Özellikle gelişmiş ülke borsalarında 2011'de altında oynanan oyunun sergilendiğini düşünüyorum! 2011 öncesinde ABD ve Dolar çöküyor, AB de krize giriyor, birlik dağılabilir, Almanya Mark'a dönebilir, Euro birliği dağılabilir korkularıyla merkez bankaları, bankalar, büyük fonlar ve yatırımcılar altına yönlendirilmişti. Altın 2.500$ - 3.000$ olacak açıklamaları ile yüksek hedefler veriliyordu. Hatırlayınız (ki, bu duruma o tarihlerde dikkat çekmiştim) bizdeki gazetelerde sayfalarca altın reklamları yer alıyordu. Ne oldu peki sonra? 20/12/2013 tarihli strateji yazımda (www.borsaanalizci.com/Strateji yazıları içinde bulabilirsiniz) ''Altın yatırımcılarını çok üzebilir!'' diye yaptığım uyarılarım aynen gerçekleşti.
Şimdi de, önce FED ve sonra ECB tarafından piyasalara verilen çok düşük faizli paralar kendisine alternatif yatırım alanı bulamadıkları için borsalara yönelmiş durumdalar. DOW ve DAX tarihi zirvelerinde bulunuyorlar. Hadi diyelim ki ABD'de işler düzelmeye başladı. Bilançolar düzelme yönünde ama aynı durum AB ülkeleri ve Almanya için de öyle demek doğru değil. Hatta ECB neden birlik ülkelerinde varlık alımı sürecini başlattı? Neden düşük faiz döneminin en az 2 yıl daha süreceğini dile getiriyor? AB'nin resesyondan kurtulamadığı için. Avrupa ülkelerinde resesyon varsa, işler kötü, üretim, satışlar ve tüketim iyice daralmış demek değil mi? İyi de, eğer öyleyse o zaman Avrupa'lı şirketlerin işlerinin kötü olması gerekmez mi? Yani bilançolarının da en iyi dönemleriyle kıyaslandığında, çok düşük karlar ya da zarar bilanço görüntüsü veriyor olmaları gerekmez mi? Zaten öyle bilançolara sahipler. Bu nedenle Avrupa ülkelerinde çok düşük büyüme oranları görüyoruz.
Peki madem öyle, o zaman nasıl oluyor da Avrupa'nın DAX gibi borsalarında endeksler tarihi zirvelerinde bulunuyorlar? Nasıl oluyor da, her gün yeni rekorlar kırdıklarını görüyoruz? Bence bunun en önemli nedeni; düşük faiz ortamında özellikle Avrupa bölgesinde ECB tarafından halen piyasaya verilen likiditenin kendisine alternatif yatırım alanı bulamamasından kaynaklanıyor. Böyle olunca boşta kalan para kendisine borsaları hedef seçmiş durumda. Yatırım alanı para piyasaları olduğu halde, bu piyasalarda getiri olmadığı için, borsalara yönelmiş yeni para girişleri yaşanıyor. Bu da borsalara tarihi zirvelerini yaşatıyor. Ancak bu zirvelerin içi dolu değil. Yani borsa şirketlerinin karları bu zirveleri gerektirecek boyutta değil.
İşte ben de bu nedenle aynı 20/12/2012'de altın yatırımcılarını uyardığım gibi, şimdi de tüm borsa yatırımcılarını uyarıyorum! Özellikle gelişmiş ülkelerdeki bu durum bana göre bir balon oluşturmaya başladı. Ama bu balon ECB'nin başlattığı varlık alımları nedeniyle daha da sürebilir. Avrupa bölgesinde piyasaya çıkan likidite, büyüme yaşanan ABD'ye ve tüm borsalara yönelerek, borsaları coşturuyor. Bu durum borsa yatırımcıları için çok güzel. Ama ne kadar kalıcı olur sorusunun cevabında çok önemli risklerin oluştuğunu düşünüyorum.
