.
Normalleşme Adımları Devam Ediyor!
Yerliyi altın ve DTH'lara yönelten mevduat faizlerindeki vergilerde indirimler geldi. Yabancı için swaptaki sınırlamalar düşürüldü. Aktif rasyolarında 5 er puanlık indirimler oldu. Döviz alımlarındaki vergiler düşürüldü. Tüm bunlar ara dönemde yapılan hatalı kararlardı. Deneme yanılma ile bunların işe yaramadığı, hatta daha bile olumsuz yansıdığı için yeniden geriye dönüldü. Neyse bunlar şimdilik pozitif kararlardır. Bankacılık sektörüne olumlu etki yapabilir.
Beni YEP'ten daha çok umutlandıran esas gelişme, Akdeniz ve Karadeniz'de yapılan ve yapılacak enerji keşifleri olacaktır. Bu keşifler bizi enerji ithalatçısı olmaktan, ihracatçısı olmaya döndürebilir. Bu sayede cari dengedeki enerjiye harcanan yıllık 40 Milyar Dolar civarındaki faturadan kurtulabiliriz. Bu nedenle gerilimlerin aşılıp, kaynakların bir an önce çıkartılması beklentim Türkiye için en önemli beklentim durumunda. Tabii bu kaynakların daha çıkartılmadan diğer bir faydası daha olacak. O da, 2021 yılında bitecek olan gaz anlaşmalarında çok ciddi indirimler olmasına neden olacaktır. Bu gelişme de, sonraki yıllarda doğalgaz faturalarımızın tüketim miktarı artsa bile toplamda bedel olarak düşmesine imkan yaratacaktır. Enerjide fiyat düşüşleri enflasyon açısından elimizi güçlendirebilecek bir gelişme olur. Asıl bunlara odaklanalım derim.
Güne mevduatlar üzerindeki stopajların düşürülmesi ve döviz alımlarındaki vergilerin azaltılması nedeniyle pozitif bir başlangıç yapacağımızı düşünüyorum. Bankacılık öncülüğünde yükseliş görülür. Ama ne kadar kalıcı olacağı diğer jeopolitik gelişmelerin akıbetine göre belli olacaktır. 1-2 Ekim tarihinde AB liderlerinden çıkacak kararlar ekstra pozitif bir ortam yaratabileceği gibi, bir anda satış baskılarını da geri getirebilir.
Hepinize sağlık ve bol kazanç dilerim.
Saygılarımla
Aydın Eroğlu
Stratejist
Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @_Stratejist_