BİST bankalarla tam yeniden 100.800 direncine çıkar mı derken, ikinci seans bir anda satışlar hızlanmaya başladı. Seans sonuna doğru bu satışların daha da arttığını gördük. 

Öncelikle buna neden olan en önemli baskı gelişmiş borsalardan tüm dünya borsalarına yayılan düzeltme satışları oldu diyebilirim. Aslında Dow ile başlayıp, Dax dahil Avrupa borsalarında da görülen kar satışları ilk seansta da vardı ama BİST buna kısmen duyarsız kalmıştı. Fakat ikinci seans bir anda satışlar arttı ve arkasından da S&P'den Türkiye'nin son çeyrekte ve 2019 yılında ekonomik daralma yaşayacağı uyarısı geldi. Aynı şekilde IMF de benzer bir daralma uyarısı yaptı. Bence BİST'de satışların bir anda artmasına neden olan S&P'den bu yönde gelecek bir açıklamanın duyulmuş olması olduğu görüşündeyim. 

Muhtemelen S&P de, bir süredir beklenen enflasyon mücadele programını bekledi. Açıklanan program ikna edici gelmeyince daralma uyarısını yaptı görüşündeyim. Uyarı çok mu alakasız? Yo bence olabilecek bir uyarı. Çünkü zaten bu faizler ve kurlar nedeniyle çok ciddi bir finansal sıkışıklık her alanda yaşanıyor. Tüketim talepleri ve üretim kararları da olumsuz etkilenmiş durumda. Ama bu daralma ihtimali kurlar ile çok ilişkili olacaktır. Eğer bu ve üzerinde kur faiz görürsek daralma sert ve uzun süreli olabilir. 

Diğer satış baskısı nedeni de ABD borsaları ile başlayan satışlardır. 2009 yılında ABD mortgage krizine girerken borsaları düştüğü seviyeden hemen sonra FED'in varlık alımları ile piyasayı yıllarca düşük faizli paraya boğması nedeniyle endeksleri zaten olması gerektiğinden çok daha primli olmuşlardı. 2009'dan itibaren sürekli yükselen borsaları Dowj.27.000'leri görmesi ile tarihi zirveler yaptı. Ama bir süredir FED faiz artışları artık paranın maliyetini arttırıyor. Bu nedenle yaşananların ekstra primli borsaların kar satışları ile düzeltme trendine girmesi olarak görüyorum. Bir çok kez gelişmiş ülke borsaları için işler düzelince borsaları düşecek uyarıları yapıyordum. Bence bu düzeltme bir kaç yıl gecikti bile. 

Şimdi her ülkenin kendi parası ile bakınca, borsalar BİST de dahil, 2009 mortgage krizi sonrası yaklaşık 4 katı yükselmiş. Bu dax için de diğer AB borsalarının geneli için de böyle. Ama FED faizleri devamlı yükseltmeye devam edince ve ABD ekonomisi ile ilgili gelen veriler iyi geldiği için faiz artışlarının 2019 yılında da süreceği beklentisi artık kar satışlarının yaşanmasına neden oluyor.

BİST için ise bir farklı yorum daha yapmak istiyorum!
              O da şu; BİST TL bazında 2009'dan sonra düştüğü 26.000 seviyesi endeksten aynı gelişmiş borsalar gibi tam dört katı yükseliş yaşadı. Hatta biraz daha üstünü de gördü. Ama BİST'in ana hisse taşıyıcılarının yabancılar olduğunu göz önünde tutarsak, BİST'i Dolar bazlı değerlendirmek daha doğru olur. İşte BİST endeksine Dolar bazlı baktığımızda, görülen zirveler 50.000 Bin Dolar seviyelerine denk geliyor. Halbuki BİST şu an 15.500 Dolar civarı değeriyle 2009 yılındaki düzeye inmiş durumda. 