FED faiz artışı için çok da korkulmaması gerektiğinin altını çok kez çizdiğimi, faiz artışı sürecinin başladığında aslında ekonominin düze çıkması nedeniyle başlayacağını ve bunun da asıl istenen gelişme olması gerektiğini bir çok kez belirttim. Ama sorun şurada; Şu ana kadar düşük faiz ve bol likidite nedeniyle, borsa yatırımcılarının dışındaki bir pastadan da borsalara kaymış çok önemli sermaye dilimi var. Bu paralar DOW ve DAX için rekorlar yaşatıyorlar. Bizim gibi gelişmekte olan ülkelerin borsalarında da özellikle yabancı ağırlıklı hisselere yönelmiş durumdalar(bu hisselerde derinlik diğer hisselere göre yüksek olduğu için yöneliyorlar). Bildiğiniz gibi bu hisselerin başında banka hisseleri geliyor. Banka hisselerinin yanında bir kaç tane de yine yabancıların ilgi alanında olan sektör ve şirketlerin hisseleri de var.
İşte ben de tam bu nedenle şu uyarıyı yapmak istiyorum! ABD'de geçen Cuma gelen tarım dışı istihdam verisi beklentilerin çok üstünde geldi. Bir süredir FED faiz artışnı öteler mi beklentisi oluşmuş iken, bu veri sonrasında yeniden faiz artışı süreci gündeme gelecektir. Ki, zaten bu korku ile Cuma günü ABD verisi sonrasında bir satış yaşadığımızı düşünüyorum. Eğer bu satış sürerse BIST ve bir çok hisse için ''İkili Tepe'' denen tehlikeli teknik görüntülerin tetikleneceği uyarısını yapmak istiyorum. BIST'in 84.543 seviyesinin üstünde tutunması lazım. Bunu başarırsa, Cuma düşüşüne tepki yükselişi yaşayabiliriz. Ama eğer bu seviyenin altına inersek ikili tepe formasyonu başlayabilir. Bu formasyon bir satış formasyonudur. Bir anda satışların arttığına şahit olabiliriz.
Eğer FED faiz artışını başlatıyorum derse, yatırım alanı borsalar olmadığı için, alternatif yatırım alanı bulamadıklarından dolayı borsaları seçmiş olan paralar, ABD para piyasalarına yönelmeye başlayabilirler. Artmaya başlayan FED faizleri, onları yeniden kendi alanlarına yöneltebilir. Bu durum başlarsa, gelişmekte olan bizim gibi ülkelerin kurlarında ciddi artışlar başlar. Kurlar yükselmeye başlayınca, özellikle döviz cinsi borçlu olan başta bankalar olmak üzere şirketlerin kur karşılığı borçları artmaya başlar. Bu risk başladığı zaman BIST dahil borsaları yukarı çeken bankacılık sektörünün ve döviz cinsi borcu yüksek olan şirketlerin, borsalar için tam tersi bir baskı yaratmaya başladığı bir ortama girebiliriz.
FED faiz artışı süreci başladığında, bu geçiş süreci yani yatırım alanı borsalar olmadığı halde, alternatif olmadığı için borsalara girmiş ve gelişmiş ülkelerde borsa rekorlarına neden olmuş olan paraların yeniden kendi alanı olan para piyasasına dönmeye başladığını göreceğimizi düşünüyorum. Bu süreç esnasında gelişmiş ülke borsalarında da çok ciddi düzeltmeler olmasını bekliyorum. Ancak ECB'nin en az iki yıl daha düşük faiz sürecinin süreceğini söylemesi ve varlık alımına başlaması nedeniyle, uyarısını yaptığım bu risk biraz daha geç başlayabilir. Hatta gelişmiş ülke borsaları dahil, bizim gibi borsalarda yeni yükselişleri görebiliriz. Ama dikkat çektiğim uyarıyı kimse göz ardı etmesin!
FED faiz artışını başlattığı zaman, uzun zamandır borsalara park etmiş ciddi bir borsa dışı para, borsalardan çıkıp kendi alanına dönecektir. Bu geçiş sürecinde gelişmiş ülkelerde borsalarda düşüşler yaşanmasını, paritenin Dolar lehine gelişme göstererek, 1,21 desteği kırılıp 1,17 - 1,13 ve 1,09 parite seviyelerinin görülmesini bekliyorum. Gelişmiş ülkelerde bunlar yaşanırken, bizim gibi ülkelerde de ciddi kur artışları yaşanmasını, BIST gibi gelişmekte olan ülke borsalarında da hem gelişmiş ülke borsalarındaki düşüşlerden etkilenerek, hem de artan kurlardan etkilenerek aynı şekilde ciddi realizeler yaşanmasını bekliyorum. Ne zaman olur bilemem ama, eğer teknik olarak Dolar kuru 2,30 seviyesini yukarı kırarsa, 2,42 ile 2,50 seviyelerini kur karşılığı olarak görme riskimiz var diye düşünüyorum. Ben 2,30 seviyesi kırılıp daha üstündeki kur seviyelerini görecek olursak, bunun FED faiz artışı başlıyor dendiğinde yaşanmasını bekliyorum.
Ancak ben bu yaşanacaklardan aslında çok da korkmuyorum! Evet bu süreç esnasında ciddi kur artışları ve ciddi borsa düşüşleri yaşayabiliriz. Ama bu durum bahsettiğim paranın borsalardan çıkması nedeniyle yaşanacak, köpükler gidince bitecektir. Sonra ise, bence tüm dünya için çok uzun bir ekonomik büyüme sürecinin içine gireceğiz.
En Şanslı Ülkelerin Başında Türkiye Olacaktır!
Bu süreçte en şanslı ülkelerin başında Türkiye olacaktır. Sahip olduğu genç nüfusu, tüketime aç toplum yapısı, etkileşim alanındaki ülkeler ve jeopolitik sıçrama alanında olması nedeniyle Türkiye dünyanın başlamasını beklediğim uzun vadeli büyüme sürecinin en önemli aktörlerinin başında gelecektir. Benim yaptığım uyarı, Avrupa için 2016 ortalarında başlamasını beklediğim büyüme sürecinin öncesinde, 2015 ortalarında başlamasını beklediğim FED faiz artışının başlangıç döneminde yaşanacak para hareketleri nedeniyle borsaların içine gireceği düşüş dönemi içindir. Eğer böyle bir düşüş dönemi yaşanırsa, bunun nedenini bilin ve bu sürecin sonrasında, borsalar için de uzun süreli ciddi bir yükseliş döneminin başlayacağını bilerek, günü geldiğinde uzun vadeli pozisyon almaktan çekinmeyin diye bu uyarıyı yapıyorum.
Çünkü, algıları yönetenler, borsaların yükselişi için nasıl pozitif hava estirdilerse, borsalarda dediğim şekilde düşüşler yaşanırsa, o zaman emin olun fazlası ile korku senaryoları işleyeceklerdir. Ancak ben bu süreçte borsalarda yaşanabilecek düşüşlerin, gelecekteki borsa beklentilerinin kötü olacak olması nedeniyle değil, sadece borsalardaki sıcak para çıkışları nedeniyle olacağı görüşündeyim. Sonrasında gerçek ve içi dolu borsa yükselişleri dönemine gireceğiz.
Tekrar ediyorum; FED faiz artışı sürecinin 2015 yılının ortalarında olmasını bekliyorum. Bu nedenle aradaki sürede teknik destekler kırılmadan borsalar düşmeye başlıyor diyemem. Hatta kritik desteklerin üstünde kalınması halinde ki; BIST için yazımda bu seviyeyi belirttim, yeni yükselişler de yaşanabilir. Ama bu olası yükselişler de olsa, devamında FED nedeniyle önemli bir düzeltme dönemi olacaktır. Tabii bu hangi endeks seviyesinden olacak bunu zaman gösterecektir.
Eğer uyarısını yaptığım şekilde bir süreç yaşanacak olursa, borsaların düşecekleri seviyeler hisseler için çok önemli fırsatlar yaratacaktır. Aynı şekilde döviz için de yeni fırsatlar çıkacaktır! Hatta yukarıda dikkat çektiğim Dolar kuru seviyelerini görecek olursak, sonrasında yeniden TL'nin değerlenmesinin başlamasını bekliyorum. Yani dikkat çektiğim kur riski nedeniyle FED faiz artışı süreci başlamadan dövizdeki borçlanmalar riskli olabilir. Ancak sonrasında Dolar kuru teknik uyarısını yaptığım üst seviyelere gelecek olursa, bu takdirde de sonrası dönem için döviz borçlanılması, devamında değerlenme sürecine yine girebilecek TL nedeniyle önemli avantajlar da yaratabilir.
Ayrıca, uyarısını yaptığım süreç esnasında da, muhakkak endeks hareketlerinden bağımsız yükselişler yaşayan hisseler olabilecektir. Bu nedenle hisse bazlı öngörülerim yine de olabilir. Teknik analiz tablomuzu ve Destek-Direnç Tablomuzu yakından takip etmenizde fayda olacaktır.
Hepinize iyi bir hafta dilerim.
Saygılarımla
Aydın Eroğlu
Stratejist
Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @_Stratejist_