Kısacası BİST için AB ve ABD'deki borsalar çok primliydi tespiti ya da değerlendirmesi doğru olmaz. Bilakis BİST bence mevcut seviyelerle ciddi düşüklerden fiyatlanıyor. Ana nedeni malum kurlarda ve paralelinde faizlerde yaşanan sert yükselişlerden kaynaklanıyor. Yani gelişmiş borsalarda düzeltme daha uzun ve derin olabilir. Ama BİST ilk anda bu baskıyı hissetse de, sonrasında yaşanacak gelişmeler pozitif ayrışmasına neden olabilecek potansiyel taşıyor görüşündeyim. Nedir bu pozitif ayrışma nedenleri derseniz?

Cari Denge Verisi Gelecek!
              Bugün aylar ve yıllar sonra ilk kez cari fazla verdiğimizi görebiliriz. Sert daralan ekonominin yansıması olarak bu veri bekleniyor. Aslında ekonomik daralma ya da diğer ifade ile resesyon riski işareti olması açısından olumsuz bir gelişme diye düşünebiliriz. Ama ben bu durum sonraki gelişmelerle çabuk atlatılabilecek bir risk olarak kalabilir görüşündeyim.

Rahip Davası!
              Yarın rahip Brunson mahkemece serbest kalırsa, sert faiz ve enflasyon artışına neden olan kurlarda hızlı bir geri çekilme yaşanabilir. Devamında özellikle ABD'de süren Halkbank davasında cezasız ya da bir kaç milyar dolar ile sınırlı bir ceza duyacak olursak, Halkbank öncülüğünde diğer tüm bankalarımızın da önü açılır ve bankacılık sektörünün öncülüğünde BİST çok pozitif bir ayrışma içine girer diye düşünüyorum.

Halkbank baskısı bitince bankacılık sekötürü rahatlar. Ama kurlar beklediğim gibi 5.50-5.00 aralığına inecek olursa, bu takdirde ithale bağımlı ekonominin her alanında ciddi bir girdi düşüşleri yaşanır. Bu durum yapılan zamların bir kısmının özellikle özel sektör tarafından geri alınmasına neden olur. Sendikasyonlardan  sonra dış fon girişlerinin de önü açılır. Tabii en çok sıkıntı yaşadığımız enflasyonda dün açıklanan indirim kampanyaları sonrasında böyle bir kur düşüşünün etkisi de gerçekleştiğinde önümüzdeki aylarda eksi enflasyonlar gördüğümüz aylar birden fazla bile olabilir. 

Böyle bir tablo yaşanacak olursa, IMF ve S&P gibi kurumların beklediği daralma kısa süre içinde atlatılır ve yeniden büyüme yönünde bir ekonomik dönüş başlar. İşte bu diğer borsalardan hızlı pozitif ayrışmamıza neden olacak bir süreç ve gelişmedir görüşündeyim.

Ama uyarıyorum! Bu beklentinin temelini rahip davası ve devamında ABD ile ilişkilerin yeniden normalleşmesi ile olası Halkbank konusunda fazla risk yaratmayacak bir karar çıkması beklentisi yatıyor. Eğer bu beklentim en başından rahip davası ile bozulacak olursa, o zaman bırakın pozitif ayrışmayı, diğer borsalardaki düzeltmeden de fazla kayıpları her alanda görme riskimiz artacaktır.

Bugün ne olur derseniz; dün dışarıda başlayan düzletmeler tüm dünya borsalarına yansımış durumda. Bu nedenle bu satış baskıları bugün de sürecektir. Ama sonrasında halkbank ve diğer bankalarda görülecek alımlarla BİST hızla yükseliş yönüne dönebilir. Bugün görülecek düşükler bir çok hisse için alım fırsatları yaratacaktır görüşündeyim. Umarım yanlış bir strateji içinde değilimdir. 

Hepinize bol kazançlı bir gün dilerim.

    Saygılarımla
    Aydın Eroğlu
     Stratejist
   Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @_Stratejist_